Προβληματισμό δημιουργεί στην Ευρώπη η υπερβολική χρήση κινητών, tablet, υπολογιστών, τηλεοράσεων και παιχνιδομηχανών των παιδιών, μία συνήθεια που φαίνεται αδάμαστη κατά τα τελευταία χρόνια.
Οι έφηβοι παγκοσμίως φαίνεται ότι περνούν κατά μέσο όρο 7 ώρες και 22 λεπτά ημερησίως μπροστά σε οθόνες.
Η υπερβολική έκθεση στην οθόνη για παιδιά κάτω των 3 ετών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Και πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι ο εθισμός στην οθόνη για τα παιδιά ηλικίας 9 έως 11 ετών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτοκτονικής συμπεριφοράς.
Ψηφιακό διάλειμμα στην Ευρώπη;
Για την προστασία των ανηλίκων και των ενηλίκων, από το 2024 όλες οι ψηφιακές πλατφόρμες στην Ευρώπη πρέπει να συμμορφώνονται με την Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, ένα σύνολο κανόνων σε επίπεδο ΕΕ, με στόχο τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου διαδικτυακού περιβάλλοντος.
Στη Γαλλία, τα smartphones έχουν απαγορευτεί στα σχολεία από το 2018, αλλά ο κανόνας αγνοείται σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, ορισμένα σχολεία λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα. Το δημόσιο σχολείο Marcel Pagnol, νοτιοδυτικά της Λυών, είναι ένα από τα 200 γαλλικά γυμνάσια που δοκιμάζουν το λεγόμενο «ψηφιακό διάλειμμα» από την αρχή της σχολικής χρονιάς, αναφέρει σε δημοσίευμά του το Euronews.
Στις 7:30 το πρωί, οι μαθητές της πρώτης τάξης του γυμνασίου (ηλικίας 11-12 ετών) πρέπει να αφήνουν τα τηλέφωνά τους στην είσοδο. Οι μεγαλύτεροι μαθητές μπορούν να κρατήσουν τα τηλέφωνά τους, αλλά δεν επιτρέπεται να τα χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου. Ο διευθυντής του σχολείου εξηγεί ότι η κατάσχεση των smartphones έχει αποδειχθεί ο πιο αποτελεσματικός τρόπος επιβολής της απαγόρευσης.
«Η ιδέα ήταν να περιορίσουμε αυτόν τον εθισμό όσο το δυνατόν νωρίτερα κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών, και με μαθητές ηλικίας 11-12 ετών, δεν υπήρξε κανένα θέμα που να σχετίζεται με τα κινητά τηλέφωνα από την 1η Σεπτεμβρίου».
«Εν τω μεταξύ, στην πέμπτη, τέταρτη και τρίτη τάξη, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε περιστατικά- προσπαθούμε π.χ. να ξεκαθαρίσουμε αν μια φωτογραφία τραβήχτηκε ή όχι, συχνά σε πολύ περίπλοκες συνθήκες που αφορούν μαθητές με σοβαρό εθισμό σε αυτές τις συσκευές».
Η απαγόρευση των smartphones είναι σχεδόν ομόφωνα αποδεκτή από τους μαθητές.
«Το σχολείο είναι αυτό που μας αφαιρεί λίγο από τον χρόνο μας στην οθόνη», δήλωσε ένα 12χρονο κορίτσι.
Μια καθηγήτρια ισπανικής γλώσσας δήλωσε ότι τα ψηφιακά διαλείμματα μειώνουν επίσης τα περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού, ένα αυξανόμενο πρόβλημα που επηρεάζει έναν στους έξι μαθητές στην Ευρώπη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΠΟΥ.
«Φέτος, κάναμε τον ετήσιο χορό χωρίς τηλέφωνα και ήταν σα να συνέβη κάτι μαγικό», εξηγεί η καθηγήτρια ισπανικών Sophie Atallah.
«Ένιωσαν ελεύθεροι να χορέψουν και να είναι ο εαυτός τους. Δεν ανησυχούσαν για το πώς οι φωτογραφίες τους θα χρησιμοποιούνταν ή θα χειραγωγούνταν».
Αναγκαίες οι δράσεις κατά της υπερέκθεσης στις οθόνες
Οι γονείς σε όλη την Ευρώπη αναλαμβάνουν επίσης δράση κατά του εθισμού στην οθόνη. Στη Λυών, η μητέρα δύο παιδιών Marie-Alix έγραψε ένα βιβλίο για το θέμα και η ομάδα στο Facebook που δημιούργησε πριν από πέντε χρόνια έχει πλέον πάνω από 20.000 μέλη.
«Όταν έδινα ομιλίες σε παιδιά – στο σχολείο – κάποιοι με πλησίαζαν και μου έλεγαν: «Δεν μπορώ να σταματήσω». Είναι σαν έναν αλκοολικό που λέει ότι ήξερα ότι δεν ήθελα να πιω, αλλά ήπια ούτως ή άλλως».
Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Kim Van der Sparrentak ζητά εδώ και καιρό αυστηρότερους κανονισμούς για τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες στην Ευρώπη.
Ως εισηγήτρια της έκθεσης για τον σχεδιασμό περί εθισμού στις ψηφιακές υπηρεσίες, υποστηρίζει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει αυστηρή θέση στο πλαίσιο της Πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, απαγορεύοντας τους πιο εθιστικούς αλγορίθμους, ιδίως εκείνους που βασίζονται στα κλικ και την αλληλεπίδραση.
«Κανένας ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να χειριστεί αυτούς τους αλγορίθμους», επισήμανε.
Μια υγιής σχέση μεταξύ των ανηλίκων και της τεχνολογίας απαιτεί τη συμμετοχή πολλών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των ιδρυμάτων, των σχολείων και των οικογενειών- όλοι αγωνίζονται να θέσουν τους σωστούς κανόνες ή να τους τηρήσουν.
Ένα βασικό ερώτημα παραμένει: σε ποιο βαθμό οι διαδικτυακοί κολοσσοί θα είναι πρόθυμοι να αμφισβητήσουν τα δικά τους επιχειρηματικά μοντέλα για να προστατεύσουν την ψυχική υγεία των νεαρών χρηστών τους;
