«Ηταν σαν να είσαι στον πόλεμο, η φωτιά έκαιγε παντού και τα πάντα: σπίτια, καλλιέργειες, δέντρα, εργοστάσια, αυτοκίνητα. Περικύκλωνε οινοποιεία και φοβόμασταν μην μπει εντός τους και έχουμε εκρήξεις» λέει ο Γιάννης Σαλίκης, ένας από τους 51 εθελοντές πυροσβέστες του Σωματείου Εθελοντών Πυροσβεστών Ν. Αχαϊας, το οποίο ιδρύθηκε το 2001, περιγράφοντας τη δραματική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στον δήμο της Πάτρας επί δύο μέρες από τις 12 έως και τις 14 Αυγούστου.
Γύρω- γύρω όλοι στην Πάτρα
Στις πυρκαγιές που ξέσπασαν γύρω από την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, οι εθελοντές πυροσβέστες εργάστηκαν ακάματα, μετακινούμενοι διαρκώς από το ένα μέτωπο στο άλλο: Ανθούπολη, ΒΙΠΕ, Σαραβάλι, Δεμένικα, Πλατάνι, Ανω και Κάτω Αλισσός, Τσουκαλέικα.
Ο εθελοντής πυροσβέστης Γιάννης Σαλίκης, κατά τη διάρκεια κατάσβεσης στο μεγάλο μέτωπο της Πάτρας
«Ενώ επιχειρούσαμε στα Τσουκαλέικα στις 22.45, στις 12 Αυγούστου, ενημερωθήκαμε για την εστία στα Συχαινά. Εκεί δουλέψαμε αδιάκοπα 31 άτομα. Είχαμε εθελοντές πυροσβέστες που επιχειρούσαν ελαφρά τραυματισμένοι επί ώρες. Ενα από τα πυροσβεστικά μας οχήματα βγήκε εκτός μάχης και δεν μπορούσε να συνδράμει λόγω φθορών που είχαν προκληθεί» περιγράφει ο κ. Σαλίκης τις δύσκολες στιγμές και προσθέτει: «Οταν μεταβήκαμε στα Συχαινά είδαμε πως υπάρχει έλλειψη πυροσβεστών και οχημάτων. Στη ΒΙΠΕ επίσης δεν είδαμε μεγάλο αριθμό οχημάτων».
Σημειώνεται πως το ένα από τα δύο δίκυκλα οχήματα της ομάδας των εθελοντών χρησιμοποιήθηκε στις επιχειρήσεις εκκένωσης του Καραμανδάνειου νοσοκομείου και του Γηροκομείου, σε συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό.
Εξοπλίζονται με δικά τους χρήματα
Παρά το γεγονός ότι η συνεισφορά των εθελοντών πυροσβεστών της Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στα πεδία των πυρκαγιών είναι αναντίρρητη, η Πολιτεία δεν φροντίζει για την επιβίωση των πολύτιμων αυτών ομάδων.
Ο Γιάννης Σαλίκης
«Εξοπλιζόμαστε με δικά μας χρήματα. Τη φετινή αντιπυρική περίοδο, μέχρι στιγμής, οι ζημιές σε σωλήνες και αυλούς πυρόσβεσης, γυαλιά και άρβυλα έφτασαν τις 2.938 ευρώ. Υπάρχουν επίσης φθορές σε δύο οχήματα» περιγράφει ο κ. Σαλίκης, προσθέτοντας πως τα τελευταία δύο χρόνια, η ομάδα λαμβάνει από τον Δήμο Πάτρας μια ετήσια επιχορήγηση της τάξης των 3.000 ευρώ.
Μετά τις φθορές στα οχήματα έπειτα από τις πυρκαγιές στην Πάτρα, η ομάδα προσπαθεί να συγκεντρώσει τώρα χρήματα για να αγοράσει ένα πυροσβεστικό όχημα από Γερμανία, το οποίο θα χωράει τουλάχιστον 2,5 τόνου νερού. Το όχημα κοστίζει από 10.000 έως 15.000 ευρώ.
Το 2020 θεσπίστηκε ο νόμος 4662 για την «Αναδιάρθρωση της Πολιτικής Προστασίας». Σε αυτό το πλαίσιο, τέθηκε σε ισχύ νέα βάση μητρώου των ομάδων εθελοντών πυροσβεστών οι οποίες υπάγονται στη Γενική Γραμματεία της Πολιτικής Προστασίας. Οι ομάδες πέρασαν από αξιολόγηση και τα μέλη τους δέχτηκαν εκπαίδευση στη δασοπυρόσβεση μέσω διαδικτυακών σεμιναρίων αλλά και μαθημάτων από τα κατά τόπους στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος.
«Τα σεμινάρια ήταν υποτυπώδη και δεν καλύπτουν τις νέες προκλήσεις της δασοπυρόσβεσης» σημειώνει ο κ. Σαλίκης.
