Η Ελεν Μίρεν είναι και του αλωνιού και του σαλονιού. Φημίζεται για τις υπέρμετρα κομψές εμφανίσεις της που της εξασφαλίζουν μόνιμη θέση στη λίστα με τις πιο καλοντυμένες, αλλά είναι και διαβόητη για το λεξιλόγιό της που θυμίζει νταλικέρη και έρχεται σε μετωπική σύγκρουση με το αριστοκρατικό φιζίκ της. Μπορεί να συνδιαλέγεται με βασιλείς με τον αρμόζοντα καθωσπρεπισμό που ταιριάζει στον τίτλο της λαίδης -τον οποίο φέρει περήφανα από το 2003-, αλλά και να κάνει παρέα με ανθρώπους από χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις γιατί δεν ξεχνάει ποτέ την καταγωγή της. Είναι αυτές οι αντιθέσεις της, όμως, που σε συνδυασμό με το συγκλονιστικό ταλέντο της και την πληθωρική προσωπικότητά της την έχουν κατατάξει στις μεγαλύτερες ηθοποιούς του καιρού μας. Στα 58 χρόνια της καριέρας της η Ελεν Μίρεν αλλάζει ρόλους και περσόνες με ταχυδακτυλουργική επιδεξιότητα και δεν έχει κάνει ποτέ το παραμικρό ερμηνευτικό φάουλ.
Δικαίως τιμήθηκε την περασμένη Κυριακή με το βραβείο SAG για την απίστευτη συνολική προσφορά της, κι εκείνη, μεγαλοπρεπής και ταυτόχρονα απλή, πήρε στα χέρια της το τρόπαιο και διέδωσε το μότο που την ακολουθεί πιστά από την αρχή της καριέρας της: «Να είσαι πάντα στην ώρα σου και να μην είσαι γαϊδούρι» – για να το θέσουμε κομψότερα απ’ όσο το έθεσε η ίδια. Το βραβείο το αφιέρωσε σε όλους τους ηθοποιούς, τους οποίους αποκάλεσε γλυκά «φυλή απατεώνων και αλητών», και έβαλε επίλογο με την αναφορά της στην ανεπανάληπτη εμπειρία που έζησε όταν έπαιξε στη «Φαίδρα» στο Aρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 2009. Παντού υπάρχει λίγη Ελλάδα.
Κάποτε στο Λονδίνο
Η Ιλιένα Λίντια Βασίλιεβνα Μιρόνοφ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1945 από έναν Ρώσο μετανάστη που έβγαζε το καρβέλι του ως οδηγός ταξί και μια Σκωτσέζα νοικοκυρά από την εργατική τάξη. Το οικογενειακό επίθετο μεταλλάχθηκε σε Μίρεν όταν εκείνη ήταν 10 ετών. Η Ελεν μεγάλωσε με ταπεινές και φτωχικές συνθήκες στο Εσεξ μαζί με τα δύο αδέλφια της και ήξερε από μικρή ότι δεν θα γινόταν ποτέ ανεξάρτητη αν δεν έβγαινε να δουλέψει. Ευτυχώς για την ίδια αλλά και για την υποκριτική τέχνη, είχε αποφασίσει από την αρχή ότι η μόνη δουλειά που ήθελε να κάνει ήταν της ηθοποιού. Στα 18 της έγινε μέλος του Britain’s National Youth Theater και στα 19 της μπήκε στις τάξεις του Royal Shakespeare Company. Στα επόμενα 15 χρόνια θα υποδυόταν τις πιο φημισμένες ηρωίδες του Σαίξπηρ πάνω στη σκηνή, ενώ ταυτόχρονα θα φλέρταρε και με τη μεγάλη οθόνη. Η πρώτη της ταινία ήταν και πάλι βγαλμένη από τη σαιξπηρική πένα. Το «Ονειρο Θερινής Νυκτός» βγήκε στις αίθουσες το 1968, με την 23χρονη Μίρεν να ενσαρκώνει αριστοτεχνικά την Ερμία.
