Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ιστορία τους καλούνται να αντιμετωπίσουν το επόμενο διάστημα οι ελληνικές τεχνικές εταιρείες για υλοποιήσουν ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα έργων που υπολογίζεται να ανεβάσει στα 15 δισ. ευρώ το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων των πέντε μεγάλων τεχνικών εταιρειών του κλάδου τα επόμενα δύο χρόνια.
Δέκα χρόνια μετά την οικονομική κρίση, που άφησε πολλές πληγές στον κλάδο της κατασκευής, αποδιοργάνωσε τις εταιρείες, διέλυσε τα μελετητικά γραφεία και έσπρωξε ως λύση επιβίωσης σε διεθνή εργοτάξια λαμπρούς επιστήμονες και τεχνίτες, η χώρα έχει ήδη περάσει στο άλλο άκρο.
Οπως είπε τις προηγούμενες ημέρες ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Γιώργος Στασινός μιλώντας σε συνέδριο για τις κατασκευές, αυτή την περίοδο οι μηχανικοί είναι οι πιο περιζήτητοι επαγγελματίες της αγοράς.
Ομως και αυτοί δεν επαρκούν για να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες των επιχειρήσεων και της πυκνότητας των έργων, παρότι μόλις πριν από μία διετία αναζητούσαν απασχόληση… στις δηλώσεις αυθαιρέτων.
«Το επόμενο διάστημα θα προσπαθήσουμε να απορροφήσουμε ένα ΕΣΠΑ και ένα Ταμείο Ανάκαμψης μαζί, όταν ως χώρα δυσκολευόμαστε μέχρι σήμερα να υλοποιήσουμε ένα ΕΣΠΑ μόνο του», αναφέρει ο πρόεδρος του ΤΕΕ. Οπως λέει, σήμερα, εκτός από τις αυξήσεις των υλικών, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι τα έργα δεν μπορούν να γίνουν γιατί δεν υπάρχουν τεχνίτες, οι οποίοι έφυγαν στην κρίση, αλλά ούτε και μηχανικοί, και αυτοί που υπάρχουν ζητούν διπλάσια μεροκάματα.
Η ωρίμανση μεγάλων έργων μετά την πολύχρονη αδράνεια του κλάδου και η ανάγκη να υλοποιηθούν συμβάσεις τετραπλάσιες σε αξία από την περίοδο του 2004 ανοίγουν μια νέα σελίδα για τους κατασκευαστικούς ομίλους της χώρας που βρίσκονται αντιμέτωποι με μια ομοβροντία διαγωνισμών.
Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, όπως δήλωσε τις προηγούμενες ημέρες ο υπουργός Κώστας Καραμανλής, έχει προκηρύξει έργα συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ, από τα οποία έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί 3,5 δισ. προσδίδοντας ένα γιγαντιαίο ανεκτέλεστο σε ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Ελλάκτωρ, ΑΒΑΞ, Μυτιληναίο και Ιντρακάτ που φτάνει τα 10 δισ. ευρώ.
Καμπανάκι οι ελλείψεις σε προσωπικό
Μόνο την επόμενη τριετία η αλυσίδα των κατασκευών, από τους μηχανικούς μέχρι τους τεχνίτες και τους συμπληρωματικούς κλάδους του αλουμινίου και σκυροδέματος, θα χρειαστεί για να καλύψει ανάγκες της προσωπικό 200.000 άτομα, σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ που επικαλέστηκε πρόσφατα ο υφυπουργός Υποδομών Γιώργος Καραγιάννης. Η ανησυχία είναι διάχυτη για τις επιχειρήσεις του κλάδου που γνωρίζουν ότι οι απαιτήσεις είναι πλέον πολύ μεγάλες.
Οι καθυστερήσεις κοστίζουν πολύ ακριβά
Σύμφωνα με τον διοικητή του Ταμείου Ανάκαμψης Νίκο Ματζούφα, ήδη έχουν ενεργοποιηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης 230 έργα αξίας 10,2 δισ. σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Η ροή των συμβασιοποιήσεων προβλέπεται να αυξηθεί από τον Σεπτέμβριο και να υπάρχουν μαζικές δημοπρατήσεις έργων από το 2023.
Το έμπειρο στέλεχος της αγοράς επισημαίνει όμως ότι οι δομές του νέου προγράμματος έχουν μια εντελώς διαφορετική αντίληψη από όσα προγράμματα έχουν εκτελεστεί μέχρι σήμερα. Οι εκταμιεύσεις πόρων γίνονται βάσει αποτελεσμάτων και αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων που χαρακτηρίζονται από ορόσημα ανά εξάμηνο, βάσει των οποίων γίνονται οι χρηματοδοτήσεις. «Δεν υπάρχουν έργα-γέφυρες και οι καθυστερήσεις κοστίζουν πολύ ακριβά, για αυτό και οι εταιρείες πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων», αναφέρει ο κ. Μαντζούφας. Οπως λέει ο ίδιος, το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια χρυσή ευκαιρία για να αλλάξουμε αντίληψη σε σχέση με το μοντέλο παραγωγής έργων, με στοχοπροσήλωση, μεγαλύτερη οργάνωση και καλύτερα έργα για τους πολίτες. Ηδη η χώρα είναι μεταξύ των τριών κρατών-μελών της Ε.Ε. που πέρασε επιτυχώς το πρώτο σετ των οροσήμων (μετά την Ισπανία και τη Γαλλία) για να λάβει τα πρώτα 4 δισ. του προγράμματος.
