Οι άνθρωποι είναι ο πιο πολύτιμος πόρος κάθε κοινωνίας και οικονομίας και ως εκ τούτου η υγεία και ευημερία των εργαζομένων είναι υψίστης σημασίας. Τα τελευταία χρόνια, τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την εργασία είναι όλο και πιο συχνά ψυχικής και όχι σωματικής φύσης, γι’ αυτό και η ψυχική υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων για το μέλλον της απασχόλησης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πανδημία επιτάχυνε τη μετάβαση στην τηλεργασία, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τον αυτοματισμό, αλλάζοντας ριζικά την αγορά εργασίας και εντείνοντας την οικονομική αστάθεια. Για πολλούς εργαζόμενους, αυτές οι αλλαγές έφεραν νέους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους και επιδείνωσαν υπάρχοντα προβλήματα.
Τα πιο πρόσφατα σχετικά στοιχεία της Eurostat (2020) δείχνουν ότι το 44,6% των εργαζομένων ηλικίας 15-64 ετών στην ΕΕ εκτίθεται σε παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την ψυχική του υγεία στον χώρο εργασίας. Σε 11 κράτη-μέλη, το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 50%, με τη Σουηδία (76,4%), την Ελλάδα (69,1%) και το Λουξεμβούργο (67,4%) να εμφανίζουν τις υψηλότερες τιμές.
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές έχουν ήδη προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις, θέτοντας την ψυχική υγεία σε προτεραιότητα. Το Στρατηγικό Πλαίσιο της ΕΕ για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία 2021-2027 αναγνωρίζει τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους -υπερβολικός φόρτος εργασίας, ασαφείς ρόλοι, ελλιπής επικοινωνία, έλλειψη στήριξης, εργασιακή ανασφάλεια, παρενόχληση κ.ά.- ως κρίσιμο πεδίο δράσης.
Την ίδια στιγμή, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας προειδοποιούν ότι η ψυχική υγεία στον εργασιακό χώρο επηρεάζει όχι μόνο το άτομο, αλλά και την παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.
Η ψυχική ευεξία το νέο ζητούμενο στην εργασία
Το Jobseeker.com πραγματοποίησε μια έρευνα για να διερευνήσει πώς ορίζουν σήμερα οι εργαζόμενοι την καλή δουλειά. Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά: το 77% των επαγγελματιών θεωρεί κρίσιμες για την ικανοποίησή του παροχές που στηρίζουν την ψυχική υγεία, όπως οι άδειες μετ’ αποδοχών, τα ευέλικτα ωράρια και τα προγράμματα ευεξίας.
Η εργασιακή ασφάλεια, η ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, η ευελιξία και η υποστηρικτική κουλτούρα εντός του οργανισμού θεωρούνται πλέον βασικά κριτήρια επιλογής εργοδότη. Οι παροχές αυτές έχουν πάψει να θεωρούνται προνόμια και αντιμετωπίζονται ως αυτονόητες απαιτήσεις.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί του Jobseeker, «η παροχή γονικών αδειών δεν αφορά μόνο τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία, ούτε τα προγράμματα ευεξίας στον χώρο εργασίας είναι για το θεαθήναι». Αυτές οι πρακτικές ευνοούν την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη, μειώνουν τη φθορά και ενισχύουν τη δέσμευση των εργαζομένων.
Δυσαρεστημένοι και στρεσαρισμένοι οι Έλληνες εργαζόμενοι
Παρά την αυξανόμενη σημασία της ψυχικής υγείας στην εργασία, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα υστερεί σε σύγκριση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, της Hellas EAP και του Εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ (2023), το 64% των Ελλήνων εργαζομένων δηλώνει ότι το στρες από τη δουλειά επηρεάζει αρνητικά την προσωπική του ζωή, ενώ ένας στους δύο αδυνατεί να το διαχειριστεί.
Η ίδια έρευνα καταγράφει αύξηση στα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και θυμού σε σύγκριση με το 2021, με έντονα τα φαινόμενα σωματοποίησης. Αποθαρρυντική είναι επίσης η εικόνα που έχουν οι εργαζόμενοι για τη στήριξη που λαμβάνουν. Μόλις το 23% δηλώνει ότι ο οργανισμός του υποστηρίζει όσους αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας, ενώ χαμηλό είναι και το ποσοστό όσων αναγνωρίζουν την ύπαρξη δράσεων ευεξίας στην εργασία τους (31%).
Με βάση αυτά τα δεδομένα, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις πολλών δεικτών που σχετίζονται με την εργασιακή ευημερία, όπως προέκυψε από την Ευρωπαϊκή Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 2025 του θεσμού Great Place To Work.
Η απόκλιση μεταξύ βορρά και νότου είναι χαρακτηριστική όσον αφορά τον βαθμό ικανοποίησης των εργαζομένων, με το 75% των Δανών να θεωρούν καλό το τρέχον εργασιακό περιβάλλον τους έναντι μόλις 44% των Ελλήνων (τελευταίοι οι Ιταλοί με 43%).
Η Ελλάδα είναι επίσης 16η μεταξύ 19 χωρών στην ψυχολογική ασφάλεια, με μόλις 43% των συμμετεχόντων να θεωρούν ότι εργάζονται σε ένα υγιές περιβάλλον από ψυχολογική και συναισθηματική άποψη.
Χαμηλά σκοράρει η χώρα μας και όσον αφορά τον σεβασμό προς τους εργαζόμενους ή την ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, ενώ είναι στην τελευταία θέση σε ό,τι αφορά την υιοθέτηση ενός υβριδικού μοντέλου που παρέχει ευελιξία στον τόπο εργασίας.
Ο ρόλος των επιχειρήσεων
Η αδυναμία επένδυσης στην ευεξία των εργαζομένων δεν αποτελεί μόνο κοινωνικό ή ηθικό ζήτημα, αλλά και σημαντικό οικονομικό κίνδυνο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι απώλειες παραγωγικότητας λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας στην Ευρώπη ανέρχονται σε 140 δισ. δολάρια ετησίως.
Η σύγχρονη ευρωπαϊκή αγορά εργασίας απαιτεί από τις εταιρείες να δημιουργήσουν περιβάλλοντα που να προάγουν την ψυχική ευημερία, εάν θέλουν να προσελκύσουν και να διατηρήσουν ταλέντα.
Οι ειδικοί του Jobseeker.com προτείνουν στις επιχειρήσεις να επανεξετάσουν τα πακέτα παροχών τους, ώστε να περιλαμβάνουν ολοκληρωμένη υποστήριξη της ψυχικής υγείας, να εφαρμόσουν ευέλικτα μοντέλα εργασίας, όπου είναι εφικτό, και να προσφέρουν προγράμματα ευεξίας προσαρμοσμένα στις ανάγκες των εργαζομένων τους.
Με την εργασία και την ψυχική υγεία να συνδέονται άρρηκτα, οι επιχειρήσεις που επενδύουν ουσιαστικά στην ευημερία του ανθρώπινου δυναμικού τους εξασφαλίζουν όχι μόνο τη δέσμευση των εργαζομένων τους, αλλά και τη δική τους ανθεκτικότητα και ανάπτυξη.
