Η ζήτηση ήταν τεράστια. Μόνο τον Φεβρουάριο οι αποστολές οχημάτων, βασικού εξοπλισμού και εξαρτημάτων τους από την Ε.Ε. στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 22%, από την Ιαπωνία 14% και από τη Νότια Κορέα 15%.
Η 30ήμερη καθυστέρηση στους δασμούς έδωσε στις αυτοκινητοβιομηχανίες επιπλέον χρόνο για να στείλουν αποθέματα στις ΗΠΑ. Η σημαντικότερη αβεβαιότητά τους ήταν πόσο θα διαρκέσουν οι δασμοί και αν ο Τραμπ θα μεταχειριζόταν κάθε χώρα διαφορετικά ή θα ίσχυαν για όλες τα ίδια.
Τελικά, ο Αμερικανός πρόεδρος επιβεβαίωσε τις πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις, χρεώνοντας με 25% επιπλέον δασμούς για κάθε αυτοκίνητο που δεν κατασκευάζεται στις ΗΠΑ. Για όλους το ίδιο και επ’ αόριστον. Δίνοντας έτσι και μια πρόγευση για την περίφημη «Ημέρα Απελευθέρωσης», το επόμενο επεισόδιο αυτού του «Αρμαγεδδώνα» δασμών που θα εξελιχθεί την προσεχή Τετάρτη. «Ο,τι μας χρεώνουν, θα το χρεώνουμε κι εμείς» είναι το νέο εμπορικό του δόγμα. Αμεση ανταπόδοση δηλαδή, με ισοδύναμο τετελεσμένο.
Οι νέοι δασμοί, ανταποδοτικοί -ή αμοιβαίοι- προς κάθε εταίρο των ΗΠΑ, ακόμη και σύμμαχο, θα λειτουργήσουν σαν βενζίνη στον ήδη φλεγόμενο από τον διεθνή εμπορικό πόλεμο πλανήτη, αυξάνοντας τις τιμές σε μια σειρά καταναλωτικών αγαθών και διακινδυνεύοντας μια οικονομική επιβράδυνση για πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.
Το σαρωτικό κύμα προστατευτισμού, που προκύπτει από τα αμερικανικά μέτρα και τα αντίποινα των πληττόμενων χωρών, παραπέμπει στον απομονωτισμό της δεκαετίας του 1930, που επιδείνωσε τη Μεγάλη Υφεση. Με επιπτώσεις και στον γεωπολιτικό χάρτη. Και τότε και σήμερα.
Το διεθνές εμπόριο και η παγκόσμια οικονομία εισέρχονται σε μια άγνωστης διάρκειας περίοδο όπου θα κυριαρχούν αβεβαιότητα και αστάθεια. Ασφαλείς μπορούν να αισθάνονται μόνο οι χώρες που δεν έχουν εμπορικό πλεόνασμα απέναντι στις ΗΠΑ. Μόνο αυτές δεν θα επιβαρυνθούν με δασμούς από το σχέδιο Τραμπ.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες
Είναι «κρίσιμης σημασίας» για τις μεγάλες αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες οι δασμοί που επέβαλε ο πρόεδρος Τραμπ «να μην αυξήσουν τις τιμές για τους καταναλωτές», προειδοποίησαν οι Ford, General Motors και Stellantis μέσω ανακοίνωσης της επαγγελματικής ένωσης Αμερικανών κατασκευαστών αυτοκινήτων AAPC. Ζήτησαν να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα στη βορειοαμερικανική παραγωγή αυτοκινήτων, ενσωματώνοντας, δηλαδή, Καναδά και Μεξικό.
Η GM αντιμετωπίζει σημαντικούς κινδύνους, καθώς κατασκευάζει στο εξωτερικό πολλά μοντέλα της, ιδίως στο Μεξικό, το ίδιο και η Stellantis, λιγότερους η Ford. Για την Tesla ο αντίκτυπος θα είναι μειωμένος, καθώς κατασκευάζει τα αυτοκίνητα που πουλάει στις ΗΠΑ, σε εργοστάσια σε Καλιφόρνια και Τέξας, όμως αγοράζει ανταλλακτικά από άλλες χώρες, ενώ σημειώνει κατακόρυφη πτώση πωλήσεων παγκοσμίως εξαιτίας της πολιτικής συμπεριφοράς και των δηλώσεων του Ιλον Μασκ.
