ΧΕΡΤΦΟΡΝΤΣΑΪΡ. Μια νέα ανακάλυψη ρίχνει φως στο πώς το φθόριο –ένα στοιχείο που βρίσκεται στα οστά και στα δόντια μας– σχηματίζεται στο Σύμπαν. Χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο ALMA στη Χιλή, μια ομάδα αστρονόμων εντόπισε για πρώτη φορά το στοιχείο σε έναν τόσο μακρινό γαλαξία που το φως του χρειάστηκε πάνω από 12 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς. «Ολοι γνωρίζουμε για το φθόριο επειδή η οδοντόκρεμα που χρησιμοποιούμε καθημερινά το περιέχει», δήλωσε ο Μαξιμίλιεν Φράνκο από το Πανεπιστήμιο του Χερτφορντσάιρ της Βρετανίας, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Astronomy την Πέμπτη. Οπως τα περισσότερα στοιχεία γύρω μας, το φθόριο δημιουργείται μέσα στα αστέρια, αλλά, μέχρι τώρα, δεν γνωρίζαμε ακριβώς πώς παράγεται.
Ο Φράνκο και οι συνεργάτες του εντόπισαν φθόριο (με τη μορφή υδροφθορίου) στα μεγάλα νέφη αερίου του μακρινού γαλαξία NGP-190387, τον οποίο βλέπουμε όπως ήταν όταν το Σύμπαν ήταν μόλις 1,4 δισεκατομμυρίων ετών, περίπου το 10% της σημερινής του ηλικίας. Δεδομένου ότι τα αστέρια διώχνουν τα στοιχεία που σχηματίζουν στον πυρήνα τους καθώς πεθαίνουν, αυτή η ανίχνευση υποδηλώνει ότι τα αστέρια που δημιούργησαν φθόριο πρέπει να έζησαν και να πέθαναν γρήγορα. Η ομάδα πιστεύει ότι τα αστέρια Wolf-Rayet, τα οποία έχουν μεγάλη μάζα και ζουν μόνο μερικά εκατομμύρια χρόνια, είναι οι πιο πιθανές τοποθεσίες παραγωγής φθορίου. Τα Wolf-Rayet είχαν προταθεί ως πιθανές πηγές κοσμικού φθορίου στο παρελθόν, ωστόσο οι αστρονόμοι δεν γνώριζαν μέχρι τώρα πόσο σημαντικά ήταν στην παραγωγή του στοιχείου στο πρώιμο Σύμπαν.
Εκτός από τα αστέρια αυτά, άλλα σενάρια για το πώς παράγεται και ελευθερώνεται το φθόριο έχουν προταθεί στο παρελθόν. Ενα παράδειγμα περιλαμβάνει παλμούς γιγαντιαίων, εξελιγμένων αστεριών με μάζα έως και λίγες φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ηλιου μας, που ονομάζονται ασυμπτωτικοί γίγαντες αστέρες, αλλά η ομάδα πιστεύει ότι αυτά τα σενάρια, μερικά από τα οποία χρειάζονται δισεκατομμύρια χρόνια για να συμβούν, μπορεί να μην εξηγούν πλήρως την ποσότητα φθορίου που ανιχνεύθηκε στον NGP-190387. Η ανακάλυψη σηματοδοτεί μία από τις πρώτες ανιχνεύσεις φθορίου πέρα από τον γαλαξία μας και τους γείτονές του. Οι αστρονόμοι είχαν στο παρελθόν ανιχνεύσει φθόριο σε μακρινά κβάζαρ –πολύ φωτεινά αντικείμενα, τροφοδοτούμενα από μαύρες τρύπες, στο κέντρο γαλαξιών– αλλά ποτέ πριν το εν λόγω χημικό στοιχείο δεν είχε παρατηρηθεί σε γαλαξία που σχηματίζει αστέρια τόσο νωρίς στην ιστορία του Σύμπαντος.
