Την στιγμή που ξεκίνησε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες η φωτιά στην Βαρυμπόμπη το μεσημέρι της Τρίτης, προκαλώντας την πρώτη μεγάλη φωτιά στην Αττική για το 2021, μετά από εκείνη της Σταμάτας, ξεκινούσε μία νέα κρίση για την κυβέρνηση, που γνωρίζει πια ότι όλος ο Αύγουστος θα είναι πολύ δύσκολος: δεν επρόκειτο απλώς, για μία από τις 78 δασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν την παραμονή της 4ης Αυγούστου – μιας και έδειξε ότι τα χειρότερα ήταν μπροστά μας, από την στιγμή που η Πυροσβεστική δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει την πυρκαγιά στο αρχικό στάδιο.
Η χώρα συμπλήρωνε πέντε ημέρες σε συνθήκες καύσωνα – και μάλιστα «ιστορικού», με θερμοκρασίες που έφταναν τους 44 βαθμούς Κελσίου και ποσοστά υγρασίας κάτω από το 10% , κάτι που, σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαίνει ότι απαιτείται έως και τετραπλάσια ποσότητα νερού για να αντιμετωπιστεί η ίδια φωτιά.
Με την κλιματική αλλαγή να σαρώνει τον πλανήτη, οι φωτιές δεν είναι πια αυτό που ήταν – αλλά κάτι πολύ χειρότερο: αυτό δεν το αντιληφθήκαμε μόνον στην Ελλάδα – το βιώνουν αυτή την περίοδο και όλα τα υπόλοιπα Βαλκάνια, αλλά και οι υπόλοιπες μεσογειακές χώρες της Ευρώπης, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, ενώ οι δυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ και η Σιβηρία πλήττονται από τεράστιες πυρκαγιές, λόγω της ιδιαίτερα αυξημένης θερμοκρασίας.
Όμως, εμείς είμαστε Ελλάδα – και από την Παρασκευή το βράδυ, μετά από τις κάμποσες συλλήψεις πολιτών στην Αττική και αλλού, που βρίσκονται αντιμέτωποι με κατηγορίες είτε για πρόθεση εμπρησμού, είτε για εμπρησμό, στην κυβέρνηση σκέπτονται πια μήπως δεν είναι μόνον η κλιματική αλλαγή και η αμέλεια , αλλά και κάτι άλλο πίσω από τουλάχιστον ορισμένες πυρκαγιές.
Σε κάθε περίπτωση, εκείνη την μοιραία Τρίτη, με την πρώτη φωτιά στην Βαρυμπόμπη, δοκιμάστηκε σε πραγματικές συνθήκες η νέα στρατηγική που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών – μία στρατηγική που έχει ως βάση το δόγμα «κανείς μόνος απέναντι στις πυρκαγιές», με τις ειδοποιήσεις από το 112, το οποίο πλέον λειτουργεί κανονικά και στέλνει μηνύματα στους πολίτες, είτε για για το πώς να εκκενώσουν μία περιοχή που απειλείται, είτε για το πως να προστατεύσουν τις περιουσίες και τις οικογένειές τους: έξι μηνύματα εστάλησαν εκείνη την ημέρα και ήταν μόνον η αρχή – διότι την Πέμπτη το μεσημέρι ήλθε η αναζωπύρωση στα βασιλικά κτήματα του Τατοΐου, που «ξέφυγε» από την Πυροσβεστική με τα γνωστά αποτελέσματα.
Η υπηρεσία 112 λειτουργεί καθοριστικά για την έγκαιρη ειδοποίηση των πολιτών. Παράλληλα λειτουργεί το σχέδιο που έχει εκπονηθεί για την εκκένωση των οικισμών με ασφάλεια, κάτι που προϋποθέτει υψηλό επίπεδο συντονισμού. Η εκκένωση γίνεται, ή από τη στεριά ή σε παραθαλάσσια μέρη και από θαλάσσης, με τη συνδρομή και του Λιμενικού.
Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να ακολουθήσει μία στρατηγική, που αποσκοπεί βασικά στο να μην υπάρχουν ανθρώπινα θύματα στις μεγάλες πυρκαγιές: πρώτα εκκενώνει τις περιοχές που απειλούνται και στη συνέχεια οι πυροσβεστικές δυνάμεις αναλαμβάνουν να αντιμετωπίσουν την φωτιά. «Χωρίς ωραιοποιήσεις και θέατρο», σημειώνουν χαρακτηριστικά στελέχη του Μεγάρου Μαξίμου, σε μία έμμεση, αλλά σαφή αναφορά στην διαχείριση της τραγωδίας στο Μάτι από την κυβέρνηση Τσίπρα.