Ηταν ωραία, εντυπωσιακή και υπερβολικά ταλαντούχα για να περνάει απαρατήρητη. Ο ένας ρόλος ερχόταν μετά τον άλλον: «The Long Good Friday», «Excalibur», «Cal», για το οποίο κέρδισε το πρώτο της βραβείο στις Κάννες το 1984, «Η ακτή του κουνουπιού», «Ο μάγειρας, ο κλέφτης, η γυναίκα του και ο εραστής της», «Η τρέλα του βασιλιά Γεωργίου», που της έδωσε το δεύτερο βραβείο της στις Κάννες το 1994, «Εγκλημα στο Γκόσφορντ Παρκ», «RED», «Χίτσκοκ». Η λίστα με τις εξαιρετικές ταινίες και τις ακόμα πιο εξαιρετικές ερμηνείες της είναι μεγάλη και ευτυχώς ακόμη ατελείωτη. Και παρότι η Μίρεν μπορεί εξίσου εύκολα να υποδυθεί και την αριστοκράτισσα και την αλήτισσα, οι ρόλοι της βασίλισσας μοιάζουν κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα της. Αλλωστε, η ταινία «Η βασίλισσα» ήταν που της έδωσε και το πρώτο της Οσκαρ το 2007 για την υποδειγματική ερμηνεία της ως Ελισάβετ. Η Μίρεν θα ανέφερε αργότερα: «Πάντα σκεφτόμουν ότι η βασίλισσα είναι σαν υποβρύχιο. Μπροστά στον κόσμο η προσωπικότητά της βυθίζεται, η ψυχή της βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το υποβρύχιο είναι γεμάτο ζωή και δραστηριότητα, αλλά το μόνο που βλέπουμε εμείς είναι τα μάτια της, το μικρό περισκόπιο που κοιτάζει τον κόσμο, διασκεδάζοντας με τα πάντα χωρίς να το δείχνει. Δεν είμαι οπαδός της μοναρχίας, είμαι όμως οπαδός της βασίλισσας».
Η καλή σύζυγος
Η Ελεν Μίρεν είναι παντρεμένη με τον οσκαρούχο σκηνοθέτη Τέιλορ Χάκφορντ από το 1997, αν και η σχέση τους είχε ξεκινήσει έξι χρόνια νωρίτερα. Δεν απέκτησαν ποτέ μαζί παιδιά, η Μίρεν όμως δηλώνει ότι αγαπάει σαν δικούς της τους δύο γιους του από τον προηγούμενο γάμο του.
Τα 25 χρόνια συζυγικής ζωής φαίνεται να μην της βαραίνουν τους ώμους και η ίδια δεν βαριέται ποτέ να διατυμπανίζει την αγάπη της για τον άνδρα της: «Νιώθω ιδιαίτερα ευγνώμων που έχω έναν ευτυχισμένο γάμο. Αγαπώ τον άνδρα μου, μου αρέσει να είμαι μαζί του. Είναι ένας εφιάλτης, αλλά είναι υπέροχος – και ανυπομονώ να τον δω και να του λείπω όταν δεν είμαστε μαζί. Οχι ότι δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτόν, γιατί μπορώ. Είναι όμως ένα πολύ ωραίο κομμάτι της ζωής μου όταν σκέφτομαι τι έχουμε κάνει μαζί όλα αυτά τα χρόνια. Δεν με ενοχλεί που δεν κάναμε παιδιά. Ισως και καλύτερα που δεν κάναμε». Από τον πρότερο ερωτικό βίο της, η πιο αξιομνημόνευτη σχέση της ήταν με τον Λίαμ Νίσον, με τον οποίο γνωρίστηκαν το 1981 στα γυρίσματα του «Excalibur». Εκείνη ήταν 36 ετών, ήδη διάσημη και καταξιωμένη, εκείνος στα 29 και στα πρώτα του βήματα. Σύμφωνα με τον μύθο, ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά και η σχέση τους ξεκίνησε το επόμενο δευτερόλεπτο. Εμειναν μαζί τέσσερα παθιασμένα χρόνια, αλλά ο χωρισμός τούς περίμενε υπομονετικά στη γωνία γιατί, όπως θα έλεγε δεκαετίες αργότερα η Μίρεν, «εκείνος δεν άντεχε να μένει στη σκιά μου». Σήμερα παραμένουν καλοί φίλοι και ο ίδιος ο Νίσον αναγνωρίζει ότι η Μίρεν ήταν η μέντοράς του και εκείνη που τον βοήθησε να θέσει τις σωστές βάσεις για τη μετέπειτα καριέρα του.
