Στα μέσα του 2020 στις ελληνικές θάλασσες – κυρίως στο Αιγαίο – παρατηρήθηκε σημαντική πληθυσμιακή αύξηση μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca), προκαλώντας ανησυχία στους λουόμενους καθώς μόλις οι νηματοκύστες αγγίξουν το δέρμα προκαλούν πόνο, ερεθισμό και κάψιμο με συμπτώματα που σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να διαρκέσουν ακόμα και 1-2 εβδομάδες, ενώ η επίδρασή τους σε ευαίσθητους οργανισμούς μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Λίγα χρόνια αργότερα και σαν μην έφτανε η παρουσία των μωβ μεδουσών – η οποία σταδιακά μειώθηκε – προστέθηκαν οι… επισκέψεις των γαλάζιων συγγενών τους (Rhizostoma pulmo). Σε αντίθεση με την μωβ, η γαλάζια όταν έρχεται σε επαφή με το δέρμα προκαλεί ελαφρύ κάψιμο και φαγούρα, ωστόσο δε θεωρείται επικίνδυνη για τον άνθρωπο.
Παρότι οι μέδουσες είναι «μόνιμοι κάτοικοι» στα ελληνικά νερά, η επιστημονική κοινότητα απέδωσε τη μετακίνηση του πληθυσμού τους και τη συχνότητα εμφάνισής τους στην κλιματική αλλαγή που οδήγησε σε αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών, φαινόμενο ενεργό σε όλη τη Μεσόγειο.
Όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει, τόσο εντείνεται η ταχύτητα αναπαραγωγής τους και σε συνδυασμό με την υπεραλίευση η παρουσία των εντυπωσιακών, αλλά ενοχλητικών, μεδουσών αυξάνεται.
Συνδυάζοντας τα δεδομένα γύρω από την κατανομή των οκτώ πιο συχνά καταγεγραμμένων μεδουσών και υδρόζωων στην ευρύτερη Αρκτική, οι επιστήμονες εστίασαν σε είδη όπως το μικροσκοπικό Aglantha digitale, το οποίο έχει μήκος μόλις 1-2 εκατοστά, μέχρι τη δηλητηριώδη μέδουσα με χαίτη λιονταριού (Cyanea capillata), η οποία μπορεί να αναπτύξει νηματοκύστες μήκους άνω των 30 μέτρων.
Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι η έκταση των ενδιαιτημάτων τους μπορεί να διευρυνθεί καθώς και να μετακινηθούν προς το βόρειο πόλο, ιδίως καθώς τα νερά της Αρκτικής θερμαίνονται και οι πάγοι λιώνουν.
Ανάμεσα στα είδη, η μέδουσα με χαίτη λιονταριού προβλέπεται να μετακινηθεί περισσότερο από τα υπόλοιπα είδη με την περιοχή εξάπλωσής της να τριπλασιάζεται!
Επομένως, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αλλάξει σημαντικά τους πληθυσμούς και τις κατανομές των θαλάσσιων ειδών, διαταράσσοντας τα οικοσυστήματα της Αρκτικής.
«Τα ευρήματά μας αποκαλύπτουν τη δραματική ικανότητα της κλιματικής αλλαγής να αναδιαμορφώσει τα οικοσυστήματα του Αρκτικού Ωκεανού», δήλωσε ένας εκ των συντακτών Ντμίτρι Παντιούχιν, μεταδιδακτορικός στο Alfred Wegener Institute Helmholtz Center for Polar and Marine Research και στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, στη Γερμανία.
Όπως είπε, αυτή η μετατόπιση πληθυσμών θα μπορούσε να λειτουργήσει ως φαινόμενο ντόμινο επιδρώντας σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα.
«Υπάρχουν επιπτώσεις στο οικοσύστημα που μετά βίας μπορούμε να προβλέψουμε», είπε με τη σειρά της Σάρλοτ Χάβερμανς από το Ινστιτούτο Alfred Wegener στη Γερμανία.
Συγκεκριμένα για το νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, όπου οι μέδουσες έχουν υπερκεράσει τον πληθυσμό του βακαλάου, οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές αφού διαταράσσεται η ισορροπία των ειδών και επηρεάζεται η αλιεία.
Η Χάβερμανς, μάλιστα, εκφράζει την ανησυχία της στο ενδεχόμενο η μέδουσα να κυριαρχήσει και να οδηγήσει σε εξαφάνιση κάποια είδη ψαριών.
Παράλληλα, όπως αναφέρει το New Scientist και σύμφωνα με δηλώσεις του Κρίστοφερ Λάιναμ από το βρετανικό Επιστημονικό Κέντρο Περιβάλλοντος, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξάπλωσης θα εξαρτηθούν και από τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν άλλοι θαλάσσιοι οργανισμοί.
