Δάνεια σε ελβετικό φράγκο: Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση, πώς θα γίνεται το «κούρεμα» – Πίνακες και παραδείγματα

Στη βάση τεσσάρων κατηγοριών που επιδοτούν την ισοτιμία στο ελβετικό φράγκο διαμορφώθηκε η νέα πρόταση για τα δάνεια σε ελβετικό, ένα πρόβλημα που αποτελεί βραχνά σε πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Η επιδότηση, που σημαίνει βελτίωση της τρέχουσας ισοτιμίας του ελβετικού φράγκου κινείται από 15% έως 50%.

Η νέα ρύθμιση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο (CHF) θεσπίζει έναν διπλό μηχανισμό για την αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος των συναλλαγματικών διαφορών, που προέκυψαν από τη μεγάλη διακύμανση της ισοτιμίας ευρώ–ελβετικού φράγκου. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί βιωσιμότητα για τους δανειολήπτες και σταθερότητα για τους πιστωτές, μέσω μετατροπής των δανείων σε ευρώ και σταθεροποίησης των όρων αποπληρωμής.

Η ρύθμιση υπό τη μορφή της αιτιολογικής έκθεσης έχει δοθεί στους φορείς.

• Εξαλείφει οριστικά τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
• Εισάγει σταθερό επιτόκιο και προβλεψιμότητα στις δόσεις.
• Παρέχει κλιμακωτή ελάφρυνση βάσει κοινωνικών κριτηρίων.
• Εξασφαλίζει τη διατήρηση της αξίας των εξασφαλίσεων και την κεφαλαιακή σταθερότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Πρόκειται για μια ισορροπημένη λύση που ευνοεί τόσο τους δανειολήπτες όσο και τους πιστωτές, προσφέροντας πραγματική και δίκαιη διέξοδο σε ένα ζήτημα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία επί σειρά ετών.

Η ρύθμιση βασίζεται σε δύο σκέλη

(α) Μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών (ν. 4738/2020), με υποχρεωτική συναίνεση των πιστωτών.

(β) Εκτός εξωδικαστικού, με ειδικά ευνοϊκούς όρους, βάσει εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων.

Μηχανισμός Α: Εξωδικαστική Ρύθμιση (ν. 4738/2020)

Τα βασικά χαρακτηριστικά είναι:

Υποχρεωτική συναίνεση όλων των πιστωτών για δάνεια σε CHF που πληρούν τα κριτήρια του νόμου.

Αυτόματη μετατροπή του δανείου σε ευρώ με βάση την τρέχουσα ισοτιμία αναφοράς της ΕΚΤ.

Ηλεκτρονική ολοκλήρωση της διαδικασίας, χωρίς φυσική παρουσία ή νέα προσημείωση.

Η μετατροπή αποτελεί τροποποίηση της σύμβασης (όχι νέα ενοχή) και διατηρεί τις εμπράγματες και προσωπικές εξασφαλίσεις.

Μηχανισμός Β: Εκτός Εξωδικαστικού – Ειδικοί Όροι Ρύθμισης

Η ρύθμιση αφορά δανειολήπτες με ενήμερα ή οριακά καθυστερημένα δάνεια (<90 ημέρες), που δεν έχουν υπαχθεί στο ν. 3869/2010 και επιλέγουν να μην προσφύγουν στον εξωδικαστικό μηχανισμό.

β1. Μετατροπή με Ευνοϊκή Ισοτιμία και Σταθερό Επιτόκιο

Η βασική αρχή είναι η μετατροπή της οφειλής από CHF σε ευρώ με βελτιωμένη ισοτιμία και σταθερό επιτόκιο καθ’ όλη τη διάρκεια του δανείου.

Τρέχουσα Ισοτιμία Αναφοράς (ΕΚΤ): 0,9310 CHF/EUR

Με αυτόν τον τρόπο, το υπόλοιπο κεφάλαιο του δανείου μετατρέπεται σε ευρώ με μειωμένη επιβάρυνση, ανάλογα με την κατηγορία του δανειολήπτη.

Ασφαλιστικές Δικλείδες & Ειδικές Προβλέψεις

Για την προστασία τόσο του δανειολήπτη όσο και των πιστωτών, προβλέπονται:

Ρήτρα Ανακτήσιμης Αξίας

Το ποσό της οφειλής μετά τη μετατροπή δεν μπορεί να είναι μικρότερο από την ανακτήσιμη αξία του ακινήτου (αντικειμενική ή αξία προσημείωσης μείον έξοδα εκτέλεσης).

