Το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου οπότε το τουριστικό κύμα έφτασε στην κορύφωσή του, οι αναλήψεις μετρητών χτύπησαν κόκκινο, καθώς οι Ελληνες δοκίμασαν τις αντοχές του δικτύου των ATMs σε όλη τη χώρα, πραγματοποιώντας πάνω από 66.000 συναλλαγές μέσω ATM άλλης τράπεζας. Λίγες μέρες πριν και συγκεκριμένα στις 11 Αυγούστου είχε ενεργοποιηθεί ο νόμος που καταργεί τη χρέωση για την ανάληψη μετρητών από όλα τα ATM των τραπεζών που είναι μέλη της ΔΙΑΣ, μηδενίζοντας την προμήθεια 1,5-2 ευρώ που ίσχυε έως τις 10 Αυγούστου.
Το ξαφνικό φλερτ των Ελλήνων με τα μετρητά αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα στοιχεία της ΔΙΑΣ, με βάση τα οποία οι αναλήψεις τον περασμένο Αύγουστο αυξήθηκαν κατά 36% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2024 και κατά 67% το πρώτο 10ήμερο του Σεπτεμβρίου σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.
Αξιοποιώντας το νέο καθεστώς οι καταναλωτές προσέφυγαν εκ νέου στη γοητεία των μετρητών πραγματοποιώντας 496.000 αναλήψεις –αύξηση κατά 35,6% σε σχέση με τον περυσινό Αύγουστο–, μέσω των οποίων άντλησαν 101,4 εκατ. ευρώ, δηλαδή 30,8% περισσότερα χρήματα σε σχέση με τον Αύγουστο του 2024.
Ο νέος νόμος για τις δωρεάν αναλήψεις μετρητών δεν αφορά μόνο τους κατόχους ελληνικών καρτών. Οπως έκριναν οι νομικές υπηρεσίες των τραπεζών, καλύπτει εξίσου και όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, καθώς με βάση τον κανονισμό για τις διασυνοριακές πληρωμές δεν επιτρέπονται διακρίσεις μεταξύ χωρών της Ε.Ε. Ετσι, η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που έχει ανοίξει διά νόμου το δίκτυο των τραπεζικών ATM σε όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες και τους Ευρωπαίους πολίτες χωρίς καμιά απολύτως χρέωση. Αντίστοιχη υποχρέωση έχει επιβάλει μόνο η Πορτογαλία, αλλά αφορά τα «κοινόχρηστα» ATM που έχουν δημιουργήσει οι πορτογαλικές τράπεζες, ένα μοντέλο που –όπως έχει γράψει η «Κ»– εξετάζεται και στη χώρα μας.
Προκειμένου να ικανοποιήσουν την αυξημένη ζήτηση για μετρητά, που ξεπέρασε κάθε άλλη χρονιά, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες οι οποίες συντηρούν πάνω από 3.500 off site ATM –πρόκειται για τα ATM που είναι εκτός των τραπεζικών καταστημάτων– υποχρεώθηκαν σε συνεχείς τροφοδοσίες των μηχανημάτων τους. Οι χρηματαποστολές για την τροφοδοσία των ATMs, το κόστος των οποίων κυμαίνεται από 500-1.000 ευρώ και φτάνει σε 1.800-2.500 ευρώ αν χρειαστεί διανυκτέρευση, χρειάστηκε να αυξηθούν σημαντικά, ειδικά στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Με δεδομένη και την πληρότητα που υπήρχε στις ακτοπλοϊκές γραμμές εν μέσω θέρους, ο κίνδυνος να μείνουν κάποια ATM χωρίς μετρητά απεφεύχθη. Στοιχεία από τις τράπεζες αναφέρουν ότι το κόστος συντήρησης ενός off site ATM διαμορφώνεται κοντά στις 20.000 ευρώ τον χρόνο. Το ποσό αυτό πολλαπλασιάζεται ανάλογα με την τοποθεσία που είναι εγκατεστημένο το μηχάνημα, όπως π.χ. σε ένα αεροδρόμιο ή σε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο.
«Υπάρχουν περιπτώσεις που 20.000 είναι μόνο το κόστος του ενοικίου που πληρώνουν οι τράπεζες εάν πρόκειται για ένα πολύ δημοφιλές σημείο», εξηγούν αρμόδια τραπεζικά στελέχη, που δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους για την αποτελεσματικότητα του μέτρου εις βάθος χρόνου. Ο βασικός κίνδυνος που ελλοχεύει είναι οι τράπεζες να περιορίσουν το δίκτυο των ATM που λειτουργούν ή να τα πουλήσουν σε τρίτους παρόχους, οι οποίοι βάσει νόμου θα εισπράττουν 1,5 ευρώ για κάθε ανάληψη μετρητών και έχουν κάθε λόγο να καλύψουν το κενό που θα δημιουργηθεί στην αγορά.
Ενα μήνα μετά την καθιέρωση των δωρεάν αναλήψεων, το νέο καθεστώς μετράει κερδισμένους και χαμένους. Κερδισμένοι είναι κατά κύριο λόγο οι πολίτες, που μπορούν πλέον να «σηκώνουν» χρήματα από οποιαδήποτε ΑΤΜ, ακόμη κι αν η τράπεζα στην οποία τηρούν τον λογαριασμό τους δεν διατηρεί δίκτυο στην περιοχή τους. Κερδισμένες είναι και οι μικρές τράπεζες, όπως οι συνεταιριστικές, η Credia Bank, η Optima Bank, αλλά και η Viva, οι οποίες παρά το γεγονός ότι δεν έχουν επενδύσει σε φυσικά δίκτυα ATM, επωφελούνται από την επένδυση που έχουν κάνει οι συστημικές, εξυπηρετώντας τους πελάτες τους χωρίς να επιβαρύνονται με κάποιο κόστος οι ίδιες.
Στον αντίποδα είναι οι συστημικές τράπεζες, οι οποίες βλέπουν μετά την εφαρμογή του νέου νόμου για τις μηδενικές προμήθειες, τη δαπάνη για τη συντήρηση και λειτουργία των ATM να γίνεται δυσθεώρητη, αφού η αυξημένη ζήτηση δεν συνοδεύεται με κάποιο έσοδο. Σύμφωνα με τις τράπεζες, εάν η τάση αυτή παγιωθεί, ο λογαριασμός για τη λειτουργία των ΑTM, που ήταν ούτως ή άλλως ελλειμματικός για αρκετές περιοχές της χώρας, θα καταστεί σταθερά ζημιογόνος, αφού δεν θα εισπράττουν από καμιά συναλλαγή και παράλληλα θα έχουν την υποχρέωση να συντηρούν και να αναβαθμίζουν το δίκτυο.
