Σήμερα ξύπνησα στη Νέα Υόρκη του 2020 χωρίς τηλέφωνο (σταθερό ή κινητό) και χωρίς Ιντερνετ. Οταν το συνειδητοποίησα, γέλασα σκωπτικά, γιατί το 2020 με έμαθε να ξυπνάω και να μην ξέρω τι με περιμένει. Είχε προηγηθεί εδώ χθες μια χιονοθύελλα, που ζήλεψε κι αυτή και θέλησε να αφήσει τα δικά της τοπικά σημάδια στο σώμα μιας πόλης που τους τελευταίους 10 μήνες δέχεται απανωτά χτυπήματα. Χιλιάδες νεκροί, ομαδικοί τάφοι, κοινωνικές αναταραχές και λεηλασίες, «λουκέτο» το Broadway και η Metropolitan Opera, «λουκέτο» τα μουσεία, «λουκέτο» τα εστιατόρια. «Λουκέτο» η νεοϋορκέζικη ζωή όπως την ξέραμε.
Με αφορμή όλα αυτά, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν βρεθεί σε δεινή θέση. Μέσα σε αυτούς και οι άνθρωποι του δικού μου χώρου, της τέχνης και του θεάματος. Κάποιοι κατάφεραν να μπουν στο ταμείο ανεργίας και έμειναν κλεισμένοι στα σπίτια τους καρτερικά, μέχρι να επανέλθει η ζωή όπως την άφησαν. Μόνη τους διέξοδος και πεδίο έκφρασης πλέον το Διαδίκτυο. Κάποιοι άλλοι εγκατέλειψαν την πόλη, γιατί αδυνατούσαν να επιβιώσουν, είτε ρίχνοντας μαύρη πέτρα είτε διατηρώντας την ελπίδα πως θα ξαναγυρίσουν για να ξαναπιάσουν τα όνειρά τους από εκεί όπου τα άφησαν.
Κάπως έτσι πιάσαμε Δεκέμβριο και μπήκαμε στις γιορτές.
Οταν με ρωτούν ποια είναι η καλύτερη εποχή για να επισκεφθεί κάποιος τη Νέα Υόρκη, το μυαλό μου πάει πάντα πρώτα στις γιορτές. Η πόλη είναι εντυπωσιακή από μόνη της, πόσο μάλλον στολισμένη και φωτισμένη. Ο καιρός συμμαχεί με την παραδοσιακή εικόνα των Χριστουγέννων και φροντίζει, συνήθως με χιόνι, να την υποστηρίζει. Οι παράγοντες αυτοί δημιουργούν ένα σκηνικό, που με τη βοήθεια της βιομηχανίας του θεάματος έχει αναθρέψει τον τελευταίο αιώνα μια ιδιαίτερη, νεοϋορκέζικη κουλτούρα γύρω από τις γιορτές. Σε κάνει να θέλεις να περπατήσεις την πόλη και να τη ζήσεις μέχρι τελικής πτώσης, ψύξης και πιστωτικής καταστροφής.
‘Ολα αυτά, φυσικά, μέχρι τον μέγα ανατροπέα κορωνοϊό. Την περασμένη, παγωμένη Κυριακή, αποφασίσαμε με τη σύζυγό μου να βγούμε λίγο από τον οικιακό μας περιορισμό για μια απαραίτητη αλλαγή παραστάσεων (εργαζόμαστε και οι δύο από το σπίτι). Λόγω του κρύου, σκεφτήκαμε την ιδέα μιας βόλτας με το αυτοκίνητο στο κέντρο του Μανχάταν για να δει η τρίχρονη κόρη μας το περίφημο χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Κέντρο Ροκφέλερ (Rockefeller Center).
Είχαμε καιρό να δούμε το κέντρο της πόλης. Μέχρι πρόσφατα, ο συνδυασμός του lockdown και των επεισοδίων με αφορμή τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ έφερνε στις οθόνες μας εικόνες που στην αρχή ήταν σοκαριστικές και στη συνέχεια καταθλιπτικές. Οι βιτρίνες των μαγαζιών σφραγισμένες, πολλά από αυτά άδεια και η πόλη έρημη, όπως δεν την είχαμε φανταστεί ποτέ – σαν σκηνικό κινηματογραφικού θρίλερ.
Τα μέτρα κατά του ιού έκαναν τη μετακίνησή μας πιο γρήγορη, καθώς δεν υπήρχε η κίνηση που συναντούσαμε άλλοτε. Διασχίζοντας τη γέφυρα του Κουίνσμπορο (Queensborough Βridge) αισθάνθηκα ένα σφίξιμο στο στομάχι γι’ αυτό που θα αντικρίζαμε. Σιγά σιγά, όμως, το σφίξιμο άρχισε να φεύγει και η ανανέωση της ζωντανής επαφής έφερνε ανακούφιση. Η πόλη δεν βρισκόταν σε κατάσταση lockdown και ο κόσμος, φορώντας μάσκες, κυκλοφορούσε στους δρόμους, παρά το τσουχτερό κρύο. Διασχίσαμε την ανατολική πλευρά μέχρι το Σέντραλ Παρκ και κατεβήκαμε την Πέμπτη Λεωφόρο. Η 5th Αvenue θεωρείται –όχι άδικα– η κεντρική αρτηρία της πόλης και ανυπομονούσαμε να αφουγκραστούμε ξανά τον σφυγμό της.