Στη δυσκολότερη θέση βρίσκονται οι γερμανικές εταιρείες, με πρώτη τη Volkswagen, η οποία διαθέτει μόνο ένα εργοστάσιο στις ΗΠΑ.
Οι αντιδράσεις έδειξαν και τις διαφορετικές τακτικές που θα ακολουθήσουν οι χώρες. Στις Βρυξέλλες επικρατεί σκεπτικισμός, αν και στο Βερολίνο το κλίμα είναι αποκαρδιωτικό.
Στην αντεπίθεση ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα προανήγγειλε ότι «θα ληφθούν προσήκοντα μέτρα ανταπόδοσης», καθώς η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία εξάγει στις ΗΠΑ 1,37 εκατομμύρια οχήματα ετησίως, αξίας 40 δισ. δολαρίων. Και η Νότια Κορέα εξάγει 1,43 εκατομμύρια οχήματα στην αμερικανική αγορά, αξίας 35 δισ. δολαρίων. Αλλά οι δασμοί επιβλήθηκαν αδιακρίτως, παρότι δύο ημέρες πριν ο επικεφαλής της Hyundai ανήγγειλε -και μάλιστα δίπλα στον Τραμπ-, ότι θα επενδύσει 21 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ την επόμενη τετραετία.
Τα σενάρια της 2ας Απριλίου
Εν όψει της «Ημέρας Απελευθέρωσης» και του τι αυτή επιφυλάσσει για τις διεθνείς αγορές, το εμπόριο και ολόκληρες χώρες, οι αντιφατικές κινήσεις του Τραμπ έχουν θολώσει αρκούντως το τοπίο. Την περασμένη Δευτέρα δήλωσε επιδεκτικός σε εξαιρέσεις χωρών.
Οι αγορές αναθάρρησαν. Την Τετάρτη όμως έριξε τη βόμβα των δασμών 25% στα μη κατασκευαζόμενα στις ΗΠΑ αυτοκίνητα και εξαρτήματα. Επιπλέον, κάλεσε Ε.Ε. και Καναδά να μη διανοηθούν να αντιδράσουν από κοινού και να βλάψουν οικονομικά τις ΗΠΑ, γιατί θα τους επιβάλει δασμούς πολύ μεγαλύτερους των προβλεπόμενων.
«Η 2α Απριλίου θα είναι η “Ημέρα Απελευθέρωσης” της Αμερικής. Μας έχουν κλέψει όλες οι χώρες του κόσμου, φίλοι και εχθροί, θα αποφέρει δεκάδες δισεκατομμύρια», επανέλαβε.
Το αρχικό σχέδιο του Τραμπ ήταν η επιβολή ενιαίου παγκόσμιου συντελεστή 15%-25%, αδιακρίτως χωρών. Διαπρύσιος υποστηρικτής του, ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ. Από τις διαρροές των τελευταίων ημερών από τον Λευκό Οίκο φαίνεται ότι αυτό μάλλον εγκαταλείφθηκε. H πλειονότητα των αναλυτών έχουν προσδιορίσει πλέον τρία πιθανά σενάρια.
Το επικρατέστερο αφορά την επιβολή αμοιβαίων δασμών 15%-25% σε όλα τα αγαθά, που θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, σε αυτές που μετέχουν στο club των «dirty-15». Είναι η ομάδα των χωρών (15% του συνόλου παγκοσμίως) με επίμονα εμπορικά πλεονάσματα απέναντι στις ΗΠΑ. Δηλαδή Κίνα, Ε.Ε., Μεξικό, Βιετνάμ, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Καναδάς, Ινδία.