Μη Αθροιστικό “Κούρεμα”

Αν έχει προηγηθεί μείωση κεφαλαίου, ο νέος υπολογισμός εφαρμόζεται μόνο στο προρυθμισμένο ποσό, χωρίς σωρευτική ωφέλεια.

Ρήτρα Αθέτησης (Default Clause)

Αν ο δανειολήπτης δεν τηρήσει τους όρους της ρύθμισης, επανέρχεται η αρχική οφειλή στο προ μετατροπής ύψος.

Κεφαλαιακή Ουδετερότητα Τιτλοποιήσεων

Η εφαρμογή της ρύθμισης εκτιμάται ουδέτερη ή θετική για τα τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια (SPVs), καθώς μειώνει τον συναλλαγματικό κίνδυνο και σταθεροποιεί τις ταμειακές ροές.

Η προτεινόμενη ρύθμιση:

Εξαλείφει οριστικά τον συναλλαγματικό κίνδυνο.

Εισάγει σταθερό επιτόκιο και προβλεψιμότητα στις δόσεις.

Παρέχει κλιμακωτή ελάφρυνση βάσει κοινωνικών κριτηρίων.

Εξασφαλίζει τη διατήρηση της αξίας των εξασφαλίσεων και την κεφαλαιακή σταθερότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Πρόκειται για μια ισορροπημένη λύση που ευνοεί τόσο τους δανειολήπτες όσο και τους πιστωτές, προσφέροντας πραγματική και δίκαιη διέξοδο σε ένα ζήτημα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία επί σειρά ετών.

Τα δάνεια σε ελβετικό με ρυθμίσεις step up

Κατά τη διαμόρφωση της παρούσας ρύθμισης, ελήφθησαν πλήρως υπόψη οι ιδιαιτερότητες του υφιστάμενου χαρτοφυλακίου δανείων σε ελβετικό φράγκο (CHF), και ειδικότερα εκείνων που έχουν ενταχθεί σε τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής».

Αναγνωρίζεται ότι ένα σημαντικό μέρος των δανείων εξακολουθεί να παραμένει ενήμερο (performing). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι:

Είτε έχουν ήδη τύχει ρυθμίσεων μερικής διαγραφής οφειλής (conditional haircuts) και γραμμικής αποπληρωμής (linear amortization),

Είτε έχουν ενταχθεί σε προγράμματα κλιμακούμενων δόσεων (step-up amortization plans), τα οποία, αν και προσφέρουν αρχικά χαμηλές δόσεις, συνοδεύονται από λιγότερο ευνοϊκές διαγραφές.

Κίνδυνοι στα Δάνεια με Κλιμακούμενες Δόσεις (Step-up Loans)

Η δεύτερη κατηγορία δανείων, δηλαδή τα step-up δάνεια, εμφανίζει ιδιαιτερότητες που ενέχουν υψηλό μελλοντικό πιστωτικό κίνδυνο.

Ειδικότερα, ενώ οι αρχικές δόσεις είναι χαμηλές, με την πάροδο των ετών αυξάνονται υπέρμετρα, φθάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις έως και δέκα (10) φορές το αρχικό ποσό.

Αυτό το φαινόμενο οδηγεί σε:

Αβεβαιότητα ως προς τη δυνατότητα εξυπηρέτησης (serviceability) των δανείων, και

Κίνδυνο αστάθειας στις χρηματορροές των τιτλοποιήσεων που τα περιλαμβάνουν.

Αντιμετώπιση μέσω της νέας Ρύθμισης

Η παρούσα ρύθμιση αντιμετωπίζει αποτελεσματικά αυτούς τους κινδύνους, εισάγοντας ευνοϊκούς όρους (preferential haircuts) και σταθερό επιτόκιο σε ευρώ, που προσφέρουν μακροχρόνια σταθερότητα.

Με τη μετατροπή των δανείων σε ευρώ και τη δέσμευση σταθερού επιτοκίου, η ρύθμιση εξαλείφει:

Την αβεβαιότητα των μελλοντικών αυξήσεων δόσεων, και

Τον συναλλαγματικό κίνδυνο που επιβάρυνε επί σειρά ετών τους δανειολήπτες.

Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως για δανειολήπτες με “step-up” προγράμματα, η νέα σταθερή δόση μπορεί να είναι ελαφρώς υψηλότερη από την τρέχουσα (προκαλώντας ένα μικρό «σοκ πληρωμής»), εντούτοις:

Αποτρέπει πλήρως το μελλοντικό, δυσανάλογο «σοκ» των πολλαπλάσιων δόσεων, εξασφαλίζει σταθερότητα και προβλεψιμότητα σε βάθος χρόνου, και ενισχύει τη βιωσιμότητα του χαρτοφυλακίου συνολικά.

Επιδράσεις στα Είδη Δανείων

Η ρύθμιση ωφελεί και τις δύο βασικές κατηγορίες δανείων:

Γραμμικής αποπληρωμής (linear amortization)

→ Ενισχύεται η σταθερότητα της δόσης και μειώνεται η συνολική οφειλή.

Κλιμακούμενων δόσεων (step-up amortization)

→ Αντικαθίσταται η αβεβαιότητα των μελλοντικών αυξήσεων με σταθερή, προβλέψιμη δόση σε ευρώ.

Έτσι, επιτυγχάνεται προβλεψιμότητα και βιωσιμότητα στην εξυπηρέτηση των οφειλών.

Ενδεικτικές Μειώσεις Δόσεων

Οι υπολογισμοί που συνοδεύουν το νομοσχέδιο δείχνουν ότι οι μειώσεις των μηνιαίων δόσεων μπορούν να φθάσουν έως και 43%, ιδίως όταν ο δανειολήπτης επιλέξει παράταση της διάρκειας αποπληρωμής κατά 5 έτη (π.χ. από 10 σε 15 χρόνια), όπως προβλέπεται στο Άρθρο 3, παρ. 4 του σχεδίου νόμου.

Υποθέσεις Βάσης Υπολογισμών

Τρέχουσα Ισοτιμία EUR/CHF: 0,9310

Επιτόκιο Δανείων σε CHF: 2,12%

Συνολική Εικόνα

Η προσέγγιση αυτή:

Σταθεροποιεί τις ροές των τιτλοποιήσεων, περιορίζει τον μελλοντικό πιστωτικό κίνδυνο, και δημιουργεί ασφαλέστερο περιβάλλον για δανειολήπτες και επενδυτές.

Εν τέλει, το νέο πλαίσιο επιτυγχάνει μια ισορροπία μεταξύ κοινωνικής προστασίας και χρηματοοικονομικής σταθερότητας.

Παράδειγμα 1A: Δάνειο “ΑΠΛΟ” (Τοκοχρεωλυτικό) — Χωρίς Επιμήκυνση

Βασικά στοιχεία:

• Υπόλοιπο Κεφαλαίου: 100.000 CHF
• Υπόλοιπο σε Ευρώ (πριν): 107.411 €
• Υπολειπόμενη Διάρκεια: 10 έτη
• Μηνιαία Δόση (πριν): 925,5 CHF (≈ 994 €)

Παράδειγμα 1B: Δάνειο “ΑΠΛΟ” (Τοκοχρεωλυτικό) — Με Επιμήκυνση 5 Ετών

Υπολειπόμενη Διάρκεια: 15 έτη (10 + 5)

Παράδειγμα 2A: Δάνειο “STEP-UP” — Χωρίς Επιμήκυνση

Βασικά στοιχεία:

• Υπόλοιπο Κεφαλαίου: 89.953 CHF
• Υπόλοιπο σε Ευρώ (πριν): 96.620 €
• Υπολειπόμενη Διάρκεια: 21,2 έτη (254 μήνες)
• Τρέχουσα Μηνιαία Δόση (πριν): 117,82 CHF (≈ 127 €)
• Μελλοντική (“Post-Promo”) Δόση: 543,92 CHF (≈ 584 €)
• Μεσοσταθμική Δόση: 453,64 CHF (≈ 487 €)

(Η σύγκριση γίνεται με τη μεσοσταθμική, μελλοντική δόση που θα αντιμετώπιζε ο οφειλέτης.)

Παράδειγμα 2B: Δάνειο “STEP-UP” — Με Επιμήκυνση 5 Ετών

Υπολειπόμενη Διάρκεια: 26,2 έτη (21,2 + 5)