Ανατρέπουν την εικόνα που είχαν οι αγορές για την υπερχρεωμένη Ελλάδα, τα νέα στοιχεία του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) τα οποία αποκαλύπτουν ότι το καθαρό χρέος της χώρας είναι περίπου 10% ή κατά 35 δισ. ευρώ μικρότερο από το «επίσημο» ακαθάριστο χρέος γενικής κυβέρνησης. Οι διεθνείς οίκοι αποτιμούν ήδη το ελληνικό χρέος σε νέα βάση: υπολογίζουν το καθαρό δημόσιο χρέος (net debt) εξαιρώντας από το ονομαστικό χρέος τα ρευστά διαθέσιμα που διαθέτει στα συρτάρια του το κράτος.
Σε εποχή τεράστιας αύξησης των δανειακών αναγκών των χωρών στην Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, το κριτήριο αυτό κάνει την Ελλάδα να ξεχωρίζει, καθώς διατηρεί ρευστότητα που ξεπερνά το 15% του ΑΕΠ. Και ενώ το ονομαστικό δημόσιο χρέος μειώθηκε στα 356 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2024, τα συνολικά ταμειακά διαθέσιμα του κράτους ξεπέρασαν στα 35,6 δισ., με αποτέλεσμα το πραγματικό δημόσιο βάρος για τη χώρα να μην ξεπερνά τα 320 δισ. ευρώ.
Τα νέα δεδομένα υπερβαίνουν εκείνα με τα οποία οίκοι όπως ο Standard and Poor’s προέβλεπαν προ μηνός ότι το 2027 το ακαθάριστο δημόσιο χρέος θα πέσει στο 130% του ΑΕΠ και το καθαρό κάτω από 119%. Ανοίγουν όμως και δρόμο για ακόμα ταχύτερη μείωση του ελληνικού χρέους, με αφετηρία το 2025, ξοδεύοντας σταδιακά μεγάλο μέρος από τα ταμειακά διαθέσιμα για την πρόωρη εξαγορά και αποπληρωμή υφιστάμενων δανειακών υποχρεώσεων, απαλλάσσοντας τη χώρα και τον κρατικό προϋπολογισμό από δαπάνες πληρωμής τόκων εκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
20 μονάδες κάτω το 2027
Στις ακραίες οικονομικές συνθήκες της τελευταίας τριετίας, οι διεθνείς οργανισμοί και οι ξένοι οίκοι τρίβουν τα μάτια τους με τη μείωση-ρεκόρ του ελληνικού χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ.
Κομισιόν και ΔΝΤ προβλέπουν ότι το συνολικό (ακαθάριστο) χρέος γενικής κυβέρνησης προβλέπεται θα πέσει κάτω από 150% του ΑΕΠ το 2025. Η μεταστροφή είναι τεράστια, αν σκεφτεί κανείς ότι στη δεκαετία 2000-2009 το ελληνικό χρέος κινούνταν κοντά ή λίγο πάνω από 100% του ΑΕΠ, το 2011-2012 έσπασε το φράγμα του 150% και το 2020 ξεπέρασε το 200% του ΑΕΠ! Επειτα από τόσες περιπέτειες, του χρόνου θα επιστρέψει περίπου εκεί που ήταν πριν από σχεδόν μία 15ετία.
Τα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ έδειξαν πως το δημόσιο χρέος μειώνεται και ως απόλυτο ποσό σε ευρώ: από 356,8 δισ. το 2022 και 356,7 το 2023, σε 356 δισ. στο α’ τρίμηνο του 2024.
Από μόνη της η μείωση δεν εντυπωσιάζει. Τα ίδια στοιχεία, όμως, δείχνουν και κάτι που σημαίνει πολλά για τους γνώστες των χρηματαγορών: τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους συνεχώς αυξάνονται πλέον χρόνο με τον χρόνο: από 31,5 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022, σε 33,6 δισ. το 2023 και σε 35,7 δισ. τον Μάρτιο του 2024. Το στοιχείο αυτό αλλάζει άρδην την εικόνα του δημοσίου χρέους. Διατηρώντας τεράστια ρευστότητα που ξεπερνά και το 15% του ΑΕΠ, οι αγορές αντιλαμβάνονται πως το καθαρό δημόσιο χρέος της Ελλάδας (net debt) είναι μικρότερο απ’ όσο φαίνεται στα χαρτιά!
Μάλιστα το καθαρό χρέος μειώνεται πολύ περισσότερο από το επίσημο χρέος και ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά και σε ονομαστικές τιμές: από 325,3 δισ. ευρώ που ήταν το 2022, μειώθηκε σε 323,1 το 2023 και 320,4 δισ. τον Μάρτιο του 2024. Η μείωση καθαρού χρέους φτάνει στα 5 δισ. ευρώ ή 2% του ΑΕΠ.
