Σε «τεντωμένο σχοινί» αποδεικνύεται ότι βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ των οδηγών όλων των οχημάτων αλλά και των πεζών στο δρόμο με αποτέλεσμα να κρίνεται επιβεβλημένη η επέμβαση των Αρχών ώστε να μειωθούν τα τροχαία ατυχήματα και να βελτιωθεί η οδική ασφάλεια.
Σύμφωνα με αποτελέσματα της έρευνα του ιδρύματος Fondation VINCI Autoroutes επιβεβαιώνεται ότι οι Έλληνες εξακολουθούν να είναι σε υψηλά επίπεδα επικίνδυνων και μη πολιτισμένων συμπεριφορών με τους ποδηλάτες σταματούν στη μέση του δρόμου για να μιλήσουν με κάποιον, ως πεζοί μιλούν στο κινητό διασχίζοντας το δρόμο χωρίς να ελέγχουν, ούτε καν χρησιμοποιώντας τις διαβάσεις, ενώ παραδέχονται ότι συχνά παραβιάζουν και το κόκκινο με τους μοτοσικλετιστές να βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο επικίνδυνης και μη πολιτισμένης συμπεριφοράς και τους οδηγούς οχημάτων να παραδέχονται ότι οδηγούν επικίνδυνα!
Αντίστοιχα με το Βαρόμετρο για την υπεύθυνη οδήγηση, αυτή η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε από το Ινστιτούτο Ipsos, καταγράφει συμπεριφορές των Ευρωπαίων που βρίσκονται αντιμέτωποι με τη συνύπαρξη όταν χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους μετακίνησης, είτε είναι οδηγοί αυτοκινήτων είτε οδηγοί μηχανοκίνητων δικύκλων είτε ποδηλάτες, χρήστες συσκευών προσωπικής κινητικότητας ή πεζοί.
Ποια είναι η ψυχική τους κατάσταση όταν μετακινούνται; Πόσο προσέχουν τους άλλους χρήστες του δρόμου; Τηρούν τους κανόνες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας; Μήπως η χρήση διαφορετικών τρόπων μετακίνησης έχει αντίκτυπο στη συμπεριφορά τους; Την εποχή που αυξάνεται ο ρυθμός ανάπτυξης ενεργών τρόπων μετακίνησης, ειδικά του ποδηλάτου, η συνύπαρξη στον δρόμο, και τον δημόσιο χώρο γενικότερα, απαιτεί την ικανότητα προσαρμογής του κάθε ατόμου για να διασφαλίσουμε τις ασφαλείς και ήρεμες μετακινήσεις για όλους.
Οι απαντήσεις 12.400 Ευρωπαίων αποδεικνύουν την ανάγκη ευαισθητοποίησης όλων όσων κινούνται στον δρόμο σε σχέση με τον συνάνθρωπο και τους κανόνες, με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά οι διαφορετικές μορφές μετακίνησης.
Στην Ευρώπη, η τακτική χρήση ενεργών τρόπων μετακίνησης είναι ακόμα πολύ λιγότερη από ό,τι το αυτοκίνητο.
Το αυτοκίνητο είναι, και παραμένει, ο πρώτος τρόπος μετακίνησης στην Ευρώπη. Παρόλ’ αυτά, για τις καθημερινές διαδρομές τους, οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν επίσης τους ενεργούς τρόπους μετακίνησης. Το 66% μετακινείται τακτικά με τα πόδια (76%), και το 22% χρησιμοποιεί τακτικά ποδήλατο (14%). Επίσης, το 7% χρησιμοποιεί μηχανοκίνητο δίκυκλο (12%)και το 3% χρησιμοποιεί πατίνι ή πατίνι ισορροπίας (6%).
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ολλανδοί είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν πιο συχνά το ποδήλατο (60%), με μεγάλη απόσταση από τους Βέλγους (26%), τους Πολωνούς (25%) και τους Γερμανούς (25%). Οι Γάλλοι κατατάσσονται στην 9η θέση (από τις 11 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα), ακριβώς μπροστά από τους Βρετανούς (8%) και τους Ισπανούς (7%).
Όσον αφορά το περπάτημα, οι Ισπανοί είναι εκείνοι που το εφαρμόζουν περισσότερο στην πράξη (77%), ενώ οι Βέλγοι το εφαρμόζουν στον μικρότερο βαθμό (51%).
Όποιος κι αν είναι ο τρόπος μετακίνησης, η κοινή χρήση του δρόμου αποτελεί πηγή άγχους και εντάσεων.
