Η μετεωρική άνοδος της τουρκικής ναυτικής ισχύος αποτελεί ένα φαινόμενο που η Αθήνα παρακολουθεί να εξελίσσεται τις τελευταίες δύο δεκαετίες, μάλιστα πλέον με εκτεταμένες ασκήσεις οι οποίες περιλαμβάνουν σενάρια και δυνατότητες που η Αγκυρα είχε σε περιορισμένο βαθμό. Τέτοιο στοιχείο επίδειξης είναι η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2025» που θα εξελιχθεί το επόμενο χρονικό διάστημα στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι, πάντως, ενδιαφέρον ότι η άσκηση θα εξελιχθεί στο σύνολό της ανατολικά της Ρόδου, τουλάχιστον με βάση τις περιοχές που έχουν δεσμευθεί έως αυτή τη στιγμή, με βάση τις οδηγίες προς ναυτιλλομένους (NAVTEX) που εκδόθηκαν από τις τουρκικές αρχές. Η άσκηση είναι, επίσης, γνωστή στην Αθήνα εδώ και πολλές εβδομάδες, καθώς βρισκόταν στη λίστα εκείνων που περιλαμβάνονται στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Η τουρκική πρωτοβουλία δείχνει ότι –παρά τη γενικότερη δυσκολία που καταγράφεται για την προώθηση των ελληνοτουρκικών επαφών στο επόμενο βήμα, δηλαδή τις ουσιαστικές συζητήσεις για την επίλυση διαφορών– παραμένει η πρόθεση να επιμηκυνθεί κατά το δυνατόν η περίοδος των «ήρεμων νερών».
Η Αγκυρα, με αξιοσημείωτη επιμονή και στοχοπροσήλωση, ουσιαστικά προωθεί ένα τεράστιο πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου της με ίδια μέσα. Πέρα από το σκέλος των ναυπηγήσεων, η Τουρκία προσπαθεί να εξοπλίσει τα νέα πλοία της με οπλικά συστήματα που αναπτύσσονται και κατασκευάζονται από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, όπως για παράδειγμα οι αντιπλοϊκοί πύραυλοι ATMACA και οι κάθετοι εκτοξευτές MIDLAS. Η ανάπτυξη των τουρκικών ναυτικών δυνατοτήτων συνέπεσε χρονικά με τη δεκαετία «ερημοποίησης» των ελληνικών εξοπλισμών (2010-2020), όπου –με εξαίρεση την καθυστερημένη ολοκλήρωση της ναυπήγησης κάποιων πυραυλακάτων– πρακτικά δεν είχε γίνει τίποτα για τον εκσυγχρονισμό των δυνατοτήτων του Πολεμικού Ναυτικού.
Σχέδιο ενίσχυσης
Πλέον, ως απάντηση των τουρκικών κινήσεων υπάρχει ένα σχέδιο ενίσχυσης του Π.Ν., το οποίο έχει ορίζοντα που ξεπερνάει τη δεκαετία και φθάνει έως τουλάχιστον το 2037.
Εντός του 2025 θα καταφθάσει στην Ελλάδα η πρώτη φρεγάτα τύπου FDI, συγκεκριμένα ο «Κίμων», ενώ θα ακολουθήσουν δύο ακόμη. Αθήνα και Παρίσι διαπραγματεύονται και για τέταρτη φρεγάτα τύπου FDI, μάλιστα σε προχωρημένο στάδιο. Επιπλέον βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την αναβάθμιση των δυνατοτήτων και των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ (κλάση «Υδρα»). Καλά πληροφορημένες πηγές ανέφεραν στην «Κ» ότι από τις 9 παλαιότερες φρεγάτες τύπου S, δεν πρόκειται να παροπλιστεί καμία παρά μόνο εφόσον καταστούν μη λειτουργικές.
Από την Αθήνα δεν έχει περάσει απαρατήρητο ότι με τα υφιστάμενα δεδομένα η «Γαλάζια Πατρίδα 2025» θα εξελιχθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ δεν έχουν δεσμευθεί περιοχές στο Αιγαίο.
Σε εξέλιξη είναι και οι συζητήσεις με τους Αμερικανούς για τη φρεγάτα κλάσης Constellation που, σε κάθε περίπτωση, δεν θα φτάσει στην Ελλάδα πριν από το 2035. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα σχέδιο μακροπρόθεσμης εξασφάλισης των δυνατοτήτων του Π.Ν., μάλιστα με σκοπό τη ναυπήγησή τους εντός Ελλάδος.
