Αυτόχθονες φυλές αιγοπροβάτων που έχουν μικρούς και υπό εξαφάνιση πληθυσμούς έχει προσβάλει ο ιός της ευλογιάς, απειλώντας να δώσει ακόμη ένα χτύπημα στη βιοποικιλότητα της Ελλάδας.
Το Κέντρο Ζωικών Γενετικών Πόρων Καρδίτσας έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου με επιστολή προς τη Διεύθυνση Ζωικών Γενετικών Πόρων του υπουργείου Ανάπτυξης, στην οποία επισημαίνει τις απώλειες αιγοπροβάτων που καταγράφηκαν στη Θεσσαλία και ανήκουν σε αυτόχθονες και προς εξαφάνιση φυλές.
Οπως αναφέρεται στην επιστολή, τους τελευταίους τρεις μήνες χάθηκαν:
- Τρεις εκμεταλλεύσεις με 800 πρόβατα από τη φυλή Γλώσσα Σκοπέλου. Παραμένουν άλλες τρεις με 350 ζώα.
- Δύο εκμεταλλεύσεις με 200 πρόβατα από τη φυλή Πηλίου. Παραμένουν άλλες 11 με 1.500 ζώα.
- Δύο εκμεταλλεύσεις με 600 πρόβατα Καραγκούνικης φυλής. Παραμένουν άλλες 25 με 2.000 ζώα.
Στην επιστολή, την οποία υπογράφει ο προϊστάμενος του κέντρου Αθανάσιος Χόντος, επισημαίνεται ότι «τα ζώα αυτά των παραπάνω φυλών αντιπροσωπεύουν μοναδικούς γενετικούς πόρους, πολιτιστική κληρονομιά, προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα για τον κτηνοτροφικό τομέα».
Μιλώντας στην «Κ», ο κ. Χόντος επισημαίνει ότι προς το παρόν δεν έχουν πληγεί οι –επίσης ευαίσθητοι– πληθυσμοί των Σαρακατσάνικων και των Καλαρρύτικων αιγοπροβάτων που αριθμούν λίγες χιλιάδες άτομα έκαστος. «Αυτό έχει συμβεί διότι ακόμη βρίσκονται στα ορεινά όπου δεν υπάρχει επαφή με άλλα κοπάδια και επομένως δεν γίνεται διασπορά του ιού. Σε περίπου ένα μήνα θα κατέβουν σε πιο χαμηλό υψόμετρο και υπάρχει ανησυχία», λέει.
«Ανάγκη για επείγοντα εμβολιασμό»
Ο κ. Χόντος σημειώνει ότι η σφαγή των άρρωστων ζώων είναι η επιλογή για την εκρίζωση της ασθένειας. Πρόκειται για ένα δραστικό μέτρο που, ωστόσο, δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα σε απειλούμενες φυλές και σε φυλές με υγιείς πληθυσμούς. «Είναι ανάγκη λοιπόν να υπάρξει άμεσα πρόνοια όλων των αρμοδίων υπηρεσιών για την προστασία των παραπάνω φυλών, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη σχεδίου παρέκκλισης με τον επείγοντα εμβολιασμό των υγειών ζώων και τη λήψη έκτακτων μέτρων ώστε να προστατεύονται κάθε φορά από τις διάφορες ασθένειες», τονίζει στην επιστολή.
Από τον Αύγουστο του 2024 έως τον Αύγουστο του 2025 οι θανατώσεις ζώων έχουν φτάσει τις 262.854
Οπως σημειώνει, η χρήση εμβολίων για την προστασία των απειλούμενων φυλών από την εξαφάνισή τους καθώς και το σχετικό πλαίσιο για επείγοντα εμβολιασμό προβλέπονται με βάση τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς 361/2023 και 687/2020 αντίστοιχα.
