Η γεωπολιτική και στρατηγική σημασία της Τουρκίας δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση της κυβέρνησης – μη διαπραγματεύσιμα τα κριτήρια προσχώρησης, δηλώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
367 «ναι» για «παγωμένες» διαπραγματεύσεις
Υπό τις παρούσες συνθήκες και παρά τις δημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, η διαδικασία προσχώρησης της Τουρκίας στην ΕΕ δεν μπορεί να επανεκκινήσει, αναφέρει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έκθεση που εγκρίθηκε την Τετάρτη με 367 ψήφους υπέρ, 74 κατά και 188 αποχές.
Η τουρκική κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει τις θεμελιώδεις δημοκρατικές ελλείψεις, αναφέρει η έκθεση, επισημαίνοντας την αυξανόμενη στροφή εντός της ΕΕ προς «ένα διαφορετικό πλαίσιο για τη σχέση, η οποία ενδέχεται να αποβεί εις βάρος της ενταξιακής διαδικασίας».
Το Κοινοβούλιο καλεί την τουρκική κυβέρνηση, αλλά και τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ, να συνεχίσουν να εργάζονται για μια παροτρύνει την τουρκική κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να εργάζονται, πέρα από την τρέχουσα παγωμένη ενταξιακή διαδικασία, προς μια στενότερη, πιο δυναμική και στρατηγική εταιρική σχέση, με ιδιαίτερη έμφαση στη δράση για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια, τη συνεργασία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την περιφερειακή σταθερότητα.
Τα κριτήρια προσχώρησης στην ΕΕ δεν είναι διαπραγματεύσιμα
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία τους για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων στην Τουρκία και για την αδιάκοπη καταστολή των επικριτικών φωνών. Καταδικάζουν τη σκληρή καταστολή των πρόσφατων ειρηνικών μαζικών διαδηλώσεων και τη δίωξη εκατοντάδων διαδηλωτών μέσω βιαστικών μαζικών δικών χωρίς αποδεικτικά στοιχεία εγκληματικής συμπεριφοράς. Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν επίσης τη λύπη τους για τη στοχοποίηση πολιτικών κομμάτων και μελών της αντιπολίτευσης και χαρακτηρίζουν τις κινήσεις κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ως πολιτικά υποκινούμενη ενέργεια που αποσκοπεί στην αποτροπή ενός νόμιμου ανταγωνιστή από το να υποβάλει υποψηφιότητα στις επικείμενες εκλογές. Τονίζουν δε ότι με τις ενέργειες αυτές οι τουρκικές αρχές ωθούν περαιτέρω τη χώρα προς ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο.
Η προσχώρηση στην ΕΕ εξαρτάται από την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, τα οποία απαιτούν σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό και την προστασία των μειον οτήτων, τις καλές σχέσεις γειτονίας, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ. Τα κριτήρια αυτά είναι απόλυτα και δεν γίνεται να υπόκεινται σε συναλλακτικές στρατηγικές παραμέτρους και διαπραγματεύσεις, ενώ και η αναγνώριση όλων τα κρατών μελών συνιστά απαραίτητη συνιστώσα της ενταξιακής διαδικασίας, αναφέρει η έκθεση του ΕΚ.
Το Κοινοβούλιο εξακολουθεί να αναγνωρίζει και να επικροτεί τις δημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες της πλειονότητας της τουρκικής κοινωνίας (ιδίως μεταξύ των νέων της Τουρκίας), τις οποίες η ΕΕ δεν πρόκειται να εγκαταλείψει, τονίζοντας ότι οι προσδοκίες αυτές αποτελούν μείζονα λόγο για να διατηρηθεί ζωντανή η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας.
Βαθύτερη συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος
Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν τη στρατηγική και γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας, καθώς και την αυξανόμενη παρουσία και επιρροή της σε τομείς ζωτικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια, όπως η περιοχή του Εύξεινου Πόντου, η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή. Η Τουρκία είναι στρατηγικός εταίρος και σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά και μια χώρα με την οποία η ΕΕ διατηρεί στενές σχέσεις στους τομείς της ασφάλειας, του εμπορίου, της οικονομίας και της μετανάστευσης, προσθέτουν. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διατηρηθεί εποικοδομητικός διάλογος και να εμβαθυνθεί η συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Ωστόσο, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και η μη ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ δεν ευνοούν την πρόοδο, προειδοποιούν οι ευρωβουλευτές, σημειώνοντας επίσης με ανησυχία ότι η Τουρκία έχει ζητήσει να καταστεί μέλος των BRICS+, ενώ εξετάζει το ίδιο για τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για ένα εναλλακτικό πλαίσιο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, το οποίο είναι θεμελιωδώς ασύμβατο με τη διαδικασία προσχώρησης.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν τις ευθύνες της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και εκφράζουν ανησυχία για την τάση της για μια «πολυμερή προσέγγιση για την προώθηση των συμφερόντων της χωρίς να δεσμεύεται για πλήρη συνεργασία με οποιαδήποτε από αυτές τις συμμαχίες».
Περιφερειακή συνεργασία και σχέσεις καλής γειτονίας
Το Κοινοβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία της συνεργασίας της Τουρκίας για την διαχείριση μεταναστευτικών ροών, καλώντας την Επιτροπή να διασφαλίσει διαφάνεια στην κατανομή των κονδυλίων και εκφράζοντας ανησυχία για αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ κέντρα κράτησης στην Τουρκία. Σημειώνει δε με ανησυχία ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται συνεχής αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία και υπενθυμίζει την υποχρέωση της Τουρκίας να λάβει όλα τα αναγκαία σχετικά μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και να εφαρμόσει τη σχετική συμφωνία επανεισδοχής και για την Κύπρο.
«Η ιδιότητα του μέλους αφορά τη δημοκρατία»
Ο εισηγητής Νάτσο Σάντσεθ Αμόρ (Σοσιαλιστές, Ισπανία), δήλωσε: «Ακούμε συνεχώς από τις τουρκικές αρχές για την υποτιθέμενη δέσμευσή τους να προσχωρήσουν στην ΕΕ και για το πόσο σημαντικό είναι για εμάς να δώσουμε νέα πνοή σε αυτή τη διαδικασία λόγω της ασφάλειας και της γεωπολιτικής, αλλά κάνουν λάθος. Η ιδιότητα του μέλους αφορά τη δημοκρατία και όσο περισσότερο προωθούν ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο (όπως παρατηρήθηκε πρόσφατα με τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου), τόσο περισσότερο απομακρύνονται από την ιδιότητα του μέλους της Ευρωπαϊκή Ένωση».
