Η τελευταία δέσμη έκτακτων μέτρων για την αποκλιμάκωση των συνεπειών από την ενεργειακή κρίση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες αναμένεται να απασχολήσει τη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ μεθαύριο, Πέμπτη, μολονότι το τοπίο δεν έχει μεταβληθεί δραστικά τους τελευταίους μήνες, συντηρώντας το χάσμα μεταξύ ευρωπαϊκού βορρά και νότου.
Με πρωτοστάτες την Ελλάδα, την Ιταλία, το Βέλγιο και την Πολωνία, δεκαπέντε κράτη – μέλη της ΕΕ έχουν διατυπώσει από μήνες αίτημα για τον περιορισμό των τιμών του φυσικού αερίου, χωρίς, ωστόσο, οι Βρυξέλλες να έχουν πετύχει μέχρι τώρα εκείνον τον προωθητικό συμβιβασμό, ώστε να υιοθετηθεί καθολικά μια έκτακτη λύση, κυρίως εξαιτίας των αντιστάσεων της Αυστρίας, της Γερμανίας και της Ολλανδίας.
Η διάσταση απόψεων στο εσωτερικό της ΕΕ αναφορικά με την επιβολή ανώτατου ορίου στην τιμή του φυσικού αερίου δεν γεφυρώθηκε ούτε σε επίπεδο κορυφής, αφού στην τελευταία Σύνοδο των ηγετών της ΕΕ, εκείνοι εξουσιοδότησαν με τη σειρά τους, τους αρμόδιους υπουργούς τους, ώστε να εργαστούν από τη βάση, για να βρεθεί η χρυσή τομή ως προς την εφαρμογή ενός μέτρου που θα αποσυμπιέσει το υψηλό ενεργειακό κόστος για εκατομμύρια ευρωπαίων πολιτών.
Ο «μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς του φυσικού αερίου» -όπως περιγράφεται σε non-paper που κυκλοφόρησε μεταξύ των ευρωπαϊκών πρωτευουσών τις τελευταίες ημέρες ως δυνητική βάση για περαιτέρω ζύμωση και παρατηρήσεις- συγκεντρώνει θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά κατά τους συντάκτες του, αλλά απέχει παρασάγγας από την υιοθέτησή του σε καθεστώς ομοφωνίας, παρότι οι θερμοκρασίες έχουν λάβει την κατιούσα, σηματοδοτώντας την έλευση του ευρωπαϊκού χειμώνα.
Δεδομένων των εσωτερικών αντιρρήσεων και της δομικής κωλυσιεργίας της ΕΕ, στη μεθαυριανή συνεδρίαση των Υπουργών Ενέργειας προβλέπεται ισχυρή πίεση από τις χώρες που επιμένουν στην άμεση ενεργοποίηση του «Μηχανισμού διόρθωσης», οι οποίες εμφανίζονται διατεθειμένες ακόμη και να «μπλοκάρουν» άλλα μέτρα προς συζήτηση, προκειμένου να επιταχύνουν τις εξελίξεις. Και αυτό γιατί, η αδυναμία εξεύρεσης μιας κοινά αποδεκτής φόρμουλας έχει απογοητεύσει μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, η οποία βιώνει μια ραγδαία επιδείνωση του βιοτικού της επιπέδου, ενισχύοντας πολιτικούς και κοινωνικούς κλυδωνισμούς.