Η Ελεν Μίρεν είναι πλέον 76 χρόνων και δεν προσπάθησε ποτέ να κρύψει ούτε μισή εβδομάδα από την ηλικία της, ούτε μισή ρυτίδα από το πρόσωπό της. Πριν από έξι χρόνια έγινε η νέα μούσα της L’Oréal Paris και ήταν ενθουσιασμένη που ήταν η γηραιότερη που είχε υπογράψει συμβόλαιο συνεργασίας με μια εμβληματική εταιρεία καλλυντικών. «Ηταν καιρός να συμβεί αυτό σε μια γυναίκα της ηλικίας μου – και όχι υποχρεωτικά σε μένα. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής μου βομβαρδίζομαι, όπως όλοι μας, από εικόνες τέλειων, απίστευτα νεαρών κοριτσιών, ως πρότυπα για το πώς θα έπρεπε να είμαστε. Και δεν μιλάμε καν για 25χρονες, παρεμπιπτόντως, αλλά για κορίτσια 15 ετών. Ποια μοιάζει με 15χρονη; Δεν είναι δίκαιο», είχε σχολιάσει τότε.
Δεν μάσησε ποτέ τα λόγια της ούτε και δίστασε να προκαλέσει με τις δηλώσεις της – όχι όμως για τη χαρά της πρόκλησης και του πρωτοσέλιδου, αλλά γιατί πολύ απλά δεν θέλει να χαρίζει κάστανα σε κανέναν. Πολλές δεκαετίες πριν, όταν ήταν ακόμα στις αρχές της καριέρας της και καθήλωνε τη θεατρική σκηνή του Λονδίνου με τα άπαντα των σαιξπηρικών ηρωίδων, την είχαν αποκαλέσει «σέξι βασίλισσα» του Royal Shakespeare Company. Σε τηλεοπτική συνέντευξη που έδωσε το 1975 στην εκπομπή του διάσημου δημοσιογράφου και πλέον σερ Μάικλ Πάρκινσον, εκείνος, πατώντας στην ταμπέλα που της είχαν κολλήσει, την είχε ρωτήσει: «Πιστεύεις ότι τα σωματικά σου προσόντα, τα οποία εξυμνούν όλοι, μπορεί να σταθούν εμπόδιο στη φιλοδοξία σου να γίνεις επιτυχημένη ηθοποιός;». Η Μίρεν, αυθάδης και αφοπλιστικά ειλικρινής, δείχνοντας το στήθος της του είχε αντεπιτεθεί: «Εννοείς ότι οι σοβαρές ηθοποιοί δεν μπορούν να έχουν μεγάλο στήθος;». «Νομίζω ότι θα μπορούσε να αποσπάσει κάπως την προσοχή των θεατών από την ερμηνεία σου», είχε συνεχίσει απτόητος εκείνος, για να λάβει την απάντηση: «Αλήθεια; Δεν νομίζω ότι ισχύει αναγκαστικά αυτό. Ελπίζω ότι η ερμηνεία στο έργο και η ζωντανή σχέση μεταξύ των ανθρώπων πάνω στη σκηνή και των ανθρώπων στο κοινό μπορεί να ξεπεράσει τέτοια βαρετά ερωτήματα». Σαράντα επτά χρόνια μετά, κανένας δεν έχει ξεχάσει εκείνη τη στιχομυθία. Δύο βραβεία στις Κάννες, ένα Οσκαρ, δύο Χρυσές Σφαίρες, ένα Tony, τέσσερα Emmy και πέντε BAFTA -για να μην πούμε και για το ολόφρεσκο SAG- αρκούν ως αποστομωτική απάντηση στον σεξισμό του Πάρκινσον. Αλλά ποιος νοιάζεται για το τι πιστεύει αυτός; Σίγουρα, όχι η Μίρεν.