Η ποικιλία των τρόπων μετακίνησης (αυτοκίνητα, μηχανοκίνητα δίκυκλα, ποδήλατα, συσκευές προσωπικής κινητικότητας, περπάτημα) και η αντίστοιχη εξέλιξη του καθενός, στον περιορισμένο δημόσιο χώρο, καθιστούν τη συγκατοίκηση των διαφόρων ατόμων που κινούνται στον δρόμο πολύπλοκη και συχνά δύσκολη.
Πολύ μεγάλο ποσοστό των χρηστών αναφέρει ότι στον δρόμο επικρατεί ένα ιδιαίτερα τεταμένο κλίμα.
Αυτή η ανησυχία μπορεί να συνδέεται με επικίνδυνες συμπεριφορές από την πλευρά των άλλων χρηστών. Αυτό αναφέρει το 93% εξ αυτών και πιο συγκεκριμένα:
-το 92% των οδηγών αυτοκινήτων (94%)
-το 90% των ποδηλατών (89%)
-το 88% των μοτοσυκλετιστών (98%).
Οι πεζοί επηρεάζονται επίσης πολύ από τις ριψοκίνδυνες κινήσεις των υπόλοιπων χρηστών. Ως εκ τούτου, το 90% φοβάται ότι κάποιος οδηγός αυτοκινήτου δεν θα σταματήσει για να το αφήσει να περάσει, παρόλο που βρίσκονται σε διάβαση πεζών (92%),και το 63% φοβάται ότι ένα ποδήλατο, ένα πατίνι ή ένα πατίνι ισορροπίας θα περάσει ξυστά από δίπλα του στο πεζοδρόμιο (88%).
Ο φόβος για την επιθετικότητα των οδηγών μηχανοκίνητων οχημάτων τονίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το σύνολο των χρηστών: το 84% των οδηγών αυτοκινήτων (86%), το 84% των μοτοσυκλετιστών (88%) και το 81% των ποδηλατών (80%).
Η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά και η μη τήρηση των βασικών κανόνων του κώδικα οδικής κυκλοφορίας αφορούν όλες τις κατηγορίες χρηστών και, γενικότερα, πιο συχνά τους άνδρες απ’ ό,τι τις γυναίκες.
Παρόλο που η χρήση τηλεφώνου αναγνωρίζεται ως μία από τις κύριες αιτίες της απόσπασης της προσοχής, η οποία προκαλεί πολυάριθμα δυστυχήματα, περισσότεροι από τους μισούς οδηγούς αυτοκινήτων, τους μοτοσυκλετιστές και τους πεζούς τηλεφωνούν την ώρα που οδηγούν ή περπατούν:
-το 66% των οδηγών αυτοκινήτου (70% των ανδρών και 62% των γυναικών – 77%)
-το 50% των τακτικών μοτοσυκλετιστών κάνει το ίδιο (39%)
-το 58% των πεζών περπατά μιλώντας στο τηλέφωνο (56% των ανδρών και 59% των γυναικών – 67%)
-35% των τακτικών ποδηλατών (36% των ανδρών και 33% των γυναικών – 32%).
Η παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη τόσο από τους οδηγούς όσο και από τους πεζούς μπορεί να αποβεί μοιραία για τους ίδιους όσο και για τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου. Εντούτοις, την παράβαση αυτήν ομολογούν σε μεγάλο βαθμό και οι οδηγοί και οι ποδηλάτες και οι πεζοί. Συνεπώς:
-το 65% των οδηγών αυτοκινήτων αναγνωρίζει ότι κάποιες φορές περνά με πορτοκαλί ή με κόκκινο σηματοδότη (66% των ανδρών και 63% των γυναικών – 68%)
-το 37% των τακτικών ποδηλατών αναγνωρίζει ότι μπορεί να κάνει το ίδιο σε περιπτώσεις όπου αυτό δεν επιτρέπεται από τη σήμανση (41% των ανδρών και 34% των γυναικών – 27%)
-56% των πεζών παραδέχεται ότι περνά τη διάβαση των πεζών ενώ ο σηματοδότης για τους πεζούς είναι κόκκινος (59% των ανδρών και 54% των γυναικών – 66%).