Να επιστρέψει κόσμος από το εξωτερικό
«Η οικονομική κρίση και η πτώση της κατασκευαστικής δραστηριότητας οδήγησαν μεγάλο ποσοστό του ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό και όσοι έμειναν στερήθηκαν εμπειρία στο πεδίο», επισημαίνει ο εντεταλμένος σύμβουλος της ΤΕΡΝΑ Αλέξανδρος Μιχαηλίδης.
Ο κλάδος χρειάζεται να προσελκύσει ξανά το τεχνικό προσωπικό που έφυγε από την Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια, όταν μεγάλα έργα εκτελούνται αυτή την περίοδο και στην Ευρώπη και υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός από αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες αλλά και την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι αντίστοιχοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ιταλία είναι 190 εκατ. ευρώ και 29 δισ. για τη Ρουμανία, με τις αμοιβές των μηχανικών και καλά καταρτισμένων επιστημόνων να εκτινάσσονται στα ύψη.
«Στην Ελλάδα έχει απαξιωθεί η ίδια η τεχνική εργασία και δεν αντιμετωπίζεται με τον δέοντα σεβασμό από την ελληνική κοινωνία και κατ’ επέκταση όλο και λιγότεροι άνθρωποι στρέφονται σε αυτά τα επαγγέλματα», τονίζουν στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου. Στην κυβέρνηση οι τεχνικές εταιρείες έχουν προτείνει ακόμη και διακρατικές συμφωνίες για να καλυφθούν τα μεγάλα κενά των έργων.
Ωστόσο, άνθρωποι με γνώση των διαδικασιών επισημαίνουν ότι ούτε αυτό μπορεί να αποτελέσει λύση, όταν, για παράδειγμα, ένας χειριστής μηχανήματος έργου από τρίτη χώρα, ενώ έχει άδεια άσκησης επαγγέλματος, χρειάζεται πιστοποίηση από τις ελληνικές αρχές αδειοδοτήσεων για να εργαστεί στη χώρα μας. Με βάση όμως την ελληνική νομοθεσία, η άδεια αυτή δεν αναγνωρίζεται, με αποτέλεσμα οι τεχνίτες να μην μπορούν να εργαστούν ακόμη και αν προέρχονται από πολύ κοντινές μας περιοχές όπως η Κύπρος.
«Την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων είχαμε διαθέσιμους 100.000 τεχνίτες, κυρίως αλβανικής υπηκοότητας. Με τις σημερινές και μελλοντικές ανάγκες θα χρειαστούμε πολλαπλάσιο προσωπικό», αναφέρει στέλεχος μεγάλου κατασκευαστικού ομίλου.
Οι εταιρείες θα χρειαστούν επίσης επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και εξοπλισμό και σε κατάρτιση ανθρώπων. Χρειάζονται υποδομές εκπαίδευσης που θα επιτρέψουν σε νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με τα τεχνικά έργα και αυτές σήμερα δεν υπάρχουν, παραδέχονται οι εταιρείες.
Μεγάλη πρόκληση χαρακτηρίζει ο γενικός διευθυντής του τομέα έργων και βιώσιμης ανάπτυξης της Μυτιληναίος, Παναγιώτης Γαρδελίνος, τον επαναπατρισμό του ελληνικού κατασκευαστικού δυναμικού μετά τα κύματα αποχώρησης τα τελευταία 15 χρόνια. Από την πλευρά της η ΑΒΑΞ δηλώνει ότι έχει ξεκινήσει τον επαναπατρισμό στελεχών του ομίλου, ενώ η ΑΚΤΩΡ θεωρεί ότι ένας τρόπος για να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού είναι να υπάρξουν συνεργασίες με μικρότερες εταιρείες. Ο πρόεδρος της εταιρείας Χρήστος Παναγιωτόπουλος υποστηρίζει πάντως ότι τα προηγούμενα χρόνια έφυγαν από την Ελλάδα 80.000 μηχανικοί, από τους οποίους σήμερα έχει επιστρέψει το 1/4 αυτών.
Ο επικεφαλής της Ιντρακάτ Πέτρος Σουρέτης, στο πρόσφατο συνέδριο των κατασκευών, τόνισε την ανάγκη να συνεργαστεί το ΤΕΕ αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για ανθρώπους που είναι άνεργοι και να δοθούν κίνητρα να ασχοληθούν με τον τομέα των κατασκευών.
