Ένα φαινόμενο που πριν από μερικά χρόνια θα φάνταζε σχεδόν αδιανόητο στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού, κατεγράφη εκ νέου το Σαββατοκύριακο και τείνει να γίνει μια από τις πιο συνηθισμένες εικόνες του φετινού καλοκαιριού: οι τιμές στη χονδρεμπορική αγορά βρέθηκαν σε αρνητικό έδαφος για οκτώ συνεχόμενες ώρες από τις 9 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα της Κυριακής. Η μέση τιμή διαμορφώθηκε στα 53 ευρώ/MWh, με μέγιστη τα 138 ευρώ και ελάχιστη τα -12,92 ευρώ/MWh.
Παρόμοια ήταν η εικόνα και το Σάββατο 9 Αυγούστου όπου οι τιμές υποχώρησαν έως το -1 ευρώ/MWh αλλά και την Παρασκευή 8 του μήνα που οι αρνητικές ή μηδενικές τιμές διήρκησαν για 7 ώρες από τις 10 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα με την χαμηλότερη επίσης στα -0,01 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Το ίδιο μοτίβο των μηδενικών ή αρνητικών τιμών συνεχίζεται και σήμερα Δευτέρα 11 Αυγούστου με την μέση τιμή χονδρεμπορικής στα 73,92 ευρώ ανά μεγαβατώρα, την υψηλότερη της μέρας στα 209,4 ευρώ και την χαμηλότερη στα -0,01 ευρώ.
Τί συμβαίνει με τις αρνητικές τιμές
Για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, οι παραγωγοί πληρώνουν για να διοχετεύσουν την ενέργεια τους στο δίκτυο, ενώ οι προμηθευτές και ορισμένοι μεγάλοι καταναλωτές – αντί να χρεώνονται – εισπράττουν για την κατανάλωση.
Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν τυχαία. Συνδέεται άμεσα με την έντονη ενίσχυση των ανέμων που έπνεαν το τριήμερο, φτάνοντας σε ορισμένες περιοχές τα 8 μποφόρ και την αυξημένη ηλιοφάνεια στοιχεία που εκτόξευσαν την παραγωγή πράσινης ενέργειας, φτάνοντας χθες το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα στο 64%. Η υπερπροσφορά από ΑΠΕ, σε συνδυασμό με τη χαμηλή ζήτηση – χαρακτηριστική των θερινών ημερών χωρίς ιδιαίτερη χρήση κλιματιστικών – δημιούργησαν τις ιδανικές συνθήκες για βύθιση των τιμών κάτω από το μηδέν.
Ανάλογα φαινόμενα και με ακόμη μεγαλύτερη ένταση παρατηρήθηκαν και την Πρωτομαγιά που οι αρνητικές τιμές βυθίστηκαν στα -50 ευρώ ανά μεγαβατώρα!
Πώς γίνεται όμως να υπάρχουν αρνητικές τιμές;
Η απάντηση κρύβεται στο ίδιο το σύστημα λειτουργίας της αγοράς: η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ έχει εκτινάξει την παραγωγή, το ρεύμα δεν μπορεί να αποθηκευτεί (απουσία μπαταριών) και η παραγωγή δεν συγχρονίζεται με τη ζήτηση. Όταν οι ΑΠΕ παράγουν και η ζήτηση είναι χαμηλή, το ηλεκτρικό σύστημα αναγκάζεται να πληρώσει για να απορροφήσει το πλεόνασμα, ώστε να μη διαταραχθεί η σταθερότητά του.
Νικητές και ηττημένοι
Στην πράξη, οι αρνητικές τιμές σημαίνουν ότι κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν και μάλιστα σημαντικά. Στην πλευρά των κερδισμένων βρίσκονται οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι σε αυτές τις ώρες αμείβονται για την κάλυψη των αναγκών των πελατών τους. Το ίδιο ισχύει και για τις μεγάλες βιομηχανίες που καλύπτουν τις ανάγκες τους απευθείας από τη χονδρεμπορική αγορά καθώς μπορούν να αγοράσουν ενέργεια φθηνότερα ή ακόμα και να πληρωθούν για την κατανάλωση, μειώνοντας το ενεργειακό τους κόστος.
Σημαντικά επηρεάζονται και οι υδροηλεκτρικές ή πυρηνικές μονάδες (για χώρες που τις διαθέτουν) επειδή έχουν υψηλό κόστος επανεκκίνησης: για τεχνικούς και οικονομικούς λόγους προτιμούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους ακόμη και αν αυτό σημαίνει να πληρώνουν για να παραδώσουν ρεύμα στο δίκτυο, παρά να υποστούν το κόστος διακοπής και επανεκκίνησης. Στους κερδισμένους από τις αρνητικές τιμές συγκαταλέγονται και οι καθετοποιημένοι παραγωγοί καθώς ότι χάνουν από την παραγωγή το κερδίζουν στην προμήθεια.
Από την πλευρά τους, οι διαχειριστές, καλούνται να ισορροπήσουν ένα δίκτυο με υπερπροσφορά, γεγονός που δοκιμάζει το ηλεκτρικό σύστημα και οδηγεί σε αυξημένες περικοπές ενέργειας, ενώ η έλλειψη επαρκών αποθηκευτικών υποδομών στην Ελλάδα ( μεγάλες μπαταρίες, αντλησιοταμίευση) καθιστά πιο δύσκολη την αξιοποίηση του πλεονάσματος.
Προοδευτικά, οι αρνητικές τιμές θα φτάσουν στα νοικοκυριά κάτι που σήμερα δεν γίνεται όσο φρενάρει η εκμετάλλευση των δυναμικών- πορτοκαλί τιμολογίων. Επί του παρόντος το πλεονέκτημα για τους καταναλωτές (από τις αρνητικές τιμές) έρχεται από την μείωση της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος η οποία τις προηγούμενες πέντε μέρες υποχώρησε αθροιστικά περίπου κατά 50%.
Με στόχο να ενθαρρύνουν την κατανάλωση τις ώρες που το ρεύμα είναι φθηνό ή αρνητικό, τα δυναμικά τιμολόγια δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές που κατέχουν έξυπνους μετρητές να αξιοποιήσουν καλύτερα αυτές τις ευκαιρίες, μειώνοντας το κόστος τους και βοηθώντας παράλληλα το δίκτυο να ισορροπήσει.
