Το έντονα ασταθές περιβάλλον στην αγορά ενέργειας αναμένεται να επιμείνει κατά τη διάρκεια του 2022, όπως προβλέπουν οι αναλυτές, κάνοντας την ενεργειακή κρίση, η οποία σημάδεψε το 2021, ένα από τα μεγαλύτερα θέματα και του 2022 για τις κυβερνήσεις, τα νοικοκυριά και τις κεντρικές τράπεζες, «απειλώντας» την ανάπτυξη καθώς και πολλές επιχειρήσεις.
Αν και η τιμή του φυσικού αερίου έχει αποκλιμακωθεί από το ιστορικό υψηλό των 180 ευρώ/MWh που είχε φτάσει τον Δεκέμβριο και κάτω από τα 100 ευρώ/MWh την τελευταία εβδομάδα, οι ημερήσιες διακυμάνσεις είναι έντονες, φτάνοντας ακόμη και τα 20 ευρώ/MWh. Ανάλογες διακυμάνσεις παρατηρούνται και στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία αν και είναι σημαντικά χαμηλότερη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες από το ρεκόρ των 400 ευρώ/MWh τον Δεκέμβριο, και στα 150-160 ευρώ, ωστόσο δεν αναμένεται να επιστρέψει εκεί που ήταν πριν από ένα χρόνο. Οι διεθνείς οίκοι εκτιμούν πως η μεταβλητότητα θα κυριαρχήσει το 2022, και αν και προς τα τέλη του τρέχοντας έτους θα σημειωθεί μείωση των τιμών, αυτές θα συνεχίσουν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου αξιολόγησης S&P, οι ασταθείς και υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, του άνθρακα και της ενέργειας αναμένεται να επιμείνουν κατά τη διάρκεια του 2022, με πιθανά «επεισόδια» εκτόξευσης αλλά και βουτιάς. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του οίκου, το ευρωπαϊκό αέριο, με βάση το ολλανδικό TTF, θα σημειώσει μείωση, αλλά θα παραμείνει υψηλότερο από τα ιστορικά δεδομένα. Βέβαια, όπως επισημαίνει, οι περιορισμοί της προσφοράς θα μπορούσαν να ωθήσουν τις τιμές εκ νέου υψηλότερα.
Οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας πιθανότατα θα σταθεροποιηθούν σε υψηλότερο επίπεδο, ενώ η αυξημένη μεταβλητότητα θα γίνει «κανόνας» στην αγορά καθώς επιταχύνεται η ενεργειακή μετάβαση λόγω της ταχύτερης απόσυρσης της χρήσης ορυκτών καυσίμων και της πιο απρόβλεπτης αύξησης της δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, παράλληλα με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες.
Οι αναλυτές θεωρούν απίθανη την επιστροφή των τιμών στα επίπεδα των αρχών του 2021.
Κατά τη Societe Generale, ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για το 2022 είναι οι τιμές της ενέργειας να μην υποχωρήσουν τόσο γρήγορα όσο αναμένει η αγορά ή ακόμη και να επιταχυνθούν εκ νέου, όπως τους τελευταίους μήνες. Η γαλλική τράπεζα ήλπιζε, όπως σημειώνει, ότι η έγκριση του Nord Stream 2 θα μπορούσε να προσφέρει κάποια ανακούφιση στην αγορά την άνοιξη, αλλά φαίνεται ότι η έγκρισή του θα καθυστερήσει για το δεύτερο εξάμηνο του 2022 το νωρίτερο και, στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να μη γίνει, εάν ξεσπάσουν εντάσεις με τη Ρωσία. Απρόβλεπτα γεγονότα, όπως το πρόσφατο κλείσιμο του 30% του πυρηνικού συστήματος παραγωγής της Γαλλίας, θα μπορούσαν επίσης να επιδεινώσουν τον εφοδιασμό, ενώ ο κρύος καιρός, ειδικά σε μεγάλες χώρες κατανάλωσης φυσικού αερίου όπως η Κίνα, μπορεί να αποσύρει τις προμήθειες από την Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ενεργειακό κόστος που αναμένεται να επωμιστούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις φέτος αλλά και το 2023 αναμένεται βαρύ. Το 2020 το μέσο ευρωπαϊκό νοικοκυριό ξόδεψε περίπου 1.200 ευρώ για ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο, και με βάση τις τρέχουσες τιμές χονδρικής αυτές οι δαπάνες θα αυξηθούν στα 1.850 ευρώ έως τα τέλη του 2022, όπως εκτιμά η Bank of America. Μόνο το ένα τέταρτο της αύξησης στο ενεργειακό κόστος αναμένεται να καλυφθεί από τα μέτρα ελάφρυνσης που εφαρμόζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως επισημαίνει.