Πέρα από αυτές τις επικίνδυνες συμπεριφορές που απαγορεύονται από τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, η ένταση στο οδικό δίκτυο συνδέεται επίσης με τη μη τήρηση των χώρων που προορίζονται αποκλειστικά για συγκεκριμένες κατηγορίες χρηστών
Ο σχεδιασμός της πόλης και του οδικού δικτύου πρέπει να διασφαλίζει την κοινή χρήση του δρόμου από τα διάφορα μέσα μετακίνησης και η εξέλιξη της κινητικότητας χρειάζεται προσαρμογές με βάση τις καινούργιες ανάγκες. Ακόμα, ωστόσο, και σε περιορισμένο χώρο, ο σεβασμός των χώρων που προορίζονται αποκλειστικά για ορισμένες κατηγορίες πιο ευάλωτων χρηστών πρέπει να είναι πρώτιστης σημασίας με σκοπό την διασφάλιση της ασφάλειάς τους. Έλλειψη χώρου, πυκνή κίνηση, αναζήτηση ασφάλειας… τόσες ψευδείς «βάσιμες αιτίες» για την είσοδο σε χώρους που προορίζονται αποκλειστικά για άλλους χρήστες του δρόμου και τους θέτουν σε κίνδυνο. Κάθε τύπος χρηστών ομολογεί τις αρνητικές συμπεριφορές του:
-Οι ποδηλάτες: το 71% δηλώνει ότι κάποιες φορές κυκλοφορεί στα πεζοδρόμια (69%) και το 63% των πεζών υποδεικνύει ότι έχει περάσει ξυστά από δίπλα του στο πεζοδρόμιο ποδήλατο, πατίνι ή πατίνι ισορροπίας (88%)
-Οι μοτοσυκλετιστές: το 64% παραδέχεται ότι κάποιες φορές σταθμεύει πάνω στα πεζοδρόμια (63%) και το 56% ότι σταθμεύει στους χώρους στάσης ποδηλάτων στα φανάρια, εφόσον υπάρχουν (49%), το 47% αναγνωρίζει ότι κυκλοφορεί στις λωρίδες για ποδήλατα, (23%) και το 44% στα πεζοδρόμια (34%)
-Οι οδηγοί αυτοκινήτων: το 36% υποδεικνύει ότι μπορεί να ανοίξει την πόρτα χωρίς να ελέγξει εάν έρχεται κάποιο ποδήλατο (26%). το 25% παραδέχεται ότι εισέρχεται στους χώρους στάσης ποδηλάτων στα φανάρια, εφόσον υπάρχουν (27%). το 29% διπλοπαρκάρει (50%) και το 20% κυκλοφορεί στις λωρίδες για λεωφορεία (37%). Αντίστοιχα, το 17% συμφωνεί ότι κάποιες φορές σταματά ή σταθμεύει στις λωρίδες για ποδήλατα (19%) και το 12% αναγνωρίζει ότι παρκάρει στις θέσεις στάθμευσης για άτομα με αναπηρία (13%) ή στις θέσεις για ηλεκτρικά αυτοκίνητα (15%). Εξάλλου, το 90% των πεζών που βρίσκονται ήδη στη διάβαση πεζών έχει πέσει πάνω σε οδηγό αυτοκινήτου ο οποίος δεν έχει σταματήσει εγκαίρως (92%)
-Οι πεζοί: το 87% αναγνωρίζει ότι μπορεί να διασχίζουν τον δρόμο έξω από οποιαδήποτε διάβαση πεζών (92%).
Η πρακτική των διαφορετικών τρόπων μετακίνησης συμβάλλει στον μεγαλύτερο σεβασμό των υπόλοιπων χρηστών του δρόμου;
Το να μπορούμε να μπούμε στη θέση του άλλου για να κατανοήσουμε τους περιορισμούς και την ευπάθειά του είναι ένα από τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η χρήση πολλών τρόπων μετακίνησης.
Το 65% των οδηγών χρησιμοποιεί τουλάχιστον έναν τρόπο μετακίνησης εκτός από το περπάτημα – μηχανοκίνητα δίκυκλα, ποδήλατο, πατίνι κ.λπ. (το 69% των Ελλήνων, το 84% των Ολλανδών και το 40% των Βρετανών). Ωστόσο, το 77% εξ αυτών δηλώνει ότι επιδεικνύει μεγαλύτερη προσοχή απέναντι στους άλλους χρήστες του δρόμου – έλεγχος για τις τυφλές γωνίες, σεβασμός των λωρίδων για ποδήλατα και των θέσεων στάθμευσης για άτομα με αναπηρία, προσοχή ανοίγοντας την πόρτα κ.λπ. (86%) – και το 75% αναφέρει ότι έχει μεγαλύτερη συνείδηση του ότι οι υπόλοιποι χρήστες του δρόμου είναι πιο ευάλωτοι (82%).
