Αναρίθμητα τραγελαφικά περιστατικά έχουν να διηγηθούν οι επιθεωρητές εργασίας, στο πλαίσιο της διενέργειας ελέγχων που σχετίζονται με την προσπάθεια των εργοδοτών να κρύψουν τους αδήλωτους εργαζομένους. Η αλήθεια είναι ότι τα περιστατικά αυτά έχουν περιοριστεί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όταν οι αδήλωτοι έπεφταν κυριολεκτικά στη θάλασσα και έκαναν τους λουόμενους ή κλειδώνονταν σε ψυγεία.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ένα μυθικό συμβάν που είχε συμβεί τα χρόνια του δεύτερου μνημονίου σε τουριστικό νησί. Είχε… πέσει σύρμα ότι ήρθε κλιμάκιο ελεγκτών από την Αθήνα, οι εργοδότες έσπευσαν να δηλώσουν τους εργαζόμενους στην «Εργάνη», με αποτέλεσμα να εμφανιστούν στο νησί 2.000 προσλήψεις μέσα σε μία μέρα. Βέβαια, αυτή η στρέβλωση παρουσιαζόταν γιατί το ταξίδι του κλιμακίου αναγραφόταν λεπτομερώς στη «Διαύγεια» προκειμένου οι ελεγκτές να λάβουν τις ημερήσιες αποζημιώσεις τους. Η εν λόγω γραφειοκρατία έχει πλέον καταργηθεί, αλλά είναι σαφές ότι όταν κάνει τον πρώτο έλεγχο το κλιμάκιο στην κλειστή κοινωνία της τουριστικής περιοχής, πέφτει και πάλι σύρμα ώστε να λάβουν τα μέτρα τους οι υπόλοιποι επιχειρηματίες.
Το πρόβλημα θα λυθεί όταν τα tablets, που ήδη χρησιμοποιούνται σε ποσοστό 25%, αντικαταστήσουν πλήρως τα χειρόγραφα δελτία ελέγχων. Κι αυτό γιατί με την εισαγωγή του ΑΦΜ της επιχείρησης στο tablet, η «Εργάνη» κλειδώνει και δεν μπορεί ο παραβάτης επιχειρηματίας να κάνει αλλαγές της τελευταίας στιγμής.
Επίσης πολλές φορές τα κλιμάκια διεξήγαγαν ελέγχους παρουσία αστυνομικών, καθώς οι θερμόαιμοι επιχειρηματίες κυνηγούσαν τους επιθεωρητές, έκαναν χρήση βίας, έσκαγαν τα λάστιχα των αυτοκινήτων ή έκαιγαν και τα ίδια τα αυτοκίνητα.
Οπως τονίζουν οι επιθεωρητές, που πλέον έχουν εμπειρία και έχουν παρακολουθήσει σχετικά σεμινάρια, «ο ήρεμος διάλογος με τον επιχειρηματία και η ευγένεια παίζουν σημαντικό ρόλο ώστε να μην έρθουμε αντιμέτωποι με την οργή του. Αποφεύγουμε να πούμε τη λέξη “παράβαση”, που αντιστοιχεί σε 10.500 ευρώ για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο, και επισημαίνουμε ότι έχει το δικαίωμα να αναπτύξει τα επιχειρήματά του και να υποβάλει ενστάσεις προτού ολοκληρωθεί η διοικητική πράξη».
Από την άλλη πλευρά οι επιθεωρητές αντιμετωπίζουν συχνά και την αγανάκτηση των εργαζομένων που τους προσλαμβάνουν αναγκαστικά οι εργοδότες και τους ασφαλίζουν, παρότι προτιμούσαν τη μαύρη εργασία για να μη χάσουν το επίδομα ανεργίας.
Κάποια από τα κωμικοτραγικά περιστατικά που μας διηγήθηκαν οι ειδικοί επιθεωρητές εργασίας είναι τα εξής:
■ Σε έλεγχο μεγάλου ξενοδοχείου σε νησί βρίσκουν μόνο τον ιδιοκτήτη και τον ρωτούν πού είναι το προσωπικό. «Δεν έχω προσωπικό, το τρέχω μόνος μου», τους απαντά. Πηγαίνουν στην αίθουσα που σέρβιραν το πρωινό και βρίσκουν γεμάτα τα τραπέζια από «πελάτες» που ήταν φανερό ότι ήταν καμαριέρες, καθαρίστριες, σερβιτόροι και κηπουροί χωρίς τις στολές τους!