Οπως προσθέτει: «Η έλλειψη συντονισμού στο πεδίο παραμένει. Οι εντολές από τον αρμόδιο της Πυροσβεστικής σε κάθε πυρκαγιά πολλές φορές καθυστερούν. Η επικοινωνία μέσω του ασύρματου δικτύου είναι συχνά κακή. Το αποτέλεσμα είναι σε αρκετές περιπτώσεις, αφού δεν υπάρχει σχεδιασμός να επιχειρούμε εμπειρικά και βάσει των ελλείψεων που βλέπουμε εμείς οι ίδιοι όταν μπαίνουμε στο πεδίο».
Εθελοντική ομάδα πυροσβεστών της Πολιτικής Προστασίας μαζί με το όχημα τους σε ένα από τα μέτωπα της Πάτρας
Ούτε κράνος, ούτε στολή, ούτε κίνητρα
Το πιο βασικό όμως πρόβλημα κατά τον κ. Σαλίκη είναι η απουσία στήριξης των εθελοντικών ομάδων σε όλα τα επίπεδα.
Ρωτήσαμε τον κ. Σαλίκη πως σχολιάζει την τοποθέτηση της Σοφίας Βούλτεψη, στο MEGA, πως: «Πιστεύω ότι η Ελλάδα υστερεί στο θέμα των εθελοντών παρά τους νόμους που κατά καιρούς έχουν κάνει όλες οι κυβερνήσεις. Η Γερμανία έχει στη διάθεσή της 1.000.000 προσωπικό για τις φωτιές. 935.000 είναι οι εθελοντές και 65.000 είναι οι μόνιμοι. Η Αυστρία έχει 345.000 προσωπικό, μόνο 2.500 είναι μόνιμοι. Πιστεύω πια ότι πρέπει να δώσουμε μάχη να αυξηθούν οι εθελοντές. Βλέπουμε όπου γίνονται περιπολίες είναι πιο εύκολα τα πράγματα».
Εθελοντές της ομάδας Βύρωνα Αττικής
O κ. Σαλίκης σημειώνει πως η σύγκριση με τις παραπάνω χώρες είναι άτοπη. «Στη Γαλλία, οι εθελοντές πυροσβέστες παίρνουν ένα μηνιαίο ποσό 200 ευρώ τον μήνα. Εμείς δεν έχουμε ούτε τα βασικά».
«Τον περασμένο Φεβρουάριο το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας δεσμεύτηκε ότι τη φετινή αντιπυρική περίοδο θα μας παρείχε τη στολή, τα άρβυλα, το κράνος, τα γάντια, και τον φακό του κράνους, με χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος «Αιγίς» αλλά τελικά δεν μας τα έδωσαν».
Κατά τον κ. Σαλίκη απαιτούνται σοβαρά κίνητρα για να μπει νέο αίμα στις εθελοντικές ομάδες αλλά και για να μην τα παρατήσουν όσοι είναι ενεργοί τώρα.
«Ενα ενδεικτικό παράδειγμα: να μπορούμε να παίρνουμε άδειες από την εργασία μας χωρίς να αντιμετωπίζουμε πρόβλημα» σημειώνει ο κ. Σαλίκης.
Ο Σταύρος Σαλαγιάννης, Πρόεδρος της Π.Ο.Ε.Ο.Δ.Π (Πανελλήνια Οµοσπονδία Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας), εθελοντής πυροσβέστης στην ομάδα του Βύρωνα Αττικής, συμπληρώνει με τη σειρά του πως το υπουργείο έχει στη διάθεση του τα γάντια, τα κράνη και τα άρβυλα, αλλά όχι ακόμα τις στολές, οι οποίες αναμένονται στις αρχές Σεπτεμβρίου.
«Είμαι εθελοντής από το 1989 και μέχρι στιγμής η Πολιτεία δεν μας είχε δώσει ούτε μια βίδα» τονίζει ο κ. Σαλαγιάννης, προσθέτοντας πως οι ομάδες των εθελοντών πυροσβεστών στην περιφέρεια, δεν έχουν την ευελιξία αυτών της Αττικής οι οποίες συντηρούνται και εξοπλίζονται σε μεγάλο βαθμό χάρις σε ιδιώτες δωρητές.
Ο Σταύρος Σαλαγιάννης (στα αριστερά)
Σχολιάζοντας και ο ίδιος την τοποθέτηση της κ. Βούλτεψη λέει τα εξής: «Στη Γερμανία το ωρομίσθιο για τον εθελοντή πυροσβέστη είναι 9 ευρώ, ενώ ταυτόχρονα οι εθελοντές έχουν προνόμια στην πρόσληψη τους στην εργασία. Επίσης, δεν χάνει κανείς τη δουλειά του επειδή έφυγε για να συνδράμει στην κατάσβεση μιας πυρκαγιάς, όπως μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα. Οι εθελοντές σε όλη την Ελλάδα πληρώνουν τα τέλη κυκλοφορίας για τα οχήματα που χρησιμοποιούν στην πυρόσβεση».
