Του Κυριάκου Δ. Σκιαθά, εκπαιδευτικός αναλυτής- συγγραφέας
Με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 άρχισαν να βγαίνουν στην Ελλάδα χειρόγραφες εφημερίδες, η διακίνηση των οποίων γινόταν με πεζοπόρους που μετέφεραν τα φύλλα τους σε κάποιους κοντινούς παραλήπτες, αυτοί τα αντέγραφαν και εκ νέου με πεζοπόρους τα προωθούσαν περαιτέρω και κ.ο.κ. Η ειδησεογραφία τους σκόπιμα στηριζόταν πολύ στην προπαγάνδα και τη διοχέτευση υπερβολικών ή ψευδών ειδήσεων για να δίνουν έτσι κουράγιο στους αγωνιστές.
Στις 27 Μαρτίου 1821 κυκλοφόρησε η πρώτη χειρόγραφη εφημερίδα της Επανάστασης η Εφημερίδα του Γαλαξιδίου, την οποία, λόγω των «φουσκωμένων» ειδήσεων που έγραφε, αποκαλούσαν «Ψευτοεφημερίδα» και «Ψευτοφυλλάδα».
Το διάστημα Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1821 κυκλοφορούσε στο Μεσολόγγι η δεύτερη χειρόγραφη εφημερίδα με τίτλο Αιτωλική και συντάκτη τον Νικόλαο Λουριώτη.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1822 εμφανίστηκε στο Βραχώρι (σημ. Αγρίνιο) η τρίτη χειρόγραφη εφημερίδα του Αγώνα με τον τίτλο Αχελώος και πάλι από τον Νικόλαο Λουριώτη.
Η πρώτη έντυπη εφημερίδα στην επαναστατημένη Ελλάδα τυπώθηκε στην Καλαμάτα, την 1η Αυγούστου 1821, με τον τίτλο Σάλπιγξ Ελληνική, από τον αρχιμανδρίτη Θεόκλητο Φαρμακίδη, βγαλμένη από το τυπογραφείο που είχε φέρει από την Τεργέστη ο Δημήτριος Υψηλάντης. Κυκλοφόρησαν μόνο τρία φύλλα της λόγω διαφωνίας του Υψηλάντη με τον Φαρμακίδη, επειδή ο δεύτερος δεν δεχόταν τον έλεγχο της ύλης από τον πρώτο.
Τα χρόνια 1821-1822 στην Ύδρα ο Ιάκωβος Τομπάζης εξέδιδε την εφημερίδα Ελληνικός Καθρέπτης.
Από την 1η Ιανουαρίου 1824 τυπώνονταν στο Μεσολόγγι από τον Μεσθενέα τα Ελληνικά Χρονικά, αρχικά στο μικρό τυπογραφείο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και αργότερα στο τυπογραφείο που έφερε στην πόλη ο Βρετανός φιλέλληνας Leicester Stanhope. Την εφημερίδα διηύθυνε ο Ελβετός φιλέλληνας Johann Jacob Meyer, ο οποίος εξέδιδε και την εφημερίδα Telegrafo Greco, ειδική ξενόγλωσση έκδοση, που απευθυνόταν στους φιλέλληνες.
Το διάστημα 30 Αυγούστου1824-15 Απριλίου 1826 κυκλοφορούσε στη μικρή τότε Αθήνα των 9.040 κατοίκων, η Εφημερίς Αθηνών, με συντάκτη τον Γεώργιο Ψύλλα.
Στην Ύδρα από το 1824 μέχρι τις 27 Μαΐου 1827 τυπωνόταν σε 500 αντίτυπα ο Φίλος του Νόμου, με συντάκτη τον Ιταλό φιλέλληνα Giuseppe Chiappe και τυπογράφο τον Κ. Τόμπρα. Ο Giuseppe Chiappe εξέδιδε και την εφημερίδα L’ Abeille Grecque (1827-1829), η οποία απευθυνόταν στους ξένους. Ακόμα, το 1827 στην Ύδρα ο Παντ. Παντελής έβγαζε την εφημερίδα Ανεξάρτητος. Για τον Παντελή, ο ιστορικός Μαρίνος Παπαδόπουλος-Βρετός επισημαίνει ότι ήταν «σχεδόν αγράμματος αλλ’ επαθαίνετο με την δημοσιογραφίαν».
Από τις 7 Οκτωβρίου 1825 στο Ναύπλιο τυπωνόταν στην «Τυπογραφία της Διοικήσεως», όπου λειτουργούσαν τρία πιεστήρια, η πρώτη επίσημη εφημερίδα της ελεύθερης τότε μικρής Ελλάδας με τον τίτλο Γενική Εφημερίς, με υπεύθυνο συντάκτη τον Θεόκλητο Φαρμακίδη.
Την άνοιξη του επόμενου χρόνου, στις 14 Μαρτίου 1826, οι τυπογράφοι της εφημερίδας κήρυξαν απεργία, επειδή η κυβέρνηση καθυστερούσε να τους καταβάλει τους μισθούς τους. Η εφημερίδα τότε δεν εκδόθηκε. Ήταν η πρώτη απεργιακή «κινητοποίηση» του Τύπου, ενώ διαρκούσε ο απελευθερωτικός αγώνας. Αυτή καταγράφηκε ως η πρώτη απεργία στη νεότερη Ελλάδα.
Λίγους μήνες αργότερα, στις 24 Νοεμβρίου 1826, η «Τυπογραφία της Διοκήσεως» μεταφέρθηκε στην Αίγινα, ενώ μόνο για το 1827 ήταν εγκατεστημένη στον Πόρο για να παρακολουθεί από κοντά τις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης στην Τροιζήνα. Μετέπειτα, ο Καποδίστριας παράγγειλε και νέα πιεστήρια, ιδρύοντας στην Αίγινα, πρωτεύουσα του τότε νεοσύστατου ελληνικού κράτους, σχολή τυπογραφίας.