■ Το ελληνικό χρέος μειώνεται σταθερά: ενώ κορυφώθηκε στο 207% του ΑΕΠ το 2020, το ακαθάριστο χρέος γενικής κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα μειωθεί σε 131,3% του ΑΕΠ το 2027, από 150,7% το 2024 (-20 μονάδες του ΑΕΠ).
■ Τα ταμειακά διαθέσιμα αφαιρούνται από το ακαθάριστο χρέος (σ.σ.: ο S&P’s υπολόγισε τα 33,6 δισ. του Δεκεμβρίου 2023 και όχι τα 35,7 του Μαρτίου που δεν ήταν τότε ακόμα γνωστά) και για φέτος προκύπτει καθαρό δημόσιο χρέος 15 μονάδες χαμηλότερο από το ακαθάριστο (136% έναντι 151% του ΑΕΠ αντίστοιχα), ενώ προβλέπεται έως το 2027 να πέσει κάτω και από 119% του ΑΕΠ. Η πρόβλεψη μάλιστα για το καθαρό χρέος είναι αισθητά βελτιωμένη σε σχέση με εκείνη που έκανε ο εν λόγω οίκος μέχρι το 2023.
Αλλαγή σελίδας
Περνώντας από τη θεωρία στην πράξη, η κυβέρνηση βρίσκεται πλέον κοντά στην ιστορική απόφαση να «σπάσει τον κουμπαρά» των ταμειακών διαθεσίμων για να μειώσει ακόμα περισσότερο το υφιστάμενο ακαθάριστο χρέος της χώρας, γλιτώνοντας και τόκους που το βαρύνουν.
Στα 35,7 δισ. του «κουμπαρά», όμως, περιλαμβάνονται και 15,697 δισ. που αποτελούν το περιβόητο «μαξιλαράκι» από το τελευταίο ευρωπαϊκό δάνειο που έλαβε η χώρα όταν τέλειωσε το 3ο μνημόνιο. Κι ενώ το δάνειο επιβαρύνει το δημόσιο χρέος, τα χρήματα αυτά παραμένουν κλειδωμένα επ’ αόριστον από τους δανειστές, σαν ενέχυρο προς τις αγορές από το 2018 και μετά – και σαν ένα 4ο μνημόνιο με «τα λεφτά μπροστά» αντί σε δόσεις όπως τα μέχρι τότε δάνεια.
Για να απελευθερωθεί η χρήση τους και να πληρώσει χρέη με αυτά, η Αθήνα χρειάζεται ειδική άδεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Καθώς βγήκε από την αυξημένη εποπτεία και η χώρα έχει ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα ώστε να δανείζεται απευθείας από τις αγορές, το οικονομικό επιτελείο και ο ΟΔΔΗΧ επιχειρούν σε συνεννόηση με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, η Ελλάδα να ξεκλειδώσει το ποσό αυτό και να το χρησιμοποιήσει για εξαγορά και αποπληρωμή μέρους από τα ακριβά δάνεια του 1ου μνημονίου (συνολικά 52,9 δισ. αποπληρωμής από το 2020 έως το 2040 που βαρύνονται με επιτόκιο Euribor 3 μηνών +0,5%, δηλαδή πάνω από 4,3% ετησίως με τα σημερινά δεδομένα).
Τυχόν θετική απάντηση από τον ESM έως τα τέλη του έτους θα σηματοδοτήσει μια νέα σελίδα μείωσης του ελληνικού χρέους από το 2025, επιτρέποντας στον ΟΔΔΗΧ να προβεί σε εξαγορά δανείων 5 δισ. που λήγουν το 2026, ενώ με τα υπόλοιπα (10 δισ.) θα προβεί σε πρόωρη αποπληρωμή υποχρεώσεων από το 2027 και μετά, σε 6 ετήσιες δόσεις έως το 2032.
Σε μια τέτοια εξέλιξη η χώρα θα μειώσει τα ταμειακά διαθέσιμα κατά 5 με 7 δισ. έως το 2027 (ή και 15 δισ. έως το 2032) σβήνοντας ταχύτερα ακαθάριστο χρέος, μειώνοντάς το κάτω και από 130% του ΑΕΠ που προβλέπεται το 2027 αν δεν γίνονταν οι πρόσθετες αποπληρωμές – αλλά και με τάσεις ακόμη μεγαλύτερης μείωσης έως το 2032 με τις αποπληρωμές που θα ακολουθήσουν.