■ Σε καφετέρια της Αθήνας, με το που μπαίνει το κλιμάκιο, νεαρά αγόρια και κορίτσια βγαίνουν στον δρόμο με τον δίσκο στο χέρι πηγαίνοντας προς άγνωστη κατεύθυνση. Με κινηματογραφική ταχύτητα το σκηνικό αλλάζει και άλλα πρόσωπα, αγόρια και κορίτσια, κρατούν δίσκους και σερβίρουν τους πελάτες.
■ Σε γηροκομείο, νοσοκόμες που άλλαζαν γιαγιάδες τις άφησαν στα κρύα του λουτρού και έφυγαν τρέχοντας.
■ Πρωταθλητές της παραβατικότητας είναι ο κλάδος τους επισιτισμού -εστιατόρια, καφετέριες-, τα κέντρα αισθητικής, τα κομμωτήρια, τα ξενοδοχεία, τα delivery, ο τομέας της καθαριότητας και οι σεκιούριτι.
Γενικά σε όλους τους κλάδους της οικονομίας το πρόβλημα σήμερα δεν είναι τόσο η αδήλωτη όσο η υποδηλωμένη εργασία. Το τέχνασμα που χρησιμοποιούν οι εργοδότες για να γλιτώσουν το πρόστιμο των 10.500 ευρώ που επιβάλλεται για κάθε αδήλωτο εργαζόμενο είναι ότι δηλώνουν το προσωπικό με 4ωρη απασχόληση ενώ στην πραγματικότητα δουλεύουν 8-12 ώρες την ημέρα και αν γίνει κάποιος έλεγχος, τότε το πρόστιμο είναι 500 ευρώ για παραβίαση ωραρίου.
Ειδικά στον κλάδο των delivery, τις περισσότερες φορές είναι δηλωμένοι για δίωρη ή τετράωρη εργασία και μπορεί να δουλεύουν 10 ώρες σε ένα πόστο που παρουσιάζει επικινδυνότητα κατά 90%.
Παραβάσεις και πρόστιμα
Συγκεκριμένα, σε σύνολο 8.468 ελέγχων καταγράφηκαν 2.327 κυρώσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 6.922.553 ευρώ. Από αυτές, οι 849 παραβάσεις αφορούσαν τους πίνακες προσωπικού, δηλαδή κατά κύριο λόγο υπέκρυπταν περιπτώσεις υποδηλωμένης εργασίας.
Μόνο γι’ αυτές τις παραβάσεις επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 1.922.260 ευρώ. Το ίδιο διάστημα καταγράφηκαν άλλες 164 παραβάσεις για αδήλωτη εργασία, με τα πρόστιμα σε αυτή την περίπτωση να ανέρχονται σε 1.753.500 ευρώ.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας εκτιμούν ότι κατά τους επόμενους μήνες είναι πιθανό να καταγραφεί αύξηση του φαινομένου της αδήλωτης ή/και υποδηλωμένης εργασίας. Γι’ αυτό και θα εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι, με στόχευση τους πιο παραβατικούς κλάδους και τις τουριστικές περιοχές με βάση τον προγραμματισμό της Επιθεώρησης Εργασίας μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
«Θέλοντας να καταστήσουμε την Επιθεώρηση Εργασίας μια πρότυπη, λειτουργική, δυναμική και αποτελεσματική ανεξάρτητη αρχή, η οποία ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας, για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών σε εργαζομένους και εργοδότες», επισημαίνει ο γενικός διευθυντής Επιθεώρησης Εργασίας Μπάμπης Βούρτσης. «Δίνουμε έμφαση στην πραγματοποίηση στοχευμένων και ποιοτικών ελέγχων, με την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων ψηφιακών εργαλείων. Ετσι, για φέτος το καλοκαίρι έχουν ήδη προγραμματιστεί εντατικοί έλεγχοι σε περιοχές υψηλής τουριστικής έντασης.
Αντικείμενο των ελέγχων είναι η αδήλωτη εργασία, η τήρηση των χρονικών ορίων, αμοιβών, αδειών και λοιπών παροχών, όπως βέβαια και η τήρηση των μέτρων υγείας και ασφάλειας».