Ειδικότερα για την Ε.Ε., οι Βρυξέλλες διέρρευσαν ότι η εντύπωση του επιτρόπου Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς από τις συναντήσεις του στην Ουάσινγκτον με τον Λούτνικ και τον εμπορικό αντιπρόσωπο Τζέιμισον Γκριρ είναι ότι οι «27» μάλλον θα βρεθούν προ ενός σταθερού δασμού σε όλα τα αγαθά, σίγουρα διψήφιου, πιθανότατα 20%-25%. Ολοι οι δασμοί θα είναι πρόσθετοι, επομένως θα αθροίζονται σε υπάρχοντες (π.χ. χάλυβα και αλουμινίου) και βέβαια στον δασμό 25% που επέβαλε ο Τραμπ για οποιαδήποτε χώρα αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Βενεζουέλα (Ισπανία και Ολλανδία).
Ενα δεύτερο σενάριο θέλει την επιβολή δασμών προς την Ε.Ε. να γίνει σε επίπεδο χώρας, είτε συνολικά είτε ανά προϊόν. Αυτό βολεύει την τακτική του Τραμπ του «διαίρει και βασίλευε», καθώς υπάρχουν ευρωπαϊκές κυβερνήσεις-τακτικοί σύμμαχοί του, όπως κυρίως η Ουγγαρία, αλλά και η Ιταλία και η Σλοβακία. Στην άκρη υπάρχει και το σχέδιο του Γκριρ, οι εμπορικοί εταίροι να υποβάλλονται σε έρευνα πριν από την εφαρμογή δασμών. Αυτό όμως θα διαρκούσε έως και έξι μήνες.
Και ένα τρίτο, αλλά με σαφώς λιγότερες πιθανότητες, ενδεχόμενο είναι να εξαγγελθεί το πακέτο των αμοιβαίων δασμών συγχρόνως με νέους πρόσθετους ειδικούς οριζόντιους δασμούς στην ξυλεία, στους ημιαγωγούς και τα φαρμακευτικά προϊόντα. Ωστόσο, αυτό φαίνεται ότι θα γίνει αργότερα.
Ολα όσα θα ανακοινωθούν λογικά θα εφαρμοστούν αμέσως, από τα μεσάνυχτα της 2ας προς 3η Απριλίου.
Τι είναι οι αμοιβαίοι δασμοί
Κατά την Capital Economics, οι ανταποδοτικοί δασμοί είναι πρόσχημα για να εφαρμόσει η κυβέρνηση Τραμπ μια αυθαίρετη δασμολογική πολιτική, απαντώντας σε όποιο μέτρο θεωρεί δυσμενές για τις ΗΠΑ και πιέζοντας τους εμπορικούς εταίρους να αλλάξουν πολιτικές που θεωρούν ότι συνέβαλαν στο αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα.
Η UBS υπενθύμισε ότι η τελευταία φορά που οι ΗΠΑ εφάρμοσαν αμοιβαίους δασμούς ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα, με το δασμολόγιο McKinley του 1890, το οποίο προκάλεσε ύφεση μεταξύ 1893-96. Αυτό θα βάλει τώρα τέλος στην αρχή του πλέον ευνοούμενου κράτους (όλοι οι δασμοί είναι ίδιοι ανεξαρτήτως προέλευσης) που υιοθετήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930.
Οι αμοιβαίοι δασμοί θα είναι αρκετά υψηλοί, γιατί ο Λευκός Οίκος θα συμπεριλάβει και τον ΦΠΑ. Αγνωστο το πόσο θα διαρκέσουν. Ο Τραμπ απειλεί με ορίζοντα το… άπειρο.
Αυτό που θα μπορούσε να σταματήσει το μπαράζ νέων δασμών ή να τροποποιήσει το μείγμα τους είναι οι αντιδράσεις των αγορών. Η απειλή ύφεσης ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας στην αγορά και της επιδείνωσης των χρηματιστηριακών επιδόσεων ενδέχεται να αναγκάσει τον Τραμπ να τροποποιήσει ή και να εγκαταλείψει τα σχέδιά του. Η επιβράδυνση στην αμερικανική οικονομία έως και 1,2 ποσοστιαίες μονάδες είναι σχεδόν βέβαιη. Επίσης, αναμένονται και επιχειρηματικές πιέσεις, με επιπτώσεις κυρίως τη συρρίκνωση κερδών και τις απολύσεις. Θα αγνοήσει ο Τραμπ και τους συναδέλφους του;
Ηδη η JP Morgan βλέπει πιθανότητα 40%-50% για την αμερικανική οικονομία να βυθιστεί σε ύφεση εντός του 2025. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Μπρους Κάσμαν εκτιμά ότι «το μείγμα της διακυβέρνησης Τραμπ καθιστά μη φιλικό το περιβάλλον για επενδύσεις και ταυτόχρονα δημιουργεί τριγμούς στην εμπιστοσύνη των επενδυτών προς τις ΗΠΑ». Pimco και Moody’s Analysis προβλέπουν πιθανότητα ύφεσης 35%, πιο μετριοπαθής η Goldman Sachs, την εκτιμά στο 20%.
