Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας που διεξήγαγε ο κοινωνιολόγος Rin Reczeh για λογαριασμό του Πανεπιστημίου του Ohio, διαπιστώθηκε το πλήθος των ατόμων που νιώθουν ότι έχουν αποξενωθεί από τους μπαμπάδες τους, κυρίως μετά το διαζύγιο των γονιών τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του συναισθήματος συναντάται στις σχέσεις μεταξύ μπαμπά και κόρης.
Ο Joshua Coleman, σπουδαίος ψυχολόγος που ειδικεύεται στα θέματα των σύγχρονων οικογενειών, με αφορμή αυτή την έρευνα, αναρωτιέται γιατί. Γιατί οι περισσότεροι άνδρες δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους, γιατί σιωπούν και γιατί δεν γίνονται οι ήρωες της δικής τους ιστορίας, ακόμα και μετά από ένα επίπονο διαζύγιο; Ας αναρωτηθούμε ποια είναι η κυρίαρχη αφήγηση που είναι σε ισχύ για τον γάμο. Ο γάμος είναι μια ένωση δυο ανθρώπων που αγαπιούνται βαθιά, συμβολίζοντας πολλά και διαφορετικά για τον καθένα πράγματα, ενώ σίγουρα αποτελεί ένα μέσο παγίωσης μιας σχέσης. Στην πράξη, για σειρά ετών, αποτελούσε για πολλούς ένα μέσο κοινωνικής αποδοχής και απόδειξης της ετεροκανονικότητας. Η μαζική είσοδος του γυναικείου δυναμικού στην αγορά εργασίας και η πρόσβαση σε πολλαπλές πηγές πληροφοριών εξαιτίας της τεχνολογίας, αναδιαμόρφωσαν τα συναισθήματα γύρω από την έννοια του γάμου.
Οι άνδρες δεν κλαίνε;
Τριγύρω μας υπάρχουν αναρίθμητες ιστορίες γυναικών που έληξαν έναν γάμο και κατάφεραν να ισορροπήσουν ξανά τη ζωή τους. Αυτό αναπροσάρμοσε το νόημα του γάμου σε κάτι που θυμίζει πιο πολύ ίδρυμα, το οποίο εμποδίζει την προσωπική μας εξέλιξη και από το οποίο επιθυμούμε σθεναρά να διαφύγουμε, να απεγκλωβιστούμε. Το feed των μέσων κοινωνικής δικτύωσής μας είναι γεμάτο με ανάλογες ιστορίες, όλες από την οπτική γωνία των γυναικών. Τι γίνεται όμως με το άλλο μέλος του γάμου; Ολοι οι άνδρες πάσχουν από ιδρυματισμό;
Η απάντηση δεν είναι καταφατική. Οι άνδρες και δεν αναφερόμαστε στις ακραίες περιπτώσεις της συναισθηματικής, ή σωματικής κακοποίησης είναι απλοί άνθρωποι. Ναι, ναι ακούγεται λίγο αστείο, αλλά τείνουμε σαν κοινωνία να το ξεχνάμε. Είναι άνθρωποι και έχουν συναισθήματα. Είναι μέλη μιας κοινωνίας που στερεοτυπικά τους θέλει αρρενωπούς, αρχιμάστορες, pater familias, προορισμένους να παρέχουν. Πυρπολούνται αδιαλείπτως από αφηγήματα που τους αποτρέπουν να εκφράσουν ανοιχτά τη συναισθηματική τους πλευρά, καθώς αυτό θα προκαλέσει μια καταβαράθρωση της δυναμικής του ρόλου τους στην ετερόφυλη οικογενειακή δομή. Κοινωνικά ένας άνδρας μεγαλώνει και μαθαίνει να αποφεύγει να δείχνει τι νιώθει, να βάζει σε σίγαση το άγχος του, τη στεναχώρια και τον φόβο του για τον ίδιο, αλλά και για τις σχέσεις του. Απαύγασμα το κορυφαίο, «οι άνδρες δεν κλαίνε».