Μέχρι τότε η Ελλάδα θα έχει προχωρήσει και στην προμήθεια κορβετών. Ηδη έχει μπει στο πρόγραμμα της ευρωκορβέτας, με σκοπό τη ναυπήγηση κάποιων μονάδων (3 ή 4) έως το 2030. Σε περίπτωση που το σχέδιο της ευρωκορβέτας (το οποίο στηρίζεται από Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία) δεν προχωρήσει, ο προϋπολογισμός που έχει προβλεφθεί δεν θα χαθεί, αλλά θα αξιοποιηθεί για τη ναυπήγηση άλλης κορβέτας που θα επιλεγεί από την αγορά.
Αντίστοιχος σχεδιασμός υπάρχει και για την ενίσχυση των υποβρυχίων αναερόβιας πρόωσης τύπου 214 του Π.Ν. (κλάση «Παπανικολής»). Το Π.Ν. θα εκσυγχρονίσει τις τέσσερις υφιστάμενες μονάδες, ενώ σκοπός είναι στα επόμενα χρόνια να ναυπηγηθούν και νέα υποβρύχια αυτού του τύπου (2 έως 4 ακόμη).
Κεντρική φιλοσοφία του σχεδιασμού του υπουργείου Εθνικής Αμυνας είναι η δύναμη κρούσης του Π.Ν. να αποτελείται είτε από νέες μονάδες είτε από πλοία που έχουν εκσυγχρονιστεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τον φόρτο εργασίας της επιτήρησης, το Π.Ν. ήδη έχει παραλάβει τέσσερα αμερικανικά περιπολικά κλάσης Island, ενώ από το πλεονάζον υλικό των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων εξασφαλίστηκαν τρία περιπολικά κλάσης Protector. Το επόμενο χρονικό διάστημα το Π.Ν. θα εξασφαλίσει δύο ακόμη Island, με σκοπό οι κύριες μονάδες επιφανείας να μην απασχολούνται με οποιαδήποτε άλλη πέρα από την κύρια αποστολή τους.
Βασικό πρόβλημα του Π.Ν. παραμένει η έλλειψη προσωπικού (λόγω παραιτήσεων) και, βεβαίως, οι πολλές αποστολές (εντός και εκτός Ελλάδος) που, πάντως, θεωρούνται ενισχυτικές του ελληνικού ναυτικού κύρους.
Στα «σκαριά» 31 τουρκικά πολεμικά πλοία
Κωνσταντινούπολη – Ανταπόκριση. Τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ανάπτυξης εγχώριας ναυτικής ισχύος προδίδουν οι ανακοινώσεις του υπουργείου Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας για εν εξελίξει πρόγραμμα ναυπήγησης συνολικά 31 πολεμικών πλοίων για το τουρκικό ναυτικό. Στόχος, όπως είπε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εθνικής Αμυνας Ζεκί Ακτούρκ, είναι «να επεκτείνουμε τις δυνατότητες του ναυτικού μας στη “Γαλάζια Πατρίδα” και τις γύρω θάλασσες».
Ο Ταγίπ Ερντογάν έδωσε κάποιες λεπτομέρειες για τα προγράμματα που ήδη έχουν ξεκινήσει και θα συνεχιστούν στο μέλλον. «Με το πρόγραμμα MILGEM ναυπηγήσαμε τις κορβέτες και τις φρεγάτες μας που είναι 100% εγχώριας παραγωγής. Hδη διαθέτουμε πέντε τέτοια πλοία και συνεχίζεται η ναυπήγηση άλλων επτά. Στην Κωνσταντινούπολη ξεκινήσαμε τη ναυπήγηση του πρώτου καταδρομικού αντιαεροπορικής άμυνας και στο ναυπηγείο του Γκιόλτζουκ έγινε η πρώτη οξυγονοκόλληση του πρώτου υποβρυχίου εγχώριας σχεδίασης και παραγωγής. Επίσης το εθνικό μας αεροπλανοφόρο το οποίο θα ναυπηγηθεί θα είναι ο “μεγαλύτερος αδελφός” του ΤCG Αnadolu το οποίο διαθέτουμε. Με τα σχέδια αυτά η Τουρκία θα ανέβει κατηγορία και θα έχουμε ικανοποιήσει τις κρίσιμες ανάγκες μας». Η Αγκυρα έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα ναυπήγησης τεσσάρων κορβετών κλάσης Ηeybeliada και τώρα προχωράει το πρόγραμμα για τη ναυπήγηση των οκτώ φρεγατών κλάσης Ιstanbul. Mια από αυτές, η TCG Istanbul είναι στη διάθεση του ναυτικού και άλλες τρεις ναυπηγούνται ταυτόχρονα με στόχο να παραδοθούν μέχρι το 2027. Ολο το πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2030-2031.