Αναμένεται εξάλλου αύξηση του πληθωρισμού έως 1%, συνακόλουθου του κόστους διαβίωσης, καθώς τα εισαγόμενα αγαθά θα ακριβύνουν. Κρίσιμο ζήτημα, θα βλάψει κυρίως τα μεσαία και χαμηλά στρώματα, προκαλώντας πρόβλημα στον Τραμπ εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών του 2026.
Πάντως, το πλήγμα στο παγκόσμιο εμπόριο από έναν ανταποδοτικό δασμό θα είναι λιγότερο παρά από έναν καθολικό. Επιβάλλοντας διαφορετικούς δασμούς σε διαφορετικές χώρες -και πιθανώς σε διαφορετικά προϊόντα-, οι ανταποδοτικοί δασμοί θα είναι ευκολότερο να παρακαμφθούν μέσω της επαναδρομολόγησης του εμπορίου.
Στρατηγική επιλογή
Προέχον για τον Τραμπ είναι η διά πυρός και σιδήρου προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας από τον διεθνή ανταγωνισμό, ώστε να καταφέρει να αντεπιτεθεί και να καταστήσει τις ΗΠΑ μεγάλο εξαγωγέα μεταποιημένων προϊόντων. Εκεί συγκλίνουν και άλλες πολιτικές του για μείωση του ενεργειακού κόστους και των φόρων στις μεγάλες εταιρείες.
Πιστεύει πως η ολική επαναφορά της βιομηχανίας θα αναζωογονήσει την απασχόληση στις ΗΠΑ, ιδίως στη μεταποίηση, όπου τα τελευταία 30 χρόνια έχει μειωθεί κατά 35%. Επίσης, ότι έτσι θα αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά την Κίνα, ισχυρότερο στρατηγικό εμπορικό ανταγωνιστή. Μέσω των δασμών θεωρεί πως επανακαθορίζει την αναλογία κόστους – οφέλους για τους επενδυτές, ελπίζοντας πως έτσι θα δώσει κίνητρο για επενδύσεις στις ΗΠΑ και για φθηνότερες προμήθειες από τις ΗΠΑ αντί άλλων χωρών.
Παράλληλα, ποντάρει στους δασμούς ως πηγή κρατικών εσόδων για να αντισταθμιστούν η επέκταση φοροελαφρύνσεων και οι φοροαπαλλαγές-επενδυτικά κίνητρα. Θα το πετύχει όμως; Τα μέτρα αναμένεται να οδηγήσουν σε απώλεια κρατικών εσόδων 4,6 τρισ. δολαρίων σε βάθος 10ετίας. Ενώ οι αυξήσεις των δασμών, εφόσον εφαρμοστούν πλήρως, θα αποφέρουν έσοδα 2,5-3 τρισ., σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ.
Ο Τραμπ πορεύεται συνυπολογίζοντας τις επιπτώσεις της εμπορικής πολιτικής στις επιδόσεις των χρηματιστηρίων και των αγορών. Ωστόσο, δεν διστάζει να αναλαμβάνει ολοένα περισσότερο ρίσκο. Κινείται σχεδόν ανεξέλεγκτα, αντίθετα με την πρώτη τετραετία, όπου προχωρούσε προσεκτικά ώστε να απορροφώνται οι κλυδωνισμοί στην αμερικανική οικονομία και αγορά.