Η γυναίκα συστήνεται πάντα ως πιο ευαίσθητη και αναλαμβάνει τον ρόλο του επικοινωνιολόγου στη σχέση. Για πολλούς άνδρες η γυναίκα τους είναι η καλύτερή τους φίλη, χωρίς να ισχύει το αντίστοιχο για την άλλη πλευρά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στατιστικά μετά τον χωρισμό τους οι γυναίκες μπορούν πολύ πιο εύκολα να ορθοποδήσουν, κυρίως συναισθηματικά, καθώς έχουν ένα μεγαλύτερο και πιο συμπαγή φιλικό κύκλο, έτοιμο να παρέχει στήριξη. Μπορούν δηλαδή να μοιραστούν τα αρνητικά συναισθήματα που πυροδοτεί ένα αντίστοιχο γεγονός πιο εύκολα και άμεσα.
Οι γυναίκες μπορούν πιο άκριτα να μοιραστούν την ανησυχία τους για το πόσο θα επηρεάσει το διαζύγιο τα παιδιά τους και τον φόβο τους να μην αποξενωθούν από αυτά. Ο άνδρας πολύ εύκολα λερώνεται με το στίγμα του εγωιστή που παράτησε την οικογένειά του και που δεν αξίζει τη συμπόνια μας, καθώς αρχετυπικά ο άνδρας δεν ενδιαφέρεται μάλλον τόσο πολύ γι’ αυτά τα θέματα.
Η αφήγηση γύρω από τον ρόλο των δυο φύλων στον γάμο και την οικογένεια αλλάζει θεμελιωδώς. Ο άνδρας σταματάει να είναι πια ο μοναδικός που προσφέρει και έχει οικονομικούς πόρους και εισόδημα. Ξαφνικά λοιπόν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μεγάλη αλλαγή που έρχεται να αμφισβητήσει το είναι τους, τον παραδοσιακό, πατροπαράδοτο ρόλο τους. Αλλά ταυτόχρονα έχουν μεγαλώσει με την ιδέα την συναισθηματικής σίγασης. Δεν μοιάζει πια τόσο περίεργο που ένας εγκλωβισμένος άνθρωπος προτιμάει τη σιωπή.
Τι πρέπει να αλλάξει;
Η θεωρία της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Δηλαδή όταν όλοι γύρω σου έχουν μια συγκεκριμένη πεποίθηση για εσένα, ακόμα και αν δεν ισχύει, καταλήγεις τελικά να γίνεσαι αυτό που πιστεύουν. Αυτό που μπορεί να αλλάξει λοιπόν είναι η αφήγηση. Είναι να σταματήσουμε να επιλέγουμε τον νικητή και τον χαμένο, τον ήρωα και τον κακό. Ή έστω να αντιστοιχούμε τον άνδρα ως κακό σε κάθε περίπτωση και συνθήκη.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να απορρίψεις τις συνήθειές σου. Ετσι ακριβώς και να αποφύγεις τις στερεοτυπικές σκέψεις. Το να πιστεύει κανείς λοιπόν ότι ο άνδρας δεν νιώθει και δεν έχει ανάγκη να εκφραστεί, είναι αρκετά σκληρό. Ισως αυτό που λείπει τελικά να είναι το φιλόξενο έδαφος για να μοιραστεί αυτός ο άνθρωπος τα συναισθήματά του.
Μπορεί ακόμα οι άνδρες να θέλουν την ελευθερία να μην μιλούν γι’ αυτά που τους στεναχωρούν, πόσο μάλλον να μην τα γράφουν. Ή μπορεί να θέλουν την ελευθερία να κρύβουν πόσο λυπημένοι, μοναχικοί ή πληγωμένοι νιώθουν από την απώλεια του γάμου τους, ή την εξασθένηση των σχέσεων με τα παιδιά τους. Ισως ανησυχούν ότι θα φανούν αδύναμοι ή ανεπαρκείς στα μάτια των γυναικών – πόσο μάλλον των ανδρών – αν αποκαλύψουν πόσο χαμένοι και μόνοι νιώθουν. Και τελικά ίσως να μην έχουν άδικο.