Τον κατ’ εξαίρεση εμβολιασμό των φυλών που απειλούνται προκρίνει και ο καθηγητής Μαιευτικής και Αναπαραγωγής στο τμήμα Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Αμοιρίδης. Οπως λέει στην «Κ», ο εμβολιασμός πρέπει να εφαρμοστεί ακόμα κι αν αυτό σημάνει τον περιορισμό της διακίνησης ζωικών προϊόντων προς την Ε.Ε. «Το πρόβλημα των εμβολίων είναι ότι δεν είναι επισημασμένα και συνεπώς δεν ξέρουμε αν το ζώο νοσεί ή απλά έχει τα συμπτώματα του εμβολιασμού. Οταν μιλάω για εμβολιασμό, αναφέρομαι μόνο στις απειλούμενες φυλές για να μην κινδυνεύσουμε να τις χάσουμε», εξηγεί.
Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τον πολύτιμο θησαυρό πρέπει να γίνουν αιμοληψίες και γενετική ταυτοποίηση. Αυτό θα είναι ένα σοβαρό μέτρο.
Ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Ζωικής Παραγωγής και Προστασίας Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Γιώργος Αρσένος, ξεκαθαρίζει ότι η ευλογιά δεν κάνει διάκριση στις φυλές, αλλά βάζει και μια ενδιαφέρουσα παράμετρο: Γνωρίζουμε πραγματικά πόσα αιγοπρόβατα ανήκουν σε απειλούμενη φυλή;
Οπως εξηγεί στην «Κ», «οι απειλούμενες φυλές προστατεύονται και χρηματοδοτούνται. Αλλά ο αριθμός των ζώων προσδιορίζεται με το τι δηλώνουν οι ιδιοκτήτες και με την ταυτοποίηση που γίνεται οπτικά από τους ελεγκτές. «Προσωπικά αμφιβάλλω αν τα αιγοπρόβατα κάποιων φυλών που δηλώνονται ως καθαρόαιμα είναι όντως καθαρόαιμα. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τον πολύτιμο θησαυρό πρέπει να γίνουν αιμοληψίες και γενετική ταυτοποίηση. Αυτό θα είναι ένα σοβαρό μέτρο».
Εκτός από τη μείωση του ζωικού πλούτου της χώρας και την απειλή για τις υπό εξαφάνιση φυλές των αιγοπροβάτων, η ευλογιά έχει προκαλέσει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, τα οποία θα συνεχίσουν να υπάρχουν ακόμα και μετά την εκρίζωση της ασθένειας. Οπως λέει στην «Κ» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Αγροτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Βλόντζος, «υπάρχουν άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγή φέτας που είναι ένα από τα σημαντικότερα εξαγωγικά προϊόντα της Ελλάδας. Αλλη παράπλευρη απώλεια είναι η διακοπή διακίνησης ζωοτροφών όπως το τριφύλλι και το άχυρο».
Ο κ. Βλόντζος προσθέτει ότι θα είναι πολύ δύσκολη η αντικατάσταση του ζωικού κεφαλαίου και πολύ χρονοβόρα η επαναφορά στην κατάσταση πριν από το ξέσπασμα της ευλογιάς. «Το φαινόμενο είναι σε έξαρση. Ποιος θα πάρει το ρίσκο να αγοράσει καινούργια ζώα τα οποία μπορεί να χρειαστεί να θανατώσει; Για να αγοραστούν καινούργια ζώα πρέπει να καθαρίσουν οι περιοχές από την ασθένεια» λέει.
Το σχέδιο των 10 ημερών
Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει εκπονήσει ένα σχέδιο 10 ημερών που θα περιλαμβάνει την παρουσία κτηνιάτρων του στο πεδίο, την εντατικοποίηση των επιτόπιων ελέγχων, καθώς επίσης και την ενθάρρυνση των κτηνοτρόφων σχετικά με την τήρηση και την εφαρμογή των μέτρων βιοασφάλειας.
Ταυτόχρονα, αμέσως θα δημιουργηθούν σταθμοί απολύμανσης σε κεντρικές οδούς και βασικές διόδους μετακίνησης ζώντων ζώων και διακίνησης ζωοτροφών και γάλακτος. Η παρουσία των συνεργείων θα είναι συνεχής, με στόχο να υπάρξουν πλήρης έλεγχος και αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων.
Στόχος είναι να ανακοπεί αμέσως ο κίνδυνος μετάδοσης της ευλογιάς, διότι, όπως είπε ο υπουργός Κώστας Τσιάρας «διαφορετικά θα βρεθούμε αντιμέτωποι με lockdown».