Επίσης, δεν τον ανησυχεί το ενδεχόμενο να διαταράξει τις σχέσεις με παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ. Το επιβεβαιώνει συχνάκις και με ενίοτε άκρως προσβλητικό τρόπο. Τον ενδιαφέρει όμως και να τους διασπάσει. Η επιλογή για «εξαιρέσεις» δεν έχει μόνο εμπορικό/οικονομικό κίνητρο.
Συγχρόνως, έχει εξασφαλίσει τη στήριξη των επιλογών του από ένα προσώρας πανίσχυρο εσωτερικό πολιτικό, οικονομικό, επιχειρηματικό και κοινωνικό μέτωπο. Που έχει πειστεί από τη φιλοσοφία και τις αρχές πολιτικής του MAGA, θεωρεί ότι η ώρα της αμερικανικής ολικής επαναφοράς έχει φτάσει, υπό την ηγεσία του «φωτισμένου» και άκαμπτου Τραμπ, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις ότι οι ΗΠΑ θα κινδυνεύσουν με οικονομική επιδείνωση από έναν γενικευμένο διεθνή εμπορικό πόλεμο.
Η θεωρία του «δίκαιου εμπορίου» στο «Project 25»
Οι εταίροι των ΗΠΑ δεν πρέπει να παραπονούνται για αιφνιδιασμό. Μήπως πιάστηκαν αδιάβαστοι; Διότι όλα όσα συμβαίνουν βρίσκονται στο «Project 2025», πυξίδα της κυβερνητικής πολιτικής Τραμπ, έργο που ξεκίνησε από το The Heritage Foundation, το αμερικανικό συντηρητικό think tank, και δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2023. Καθορίζει, λοιπόν, έναν ολοκληρωμένο οδικό χάρτη για τη θεμελιώδη αναμόρφωση της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Το πρώτο κεφάλαιο για το εμπόριο τιτλοφορείται «The Case for Fair Trade» από τον Πίτερ Ναβάρο, ανώτερο σύμβουλο για το Εμπόριο και τη Βιομηχανία στην κυβέρνηση. Καθιστά σαφές ότι οι ΗΠΑ πρέπει να ενισχύσουν την κατασκευαστική και αμυντική τους βιομηχανική βάση, βελτιώνοντας παράλληλα την αξιοπιστία των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού τους, κάτι που απαιτεί ενδυνάμωση της παραγωγής.
Αναφέρονται δύο προκλήσεις: η κυριαρχία του «πιο ευνοημένου έθνους» (MFN) και η οικονομική επιθετικότητα της Κίνας, που οδηγεί σε σημαντικά εμπορικά ελλείμματα, καθιστώντας τις ΗΠΑ «θύμα αθέμιτου, ανισόρροπου και μη αμοιβαίου εμπορίου», μιας οικονομικής και εθνικής απειλής. Στο σύνολο των χωρών «dirty 15», αυτοκινητοβιομηχανία και γεωργία βρίσκονται στο στόχαστρο.
Ο χρυσός… πετάει στη Νέα Υόρκη
Την ανησυχία αγορών και επενδυτών για την αστάθεια που επιφυλάσσει η επόμενη μέρα των δασμών Τραμπ επιβεβαιώνει η τρομακτική άνοδος της τιμής του χρυσού, που συνιστά το ασφαλέστερο καταφύγιο σε περιόδους κρίσεων. Ο χρυσός έχει επιδοθεί σε συνεχές ράλι, σημειώνοντας από την ημέρα της εκλογής του Τραμπ 16 υψηλά τιμών, φτάνοντας την περασμένη εβδομάδα στα 3.057,21 δολάρια/ουγκιά, τιμή-ρεκόρ. Πολλοί όπως ο στρατηγικός αναλυτής του Bloomberg Intelligence Μικ ΜακΓκλόουν, η Yardeni Research και ο διακεκριμένος επενδυτής ομολόγων Τζέφρι Γκάντλαχ μιλούν πλέον για τιμή-στόχο τα 4.000 δολάρια/ουγκιά μέσα στο έτος.
«Οι επενδυτές ανησυχούν ότι η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ μπορεί να επιφέρει παγκόσμια ύφεση και αγοράζουν χρυσό ως εναλλακτικό περιουσιακό στοιχείο», τόνισε στο CNBC ο Τζέφρι Κρίστιαν, διευθύνων σύμβουλος της CPM Group.