Παρόλα αυτά, όπως σημειώνει ο κ. Σαλαγιάννης, ο ρόλος των εθελοντών πυροσβεστών μέσα στο νέο τοπίο που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή στις πυρκαγιές, είναι νευραλγικός και η Πολιτεία το γνωρίζει αυτό. «Στην Αττική, οι εθελοντές πυροσβέστες έχουμε περάσει όλο τον Αύγουστο σε γενική επιφυλακή μιας και ο χάρτης επικινδυνότητας είναι συνεχώς στο 4 ή στο 5».
O Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές στο WWF Ελλάς, σημειώνει πως πρέπει να υπάρξει πια πλήρης ενεργοποίηση του νομικού καθεστώτος λειτουργίας των ομάδων εθελοντών πυροσβεστών αμέσως μετά τη λήξη της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου. «Το πλαίσιο λειτουργίας τους δεν είναι ολοκληρωμένο.
« Δεν γίνεται να πληρώνουν ακόμα διόδια οι εθελοντές όταν οδηγούν οχήματα για να συνδράμουν σε πυρκαγιές ή να μην έχουν καύσιμα για τα Πυροσβεστικά τους οχήματα. Ο εξοπλισμός που αγοράζουν με δικούς τους πόρους πρέπει να απαλλάσσεται από ΦΠΑ. Παράλληλα, εδώ και δυόμισι χρόνια παραμένει στα χαρτιά η Σχολή Πολιτικής Προστασίας για την επιμόρφωση των εθελοντών πυροσβεστών».
Βελτιώσεις στο σύστημα τα τελευταία δύο χρόνια
Παρά τις πολλές ελλείψεις, τόσο σύμφωνα με τον κ. Σαλαγιάννη, όσο και σύμφωνα με τον κ. Τζηρίτη, τα τελευταία δύο χρόνια σημειώνεται πρόοδος στην εγκόλπωση των εθελοντών πυροσβεστών στον γενικό επιχειρησιακό σχεδιασμό της Πυροσβεστικής.
Ο κ. Σαλαγιάννης δίνει μερικά παραδείγματα: μέχρι φέτος το καλοκαίρι οι εθελοντές πυροσβέστες της πολιτικής προστασίας, δεν μπορούσαν να οδηγήσουν οχήματα των Δήμων και της Περιφέρειας, παρά μόνο με άδεια «εξαίρεσης οδήγησης κρατικών οχημάτων». Δεν ήταν λίγες οι φορές που οδηγούσαν αναγκαστικά σε καθεστώς παρανομίας. Φέτος, αυτό το πρόβλημα λύθηκε. Παράλληλα, η ηλεκτρονική ταυτότητα εθελοντή τους επιτρέπει να κινούνται άνετα πια στο πεδίο.
Την ίδια στιγμή, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας συμπεριέλαβε φέτος αρκετές φορές στον επιχειρησιακό σχεδιασμό τις εθελοντικές ομάδες στην κατάσβεση των πυρκαγιών. «Μέχρι πριν από κάποιον καιρό έπρεπε να καλέσουμε εμείς και να ζητήσουμε να συνδράμουμε, υπήρχε δυστοκία. Τα τελευταία δύο χρόνια βλέπουμε πως υπάρχει εμπιστοσύνη στο πρόσωπο μας» σημειώνει ο κ. Σαλαγιάννης.
Μάλιστα, όπως εξηγεί, την δεύτερη μέρα της πυρκαγιάς στην Πάτρα, στις 13 Αυγούστου και με την Αττική να βρίσκεται στο 5 στον χάρτη επικινδυνότητας, κατόπιν εντολής του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας στις 6:55, ο κ. Σαλαγγιάννης ζήτησε να μεταβούν στην ευρύτερη περιοχή της Πάτρας 8 εθελοντικές ομάδες και 8 οχήματα από Αττική, Κόρινθο και Λουτράκι.
«Ο λόγος που δεν στάλθηκαν περισσότερα οχήματα ήταν γιατί η Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είχε ζητήσει τα οχήματα των εθελοντικών ομάδων να κάνουν περιπολίες και επιτήρηση σε όλη την Αττική».
«Η προσφορά των εθελοντών πυροσβεστών στις πυρκαγιές της Χίου και της Αχαϊας ήταν καταλυτική» συμπληρώνει ο κ. Τζηρίτης.
«Ειδικά στα νησιά όπου πυροσβέστες του σώματος από διάφορα μέρη της Ελλάδας πρέπει να ταξιδέψουν για να ενισχύσουν την τοπική Πυροσβεστική, οι εθελοντικές ομάδες παίζουν καίριο ρόλο τις πρώτες κρίσιμες ώρες μιας πυρκαγιάς».