Σημειωτέον ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον προηγούμενο μήνα την θέσπιση ενός «δυναμικού ανώτατου ορίου τιμών» για το φυσικό αέριο που εισάγεται στην ΕΕ, αποφεύγοντας, όμως, να επεκταθεί σε λεπτομέρειες, παρότι απομένουν μόλις δύο εικοσιτετράωρα από την έναρξη της συνάντησης των Υπουργών Ενέργειας. Συγκρατημένα αισιόδοξη, η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον δήλωσε πως «θα προχωρήσουμε γρήγορα και θα κάνουμε μια νομική πρόταση αμέσως αφού οι υπουργοί θα μας αναθέσουν να το κάνουμε», στο περιθώριο της συνόδου κορυφής για το κλίμα COP27 την περασμένη εβδομάδα, στην Αίγυπτο. Παράλληλα, κορυφώνονται στο ενδιάμεσο οι διεργασίες για την κατάληξη σε ένα κοινά αποδεκτό μοντέλο την Πέμπτη, με πλησιέστερη εκδοχή του ένα «στατικό ανώτατο όριο» για τα προϊόντα TTF (χρηματιστηριακά προϊόντα) για τον επόμενο μήνα, για τις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Μηχανισμός – παυσίπονο
Αν και στον «μηχανισμό διόρθωσης» δεν επενδύονται μόνο οι ελπίδες δραστικής μείωσης του ενεργειακού κόστους, αλλά και αυτές της αντιμετώπισης της κερδοσκοπίας, εντούτοις το μέτρο ενέχει προσωρινό χαρακτήρα και παράλληλα τον κίνδυνο να αδυνατίσει τη δυνατότητα της ΕΕ να προμηθεύεται υγροποιημένο αέριο, LNG, σε περίπτωση που το ανώτατο όριο οριστεί πάνω από τις παγκόσμιες τιμές.
Την ίδια ώρα, η Ένωση Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων Ενέργειας χαρακτήρισε την επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές του φυσικού αερίου ως σοβαρή απειλή για την ασφάλεια εφοδιασμού και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, σύμφωνα με το Bloomberg, καθώς εκτιμά πως δεν θα επιδράσει καταλυτικά στην πτώση των τιμών.
Ταυτόχρονα, η υψηλή ζήτηση λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και των αυξημένων εποχιακών αναγκών στην τελική ευθεία για τα Χριστούγεννα, εγείρει νέους προβληματισμούς για τυχόν υπερκατανάλωση των αποθεμάτων τις ημέρες των γιορτών, παρότι η αποθήκευση φυσικού αερίου στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχει κινηθεί σε υψηλότατα ποσοστά, φτάνοντας ακόμη και το 100%.
Ζητούμενο, ωστόσο, αποτελεί το τι μέλλει γενέσθαι κατά την εορταστική περίοδο, με τα πρώτα σημάδια αυξημένης κατανάλωσης να αντικατοπτρίζονται σε λαμπάκια, χριστουγεννιάτικες αγορές και παγοδρόμια. Στην κατεύθυνση αυτή, δεν αποκλείεται το επόμενο διάστημα να ενταθούν οι συστάσεις προς τους πολίτες για ενεργειακή εξοικονόμηση, όπως και η λήψη έκτακτων περιορισμών στην εορταστική κατανάλωση σε εθνικό επίπεδο, καθώς ο Γενάρης προβλέπεται δύσκολος ενεργειακά για την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη.
Μετά τον «πορτοκαλί» συναγερμό που ήχησε στη Γερμανία, ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας και Βοήθειας για Καταστροφές (BBK), Ραλφ Τίσλερ, ζητώντας από τους Γερμανούς πολίτες να αποθηκεύσουν νερά, κεριά και κονσέρβες στο ενδεχόμενο συχνών διακοπών ρεύματος τους επόμενους μήνες, ανάλογα προβλήματα φαίνεται να καλείται να αντιμετωπίσει στο εγγύς μέλλον και η Γαλλία, καθώς διατρέχει πλέον «μέτριο κίνδυνο» για διακοπές ρεύματος τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με τη ρυθμιστική Αρχή της.
Οι χειμωνιάτικες θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με την μειωμένη απόδοση των πυρηνικών εργοστασίων λόγω των απεργιακών κινητοποιήσεων έχουν αυξήσει τον κίνδυνο μπλακ ουτ από μικρό σε «μέτριο» από τον επόμενο μήνα, σε συνάρτηση με τον καιρό, αλλά και τις καθυστερήσεις στη συντήρηση των πυρηνικών αντιδραστήρων. «Αυτά τα διαφορετικά στοιχεία οδηγούν στη διατήρηση της ποσοτικής ανάλυσης του κινδύνου αμετάβλητη, με ιδιαίτερη προσοχή πλέον στον μήνα Ιανουάριο», όπως ανέφερε η RTE.