Τούτο επιβεβαιώνεται και από το ότι από τις εκλογές του Νοεμβρίου χρυσός αξίας 61 δισ. δολαρίων μεταφέρθηκε αεροπορικώς στις ΗΠΑ, στα αποθετήρια του προθεσμιακού χρηματιστηρίου Comex της Νέας Υόρκης. Οι αποστολές συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, προερχόμενες από Ελβετία και Λονδίνο, όπου η βιασύνη για ράβδους χρυσού οδήγησε σε ουρές εβδομάδων αφενός στα διυλιστήρια για αναπροσαρμογή του βάρους των ράβδων, αφετέρου στην ακατάπαυστη ανάληψη του μετάλλου από το θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Αγγλίας. Οι τιμές στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί ακόμα περισσότερο, λόγω του φόβου ότι ο χρυσός μπορεί σύντομα να ενταχθεί στους δασμούς που επιβάλλει ο Τραμπ για τα εισαγόμενα αγαθά.
Το τρίγωνο ΗΠΑ, Ε.Ε., Κίνα
Ηδη από τους δασμούς Τραμπ σε χάλυβα (25%) και αλουμίνιο (10%), οι Βρυξέλλες υπολογίζουν συνολική ζημιά 26 δισ. ευρώ και προσφεύγουν σε ανάλογης αξίας αντίποινα, με λίστα αγαθών 99 σελίδων που περιλαμβάνει τρόφιμα, ποτά, οικιακά είδη και βιομηχανικό εξοπλισμό.
Οι αναλυτές της Citi αναμένουν ότι οι ευρωπαϊκοί τομείς που θα επηρεαστούν περισσότερο από τη δίνη των εμπορικών εντάσεων περιλαμβάνουν αυτοκίνητα, μέταλλα, κατασκευές, οινοπνευματώδη, είδη πολυτελείας, καταναλωτικά αγαθά, λιανικό εμπόριο, τρόφιμα, φαρμακευτικά προϊόντα. Ο αντίκτυπος στους καταναλωτές θα είναι άμεσος, καθώς οι επιχειρήσεις θα μετακυλήσουν το υψηλότερο κόστος για να στηρίξουν τα περιθώρια κέρδους.
Τα στοιχεία της Κομισιόν δείχνουν ότι η Ε.Ε. είχε εμπορικό πλεόνασμα 155,8 δισ. ευρώ απέναντι στις ΗΠΑ για αγαθά το 2023, αλλά έλλειμμα 104 δισ. στις υπηρεσίες. Συνολικά, το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ Ε.Ε. – ΗΠΑ το 2023 ανήλθε σε 1,6 τρισ. Οι «27» πωλούν περισσότερα προϊόντα στις ΗΠΑ απ’ όσα εισάγουν σε όλους τους τομείς, πλην πρώτων υλών και υδρογονανθράκων.
Η Ε.Ε. θα δυσκολευτεί να κατευνάσει τον Τραμπ εξαιτίας της χαμηλής εμπορικής και οικονομικής ολοκλήρωσής της. Οι Βρυξέλλες έχουν προσφέρει στην Ουάσινγκτον και παραχωρήσεις, όπως μειωμένους δασμούς στα αμερικανικά οχήματα και αυξημένες αγορές αμερικανικού LNG, που όμως δεν αρκούν. Το πρωταρχικό εμπορικό ενδιαφέρον του Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη επικεντρώνεται στις εισαγωγές φαρμάκων και οχημάτων.
Ούτε η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να μειώσει το εμπορικό της πλεόνασμα απέναντι στις ΗΠΑ χωρίς περισσότερους δασμούς. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν αγαθά αξίας 439 δισ. δολαρίων από την Κίνα πέρυσι και εξήγαγαν προς αυτήν μόλις 143,5 δισ. Ο νέος δασμός 20% του Τραμπ ανεβάζει το συνολικό επίπεδο των δασμών του στην Κίνα στο 45% για τα περισσότερα αγαθά. Το Πεκίνο εκτιμά πως η δασμολογική πίεση των ΗΠΑ θα ενταθεί. Επομένως ανταποδίδει αναλόγως: δασμοί, έλεγχοι των εξαγωγών και περιορισμοί που στοχεύουν στις αμερικανικές εταιρείες.