Πιο αναλυτικά, η αμερικανική τράπεζα υπολογίζει, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα μέτρα στήριξης των κυβερνήσεων, ότι το κόστος της ενέργειας για τα νοικοκυριά έχει ήδη αυξηθεί κατά 20%-30% το 2021 και στα 1.450 ευρώ, ενώ το 2022 αναμένεται αυξηθεί κατά 20%-40% περαιτέρω και στα 1.850 ευρώ και θα συνεχίσει να αυξάνεται ελαφρώς και το 2023. «Συνεχίζουμε να βλέπουμε ανοδικούς κινδύνους για τις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου σε όλο αυτό το διάστημα του χειμώνα και πιθανώς και το επόμενο καλοκαίρι λόγω σοβαρών ελλείψεων αποθεμάτων», τονίζει η Bank of America.
Παράλληλα, ισχυρό είναι το «χτύπημα» και για τις εταιρείες-βιομηχανικούς καταναλωτές. Κατά την BofA, η ανατίμηση στο ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε το 20% και στο φυσικό αέριο το 15% το 2021 για τις εταιρείες, και προβλέπεται περαιτέρω αύξηση 70% και 100% αντίστοιχα το 2022, ενώ το 2023 θα δουν και άλλη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου. Οι αναλυτές της BofA εκτιμούν μάλιστα πως οι αυξήσεις στις τιμές θα λάβουν πιο επίμονα και μόνιμα χαρακτηριστικά, και θεωρούν απίθανη την επιστροφή στα επίπεδα των αρχών του 2021.
Οι επιδοτήσεις του Ιανουαρίου στην Ελλάδα
184 εκατ. σε επιχειρήσεις
Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Ευρώπης μεταξύ των 27 κρατών-μελών που κατέθεσε πρόταση κρατικής ενίσχυσης των επιχειρήσεων το 2022 στη Διεύθυνση Ανταγωνισμού και πήρε την έγκριση, διασφαλίζοντας 133 εκατ. ευρώ για την επιδότηση του ρεύματος και 51 εκατ. ευρώ για την επιδότηση του φυσικού αερίου, μόνο για τον Ιανουάριο. Από τον Φεβρουάριο και μετά εξετάζεται σε συνεργασία με την Ε.Ε. η επιδότηση να είναι προσαρμοσμένη ανά επαγγελματικό κλάδο ανάλογα με τη βαρύτητα του ενεργειακού κόστους στη λειτουργία της επιχείρησης.
211 εκατ. σε νοικοκυριά
Για τη στήριξη των νοικοκυριών, σύμφωνα με τα μέτρα που ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και στη συνέχεια εξειδίκευσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, θα διατεθεί συνολικό ποσό της τάξης των 157 εκατ. για την επιδότηση του λογαριασμού ρεύματος και ένα επιπλέον ποσό της τάξης των 54 εκατ. ευρώ για την επιδότηση του λογαριασμού φυσικού αερίου.
Σε αντίθεση με τις οριζόντιες επιδοτήσεις του προηγούμενου τετραμήνου, η επιδότηση στο ρεύμα τον Ιανουάριο θα αφορά μόνο την πρώτη κύρια κατοικία, θα δίνεται ως ποσοστό επί της αύξησης και θα εφαρμόζεται κλιμακωτά με βάση το ύψος της μηνιαίας κατανάλωσης.
Ρεύμα
Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά το ηλεκτρικό ρεύμα, θα επιδοτηθούν όλες οι παροχές κύριας κατοικίας, όπως αυτές δηλώνονται στο E1 (4,2 εκατ. παροχές) ανεξαρτήτως εισοδήματος, εμβαδού κατοικίας ή παρόχου. Η επιδότηση θα είναι κλιμακωτή ώστε να κινητροδοτείται η εξοικονόμηση ενέργειας:
Στη μάχη αναχαίτισης των ενεργειακών αυξήσεων θα δοθούν 395 εκατ. ευρώ τον πρώτο μήνα του έτους.
• Για τις πρώτες 150 KWh κατανάλωσης ανά μήνα επιδοτείται το 80% της αύξησης με 160 ευρώ/MWh.
• Για τη μηνιαία κατανάλωση από 151-300KWh επιδοτείται το 60% της αύξησης με 120 ευρώ/MWh.
• Η μέση μηνιαία ενίσχυση αντιστοιχεί σε 42 ευρώ για τις πρώτες 300KWh.