Μεταξύ των οδηγών αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν τακτικά το ποδήλατο, το 65% θεωρεί ότι μια διαδρομή με το ποδήλατο απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή εκ μέρους τους απ’ ό,τι το αυτοκίνητο (69% των ανδρών και 60% των γυναικών – 83%) και το 38% εκτιμά ότι σέβεται περισσότερο τα σήματα απ’ ό,τι στο αυτοκίνητο (71%).
Οι ιδιαιτερότητες της χρήσης του ποδηλάτου
Στην Ευρώπη, ο αριθμός των γυναικών που χρησιμοποιεί τακτικά το ποδήλατο είναι λίγο μικρότερος απ’ ό,τι των ανδρών: το 20% έναντι του 24% των ανδρών και η ίδια διαφορά ισχύει και για την προσωρινή χρήση ποδηλάτου: 40% για τους άνδρες έναντι 36% για τις γυναίκες.
Η αίσθηση ασφάλειας με το ποδήλατο
Η αίσθηση ασφάλειας με το ποδήλατο, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη της χρήσης του, διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τη χώρα. Ενώ κατά μέσο όρο, στην Ευρώπη, το 82% των ποδηλατών αισθάνονται ασφαλείς όταν μετακινούνται με ποδήλατο (75%), αυτό το ποσοστό μειώνεται από το 96% για τους Ολλανδούς στο 60% για τους Γάλλους (δηλαδή μείωση κατά 36 ποσοστιαίες μονάδες). Είναι επομένως εκείνοι οι οποίοι αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς από τις 11 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Σε σχέση με το συγκεκριμένο ζήτημα, η Γαλλία διαφέρει επίσης από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρουσιάζοντας σαφή διαφορά ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες: ενώ το 66% των Γάλλων ποδηλατών αισθάνεται ασφάλεια με το ποδήλατο, οι Γαλλίδες ποδηλάτισσες αισθάνονται το ίδιο ασφαλείς μόνο κατά 50% (83% των ανδρών στην Ευρώπη έναντι 81% των γυναικών).
Χρήση κράνους
Η χρήση κράνους για ποδήλατο δεν είναι υποχρεωτική για τους ενήλικες σε καμία από τις χώρες που καλύπτει η έρευνα, με εξαίρεση την Ισπανία όπου συνιστάται η χρήση του στις αστικές ζώνες και είναι υποχρεωτική στις υπόλοιπες. Το 28% των Ευρωπαίων που χρησιμοποιούν τακτικά το ποδήλατο το φορά συχνά (42%). Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην Ισπανία (67%). Το χαμηλότερο ποσοστό καταγράφεται στις Κάτω Χώρες (5%) και το δεύτερο χαμηλότερο με διαφορά στο Βέλγιο (24%).
Τυφλή γωνία
Στο αστικό περιβάλλον, πολύ συχνά, η κακή εκτίμηση της τυφλής γωνίας, από τους οδηγούς βαρέων οχημάτων (φορτηγά, λεωφορεία, πούλμαν), ή από τους ποδηλάτες, εκθέτει σε κίνδυνο ιδιαίτερα τους τελευταίους. Από την πλευρά των ποδηλατών, το 46% εξ αυτών (41%) αναγνωρίζουν ότι δεν ξέρουν ή δεν είναι σίγουροι εάν μπορούν να γίνονται ορατοί από το σημείο που βρίσκονται. Είναι επομένως απαραίτητο οι οδηγοί και οι ποδηλάτες να αντιλαμβάνονται περισσότερο αυτόν τον κίνδυνο, έτσι ώστε η κάθε πλευρά να προσαρμόσει τη συμπεριφορά της προκειμένου να αποφεύγονται τέτοιου είδους ατυχήματα με σοβαρές συνήθως συνέπειες.
Ο Μπερναντέτ Μορό, εκπρόσωπος του ιδρύματος Fondation VINCI Autoroutes δήλωσε ότι: «Οι πολυάριθμες περιπτώσεις ριψοκίνδυνων κινήσεων και οι παραβάσεις που διαπράττονται από όλες τις κατηγορίες όσων κινούνται στον δρόμο εκθέτουν ιδιαίτερα σε κίνδυνο τα πιο ευάλωτα άτομα και δημιουργούν εντάσεις τις οποίες βιώνουν και αποδοκιμάζουν όλοι. Σε έναν χώρο που είναι περιορισμένος, η τήρηση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας και η προσοχή στους συνανθρώπους αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για ήρεμες και ασφαλείς μετακινήσεις. Θα ήταν σκόπιμο ο καθένας μας να εκλάβει την αρμονική συνύπαρξη στον δρόμο ως μια ευκαιρία να εξασκηθεί στην έννοια της συμμετοχής του πολίτη στα κοινά και της συμβίωσης».