Οι Ελληνες παραγωγοί ζητούν να μη συμπεριληφθεί στα αντίμετρα το ουίσκι μπέρμπον
Αναστάτωση στους Ελληνες οινοπαραγωγούς έχει προκαλέσει η απειλή του Τραμπ για επιβολή δασμών 200% στα ευρωπαϊκά αλκοολούχα ποτά και κρασιά, επειδή η Ε.Ε. συμπεριέλαβε στα αντίμετρα, έναντι των αμερικανικών δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο, την επαναφορά των δασμών στο ουίσκι μπέρμπον. Ελπίζουν ότι τελικά θα μείνουν εκτός του πολεμικού κάδρου όπως είχε συμβεί κατά την πρώτη θητεία του Αμερικανού προέδρου το 2018. Θα πρέπει, όμως, πρώτα οι Βρυξέλλες να… βάλουν νερό στο κρασί τους. Να μη συμπεριλάβουν δηλαδή στα αντίποινα προϊόντα που διεγείρουν τα ένστικτα αντεκδίκησης του πλανητάρχη.
Ηδη ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ) χτύπησε τον κώδωνα του κινδύνου για τις ολέθριες επιπτώσεις που θα επιφέρουν οι δασμοί Τραμπ στο ελληνικό κρασί, λόγω της σημασίας που έχει για τον κλάδο -και πανευρωπαϊκά- η αμερικανική αγορά. Με επιστολή του προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα και στους Ελληνες ευρωβουλευτές, και σε πλήρη εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Ενωση Επιχειρήσεων του Κρασιού, ο ΣΕΟ ζητεί τη στήριξη από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές στο αίτημά του για αφαίρεση των αμερικανικών κρασιών (CN 2204) και αρωματικών οινικών προϊόντων (CN 2205) από τα προτεινόμενα προϊόντα στα οποία η Ε.Ε. θα επιβάλει επιπλέον δασμούς.
Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνει, η συνεισφορά των αμερικανικών κρασιών έχει ελάχιστη επίδραση στο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, καθώς οι εξαγωγές τους προς την Ε.Ε. δεν ξεπερνούν το 8%, ενώ τα αναμενόμενα αντίμετρα των ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά κρασιά θα έχουν τραγικές συνέπειες στον ευρωπαϊκό και κατ’ επέκταση στον ελληνικό αμπελοοινικό τομέα.
Ο ΣΕΟ υπογραμμίζει και ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να αφαιρεθεί και το ουίσκι μπέρμπον από τον κατάλογο των προτεινόμενων αντιμέτρων του 2018 και του 2020 κατά των ΗΠΑ. Σημειώνοντας ότι μετά την πρόσφατη ανακοίνωση της Κομισιόν, ότι ενδέχεται να επιβάλει επιπλέον δασμούς στο αμερικανικό ουίσκι που παράγεται στο Κεντάκι, μια κατεξοχήν ρεπουμπλικανική Πολιτεία, ο Τραμπ απείλησε με την επιβολή δασμών 200% στα ευρωπαϊκά κρασιά.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι κορυφαίος και με συνεχή ανοδική δυναμική προορισμός για το ελληνικό κρασί. Κάτι που εν πολλοίς οφείλεται στο ότι πρόκειται για ακριβή αγορά, καθώς η μέση τιμή εξαγωγής ήταν πέρυσι 7,03 ευρώ/κιλό, όταν την ίδια ώρα στη Γερμανία ήταν μόλις 2,75 ευρώ/κιλό.