Στα νοικοκυριά ενταγμένα στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) η επιδότηση θα ανέλθει στα 180 ευρώ/MWh, δηλαδή απορροφάται το 90% της αύξησης. H μέση μηνιαία ενίσχυση για το ΚΟΤ αντιστοιχεί σε 54 ευρώ για τις πρώτες 300KWh.
Φυσικό αέριο
Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, για τα νοικοκυριά η επιδότηση από την κυβέρνηση θα ανέλθει σε 20 ευρώ ανά θερμική MWh για το σύνολο της μηνιαίας κατανάλωσης. Το μέτρο αφορά 540.000 οικιακούς καταναλωτές ανεξαρτήτως εισοδήματος, μεγέθους κατοικίας ή παρόχου. Ο υπουργός Κώστας Σκρέκας ανακοίνωσε επιπλέον έκπτωση από τη ΔΕΠΑ Εμπορίας ύψους 20 ευρώ ανά θερμική MWh για όλη τη μηνιαία κατανάλωση στους πελάτες της και θα ζητηθεί, όπως είπε, αντίστοιχη στήριξη από τους υπόλοιπους παρόχους σε συνεργασία μαζί της. Η ΔΕΠΑ υπολογίζεται ότι θα διαθέσει συνολικά περί τα 22 εκατ. ευρώ για τους πελάτες της (άμεσους και έμμεσους), οι οποίοι καλύπτουν συνολικά το 85% της οικιακής κατανάλωσης. Για το υπόλοιπο 15% μένει να φανεί η ανταπόκριση των άλλων ομίλων που προμηθεύουν τους παρόχους λιανικής φυσικού αερίου. Το συνολικό ύψος της επιδότησης από την κυβέρνηση και τη ΔΕΠΑ θα ανέλθει σε 54 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο, αντισταθμίζοντας πάνω από το ήμισυ της χονδρεμπορικής τιμής, που εκτιμάται στα 114 ευρώ η μεγαβατώρα. Οι καταναλωτές φυσικού αερίου και μετά την επιδότηση θα πληρώσουν πάντως φέτος διπλάσιο κόστος για θέρμανση σε σχέση με πέρυσι, έναντι τετραπλάσιου που θα πλήρωναν χωρίς την επιδότηση.
Επιχειρήσεις
Οσον αφορά τις επιχειρήσεις, οι καταναλώσεις φυσικού αερίου θα επιδοτηθούν τον Ιανουάριο με 30 ευρώ/MWh, με τη συνολική επιδότηση να ανέρχεται σε 51 εκατ. ευρώ. Για τις επιχειρήσεις που καταναλώνουν ρεύμα σε όλους τους κλάδους (αγροτικές, εμπορικές, βιομηχανικές κ.λπ.) η επιδότηση θα ανέλθει στο 50% του αυξημένου κόστους και θα αφορά το σύνολο της μηνιαίας κατανάλωσης. Η μοναδιαία τιμή της επιδότησης ορίζεται σε 65 ευρώ/MWh. Το κατά πόσο πράγματι η επιδότηση θα καλύπτει το 50% του αυξημένου κόστους θα εξαρτηθεί, σύμφωνα με εκπροσώπους της βιομηχανίας, από το ύψος της χονδρεμπορικής τιμής ρεύματος, το οποίο το υπουργείο εκτιμά στα 176 ευρώ/MWh με βάση τα σημερινά δεδομένα, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί. Η χονδρεμπορική τιμή σήμερα διαμορφώνεται στην εγχώρια αγορά στα 255,83 ευρώ και είναι σταθερά από τις αρχές του έτους η υψηλότερη –και με διαφορά μάλιστα– τιμή μεταξύ των 27 χωρών της Ε.Ε.
«Με την επέκταση των μέτρων στήριξης και τον πρώτο μήνα του 2022, αποδεικνύουμε ότι στεκόμαστε πλάι σε κάθε ελληνική οικογένεια, σε κάθε ελληνική επιχείρηση ώστε να μη μείνει κανένας απροστάτευτος απέναντι στην πρωτοφανή διεθνή ενεργειακή κρίση. Τον Φεβρουάριο θα αξιολογήσουμε εκ νέου την κατάσταση και θα επανακαθορίσουμε τις τιμές επιδότησης» τόνισε ο υπουργός Κώστας Σκρέκας, θυμίζοντας ότι η κυβέρνηση έχει μέχρι σήμερα διαθέσει 1,3 δισ. για την αναχαίτιση των αυξήσεων. Και οι νέοι πόροι για την αναχαίτιση των αυξήσεων θα προέλθουν από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης το οποίο θα ενισχυθεί το 2022 με περίπου 1,5 δισ. ευρώ από τα έσοδα των δημοπρασιών δικαιωμάτων ρύπων.