Ο κ. Παναγιώτης Παπανικόλας, Μέλος Δ.Σ. Ιδρύματος « Fondation VINCI AUTOROUTES», Εκτελεστικός Διευθυντής Ελλάδος VINCI CONCESSIONS και Εκτελεστικός Πρόεδρος ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε. / Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. τόνισε ότι: «Η νέα έρευνα του Ιδρύματος Fondation VINCI AUTOROUTES σε ικανό δείγμα ευρωπαϊκών χωρών, αποτυπώνει ακόμη μία ανησυχητική πραγματικότητα. Όσο λυπηρό και αν ακούγεται, είναι ταυτόχρονα δεδομένο (ακόμη και στις θεωρητικά προηγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες) ότι πολλοί αντιλαμβάνονται το μοίρασμα του δημόσιου χώρου με τη λογική του τερπνού και του ωφέλιμου για το άτομό τους. Κάτι τέτοιο ωστόσο αντανακλά παραμέληση κανόνων δημόσιας συμβίωσης και μοιράσματος των κυκλοφοριακών υποδομών, γεγονός που ενεργοποιεί και κινδύνους για την ανθρώπινη ζωή. Η οδική ασφάλεια ήταν και παραμένει καίριο πρόκριμα υγιούς πολιτοσύνης, που κατευθύνει την υπεύθυνη επιχειρηματικότητα των ελληνικών αυτοκινητοδρομικών εταιρειών του Ομίλου VINCI. Ως ιδιώτες παραχωρησιούχοι δημόσιας υπηρεσίας, 24 ώρες το 24ωρο ενεργούμε ως υπεύθυνοι, συνειδητοί ενεργοί και φιλότιμοι Έλληνες πολίτες, στην υπηρεσία των συμπολιτών μας χρηστών του δρόμου».
Η Βασιλική Δανέλλη – Μυλωνά, Πρόεδρος Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς» επισήμανε ότι: «Αξιολογώντας τα ευρήματα της έρευνας των συνεργατών μας του Ιδρύματος VinciAutoroutes, διαπιστώνουμε τη δυσκολία της αρμονικής συνύπαρξης των χρηστών του οδικού δικτύου στη χώρα μας. Οι Έλληνες εξακολουθούν να είναι σε υψηλά επίπεδα επικίνδυνων και μη πολιτισμένων συμπεριφορών: Ως ποδηλάτες σταματούν στη μέση του δρόμου για να μιλήσουν με κάποιον, ως πεζοί μιλούν στο κινητό διασχίζοντας το δρόμο χωρίς να ελέγχουν, ούτε καν χρησιμοποιώντας τις διαβάσεις, ενώ παραδέχονται ότι συχνά παραβιάζουν και το κόκκινο.
Ως μοτοσικλετιστές, ενώ δηλώνουν ότι φοβούνται περισσότερο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, οι ίδιοι βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο επικίνδυνης και μη πολιτισμένης συμπεριφοράς.
Ως οδηγοί οχημάτων, παρότι παραδέχονται πώς οδηγούν επικίνδυνα δηλώνουν πως φοβούνται την επιθετική συμπεριφορά των άλλων οδηγών σε ποσοστό 84%.
Αναφορικά δε με τη χρήση του κινητού, το 66% των οδηγών παραδέχεται ότι κάνει χρήση του κινητού (+5 μονάδες υψηλότερο του ποσοστού του 2018) κατά την οδήγηση.
Από τα παραπάνω, παρά την πρόοδο που επετεύχθη στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία, διαφαίνεται η ανάγκη ενίσχυσης των τροχονομικών ελέγχων, των υποδομών για τους ποδηλάτες, ενώ καθίσταται επιτακτική η διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση των χρηστών σε θέματα οδικής ασφάλειας, ένα ζήτημα για το οποίο το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας “Πάνος Μυλωνάς” αγωνιά και αγωνίζεται στοχεύοντας στην καλλιέργεια κυκλοφοριακής παιδείας που θα αλλάξει το περιβάλλον, διασφαλίζοντας την αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών μορφών μετακίνησης στο δρόμο».