Πέρυσι το σχεδόν 19% των ελληνικών εξαγωγών κρασιού κατευθύνθηκε στις ΗΠΑ -δεύτερος εξαγωγικός προορισμός για τη χώρα μας- με αξία περίπου 18,98 εκατ. ευρώ σημειώνοντας άνοδο κατά 12,37% σε σχέση με το 2023. Αυξημένες κατά 8,26% ήταν και οι εξαγόμενες ποσότητες κρασιών στην αμερικανική αγορά, φτάνοντας στα 2,7 εκατομμύρια κιλά πέρυσι έναντι 2,49 εκατομμυρίων κιλών το 2023. Η αγορά των ΗΠΑ αποτελεί τη σημαντικότερη αγορά συνολικά για τα ευρωπαϊκά κρασιά, αντιπροσωπεύοντας το 27% σε αξία και το 21% σε όγκο.
Επομένως, οι επιπτώσεις επιβολής υψηλών δασμών από τις ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά κρασιά θα είναι τραγικές για την Ε.Ε., φυσικά και για την Ελλάδα, τη στιγμή μάλιστα που θα συμπέσουν με μια απολύτως αρνητική συγκυρία όπου η κατανάλωση κρασιού μειώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ήδη υπάρχει αναδιάταξη της παραγωγής και άλλα αρνητικά νέα δεδομένα λόγω της κλιματικής αλλαγής, που δυσχεραίνουν περαιτέρω τις προοπτικές του κλάδου.
Ηδη πάντως και οι πρωθυπουργοί Γαλλίας, Ιταλίας και Ιρλανδίας (μαζί με την Ολλανδία οι χώρες με τις μεγαλύτερες εξαγωγές οινοπνευματωδών στις ΗΠΑ) επέκριναν δημόσια τη στρατηγική της Κομισιόν. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προειδοποίησε για φαύλο κύκλο κλιμάκωσης των εντάσεων στο εμπόριο. Ο Γάλλος Φρανσουά Μπαϊρού κατηγόρησε την Κομισιόν ότι «χτύπησε λάθος στόχους». Και ο Ιρλανδός Μάικλ Μάρτιν επέκρινε την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επειδή καταφεύγει στο «βιβλίο αντιποίνων».
Γενικότερα, ωστόσο, πέρα από το κρασί και τα αλκοολούχα, η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά όλες τις εξελίξεις αναφορικά με την επιβολή δασμών στην Ε.Ε. Αν και η ελληνική αγορά είναι ελαφρά εκτεθειμένη σε εκείνη των ΗΠΑ, είναι αδύνατον να μην επηρεαστεί από το μπαράζ των νέων δασμών, που θα επηρεάσουν αρνητικά την Ευρωζώνη στο σύνολό της.
Το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας – ΗΠΑ για το 2024 παρουσίασε πλεόνασμα 203,5 εκατ. ευρώ, καθώς οι ελληνικές εισαγωγές από τις ΗΠΑ διαμορφώθηκαν στα 1,99 δισ. ευρώ και οι εξαγωγές προς ΗΠΑ στα 2,193 δισ. ευρώ το πρώτο ενδεκάμηνο του έτους, αντιπροσωπεύοντας το 4,8% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας.
Σε όρους ΑΕΠ, οι εξαγωγές εμπορευμάτων στις ΗΠΑ αγγίζουν το 1%, ενώ της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς ΗΠΑ ανέρχονται σε 20%. Συνεπώς, η επιβολή δασμών στην Ευρώπη θα πλήξει κυρίως άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Οι κατηγορίες προϊόντων με το μεγαλύτερο πλεόνασμα ήταν τα τρόφιμα και τα ζωντανά ζώα (+521,6 εκατ. ευρώ), ενώ με το μεγαλύτερο έλλειμμα τα ορυκτά καύσιμα και τα λιπαντικά (-399 εκατ. ευρώ).
Εμμεσες επιπτώσεις θα προκύψουν μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού, καθώς μέρος των ελληνικών εξαγωγών αποτελεί ενδιάμεσα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην ευρωπαϊκή παραγωγή πριν εξαχθούν στις ΗΠΑ. Επιπλέον, αν μειωθούν οι συνολικές εξαγωγές της Ε.Ε. στις ΗΠΑ, αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τα έσοδα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, με αντίκτυπο και στις ελληνικές εξαγωγές. Ενώ η απώλεια εισοδήματος για τους Ευρωπαίους εξαιτίας των δασμών ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τον ελληνικό τουρισμό.