Περνώντας έξω από το μεγαλοπρεπές κτίριο του Μετ (Metropolitan Museum of Art) είδαμε τη χορωδία Metropolitan Singers σε διάταξη ασφαλείας, με μάσκες και αποστάσεις, να τραγουδούν κάλαντα στα σκαλοπάτια του μουσείου. Σαν να τραγουδούσαν στίχους για μια πόλη που αντιστέκεται, που αρνείται να το βάλει κάτω. Πιο κάτω, είδαμε τον περίφημο γυάλινο κύβο της Apple και το αιωρούμενο μήλο στο κέντρο του, ντυμένο στα κόκκινα, στο πνεύμα της εποχής.
Με χαρά είδαμε τα μαγαζιά πάλι ανοιχτά και τη λεωφόρο στολισμένη και φωτισμένη. Η ενέργεια, όμως, γύρω μας δεν ήταν η συνηθισμένη για τα δεδομένα της εποχής. Οι δρόμοι ήταν πολύ πιο άδειοι από αυτοκίνητα και ανθρώπους, και δεν αργήσαμε να συνειδητοποιήσουμε γιατί: λόγω της επιδημίας έλειπαν οι επισκέπτες, που υπό άλλες συνθήκες έρρεαν κατά μιλιούνια, από ολόκληρο τον πλανήτη, για να βρεθούν εδώ και να ζήσουν αυτή την ατμόσφαιρα.
Δέντρο και πλακάτ
Με αυτές τις σκέψεις φθάσαμε και στο ύψος του Rockerfeller Center, με παιδική προσμονή πλέον και οι τρεις. Στη θέα του φαντασμαγορικού δέντρου που ξεπρόβαλε στο βάθος, η μικρή ξέσπασε σε επιφωνήματα χαράς και θαυμασμού. Την ίδια στιγμή, στο πεζοδρόμιο μπροστά μας και με φόντο το δέντρο, περίπου 50 άνθρωποι με πλακάτ «Τραμπ – Πενς» διαδήλωναν με ένταση ανάγλυφη στα πρόσωπά τους, διαμαρτυρόμενοι για τη γνησιότητα των πρόσφατων εκλογών, υπό την επίβλεψη αστυνομικών. Μείναμε έκπληκτοι μπροστά σε ένα θέαμα φωτός από εορταστικά λαμπιόνια και περιπολικά, σε μια πόλη που μας έμαθε να μη μας εκπλήσσει τίποτα. Η ίδια πόλη μάς έδινε τώρα με τον δικό της τρόπο το στίγμα των ημερών: ακόμη και οι πιο βαθιά εμπεδωμένες αντιλήψεις μας είναι πλέον υπό αμφισβήτηση και καλούμαστε να τις επανεξετάσουμε.
Μουδιασμένοι, συνεχίσαμε στην 5η Λεωφόρο προς τα κάτω, ενώ η μικρή, από το πίσω κάθισμα, ζητούσε επίμονα να ξαναδεί το δέντρο. Οσο απομακρυνόμασταν από το κέντρο (Μidtown) αυξάνονταν οι άδειοι εμπορικοί χώροι, που μέχρι πρότινος φιλοξενούσαν μαγαζιά λιανικής πώλησης και χώρους εστίασης. Οι γιορτές στη Νέα Υόρκη του 2020 είναι διαφορετικές, όπως και σε όλον τον κόσμο. Οι εξελίξεις μάς υποχρεώνουν να εστιάσουμε με την ακρίβεια ενός λέιζερ σε ό,τι καλό μάς συμβαίνει και να διατηρήσουμε την αισιοδοξία μας. Ας είναι η αντίδραση ενός τρίχρονου παιδιού στη θέα ενός υπέροχου χριστουγεννιάτικου δέντρου ο οδηγός μας.
* Ο κ. Περικλής Κανάρης είναι μουσικοσυνθέτης, ενώ συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (ΝΥU) ως αναπληρωτής καθηγητής διδάσκοντας τη «συνάντηση» των μπλουζ με το ρεμπέτικο (τίτλος του μαθήματος: Songs of the Underdog. American blues meets Greek rebetiko). Το καλοκαίρι του 2019, ο κ. Κανάρης παρουσίασε τα καινούργια του τραγούδια στο Summer Nostos Festival, στο ΚΠΙΣΝ, σε ποίηση Καβάφη, Ελιοτ, Ελευθερίου και νεότερων ποιητών. Ζει με την οικογένειά του στη Νέα Υόρκη.