Ενα επιπλέον μεγάλο πρόγραμμα που συνεχίζεται είναι η ναυπήγηση έξι υποβρυχίων κλάσης Piri Reis (214 TN) τα οποία είναι γερμανικής τεχνολογίας και ναυπηγούνται στην Τουρκία. Το πρώτο υποβρύχιο έχει παραληφθεί από το ναυτικό, τα υπόλοιπα ναυπηγούνται και το συγκεκριμένο πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2029. Η Αγκυρα όμως έχει στόχο τη ναυπήγηση και των εθνικών της υποβρυχίων (MILDEN) για τα οποία το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την ολοκλήρωση του πρώτου το 2031 και την παράδοση των υπολοίπων τριών μετά το 2034. Το καταδρομικό αντιαεροπορικής άμυνας TF-2000 το οποίο ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας, σύμφωνα με την εφημερίδα Milliyet θα είναι έτοιμο το 2027 και βασικός στόχος του θα είναι η προστασία του αεροπλανοφόρου που σχεδιάζει να ολοκληρώσει η Αγκυρα. Σύμφωνα με την εφημερίδα, στόχος είναι η ναυπήγηση συνολικά 7 ΤF-2000. To «εθνικό αεροπλανοφόρο», όπως το ονομάζουν στη γειτονική χώρα, θα έχει μήκος 285 μέτρων. Θα έχει πλήρωμα 400 άτομα και αυτονομία 60 ημερών. Σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο NTV, το «εθνικό αεροπλανοφόρο» αρχικά θα μπορεί να μεταφέρει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB-3, το μη επανδρωμένο μαχητικό Kizilelma και το εκπαιδευτικό – μαχητικό Hurjet. Το συγκεκριμένο πλοίο αναμένεται να έχει ναυπηγηθεί εντός 5-7 ετών.
Εν τω μεταξύ χθες ξεκίνησε επίσημα η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2025» όπου θα πραγματοποιηθούν δραστηριότητες επιχειρησιακής ετοιμότητας, επισκέψεις λιμανιών, ενώ στις 9 Ιανουαρίου θα γίνει στο Ακσάζ της Μαρμαρίδας η τελική φάση με την ημέρα διακεκριμένων επισκεπτών. Στις 12-13 Ιανουαρίου θα συνεχιστεί η επιχειρησιακή ετοιμότητα και η εκπαίδευση όπλων και στην τελευταία φάση οι επιχειρησιακές δραστηριότητες θα πραγματοποιηθούν σε περιβάλλον πολλαπλών απειλών στις 14-16 Ιανουαρίου. Στην άσκηση θα συμμετάσχουν 90 πλοία, 50 αεροσκάφη και 20.000 προσωπικό.
«Θα συνεχίσουμε τις έρευνες»
O υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της Τουρκίας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ στο τακτικό περιφερειακό συνέδριο Τραπεζούντας του AKP δήλωσε ότι «η “Γαλάζια Πατρίδα” δεν είναι παραμύθι, είναι το έπος της τουρκικής ναυτιλίας». Ο κ. Μπαϊρακτάρ αποκάλυψε ότι πολλές ξένες εταιρείες δεν συνεργάστηκαν με την Τουρκία στη Μεσόγειο, καθώς θεωρούσαν πως οι περιοχές που ήθελε να κάνει έρευνες ήταν στη δικαιοδοσία της Ελλάδας. Σύμφωνα με τη Ηurriyet, ο Τούρκος υπουργός δήλωσε: «Ολοι μάς άφησαν μόνους μας στη Μεσόγειο. Είπαν, “δεν είμαστε σε αυτές τις έρευνες μαζί με την Τουρκία. Είναι η θαλάσσια δικαιοδοσία της Ελλάδας”. Είπαν το ένα και το άλλο και μας άφησαν στην τύχη μας. Εμπιστευτήκαμε τους δικούς μας ανθρώπους», είπε, προσθέτοντας πως με δικά μας μέσα «έχουμε κάνει 9 γεωτρήσεις μόνο στη Μεσόγειο» και υποσχέθηκε ότι «θα συνεχίσουμε τις έρευνες για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη Μαύρη Θάλασσα, στη “Γαλάζια Πατρίδα”. Η Τουρκία έχει γίνει πλέον μια χώρα που αναζητάει πετρέλαιο όχι μόνο στην Τουρκία, όχι μόνο στη “Γαλάζια Πατρίδα”, αλλά και στη Σομαλία».