Η «γραμμή» Μητσοτάκη για αποκλειστικά επιχειρησιακή διαχείριση
Ο πρωθυπουργός έχει αποφασίσει να μην επιτρέψει σε κανέναν να τον κατηγορήσει ότι χειρίζεται επικοινωνιακά την υπόθεση των πυρκαγιών – όπως επίσης και να δείξει ότι δεν έχει σχέση με την διαχείριση της τραγωδίας στο Μάτι. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο δραματικό τηλεοπτικό μήνυμά του, το βράδυ της Πέμπτης – και ενώ τα βόρεια προάστια της Αττικής εκκενώνονταν – δεν θέλησε να ωραιοποιήσει την κατάσταση. Μάλιστα, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «τα δύσκολα είναι μπροστά μας», ενώ ξεκαθάρισε ότι «θα έλθει ο χρόνος για κριτική και αυτοκριτική», σχετικά με τις αστοχίες που καταγράφηκαν.
«Δεν πρόκειται να ακολουθήσουμε τη χυδαία αντιπαράθεση στελεχών και των υπογείων του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν αποδοκιμάζονται από τον Τσίπρα και θέλουν νεκρούς για να πληγεί η κυβέρνηση. Έφθασαν μέχρι του σημείου να κάνουν hastag με χυδαίο περιεχόμενο κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη», σημειώνουν στελέχη του Μεγάρου Μαξίμου για να συμπληρώσουν ότι «η κυβέρνηση θα δίνει τη μάχη δίπλα στους πολίτες, με συντονισμό και με ειλικρινή αποτύπωση των δεδομένων».
Στο Μέγαρο Μαξίμου θέλουν να κρατήσουν την υπόθεση μακριά από την πολιτική διαχείριση – και να μείνουν στο καθαρά επιχειρησιακό επίπεδο. Ο κ. Μητσοτάκης σπεύδει να ενημερωθεί (όχι πάντα παρουσία της τηλεοπτικής κάμερας) από τους υπηρεσιακούς παράγοντες -και δύο φορές μέσα στην ίδια μέρα- στο Συντονιστικό της Πυροσβεστικής στο Χαλάνδρι, προκειμένου να έχει πλήρη εικόνα της κατάστασης και της κινητοποίησης του κρατικού μηχανισμού.
Παράλληλα, έγινε και γίνεται μεγάλη προσπάθεια κινητοποίησης δυνάμεων από το εξωτερικό. Το Σάββατο για παράδειγμα αναμένονταν να μπουν στη μάχη και τα δύο γαλλικά και ένα κροατικό αεροσκάφος, ενώ ερχόταν και ένα αμερικανικά Σινούκ. Ήδη επιχειρούν – πέρα από τους Κυπρίους που έσπευσαν από την πρώτη στιγμή – οι 83 Γάλλοι πυροσβέστες, οι 120 Ουκρανοί με τον εξοπλισμό τους που επρόκειτο να κατευθυνθούν στην Εύβοια και αρκετοί άλλοι.
Ο χειρότερος Ιούλιος, ο κρισιμότερος Αύγουστος
Τα στοιχεία είναι αδιάψευστα: Πριν ακόμα ξεκινήσει ο Αύγουστος του καύσωνα, ο Ιούλιος είχε αποδειχθεί ο χειρότερος της πενταετίας σε ό,τι αφορά τις αγροτοδασικές πυρκαγιές: Φέτος είχαμε 1584, ενώ το 2020 ήταν 1255, το 2019 ήταν 952, το 2018 ήταν 764 και το 2017 είχαν φτάσει τις 1194.
Η Πυροσβεστική,- σύμφωνα πάντα με κυβερνητικά στελέχη- είχε εξοπλιστεί καλύτερα από κάθε άλλη χρονιά: τα εναέρια μέσα είναι συνολικά 69 και επιχειρούν από 25 βάσεις σε όλη την χώρα, έχοντας μάλιστα τη δυνατότητα να ανεφοδιάζονται με νερό σε 13 σημεία από διπλές δεξαμενές 40 τόνων η κάθε μία. Για την φετινή αντιπυρική περίοδο, λένε μεταξύ άλλων, μισθώθηκαν τα περισσότερα εναέρια μέσα από ποτέ: συνολικά 31 πτητικά μέσα – 10 ελικόπτερα βαρέως τύπου, 12 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, το γιγαντιαίο ρωσικό Beriev, που δυστυχώς λόγω βλάβης στον κινητήρα δεν έδωσε το παρών στις μεγάλες πυρκαγιές της Πέμπτης,-6 αεροσκάφη Air Tractor και 2 αεροπλάνα (Β-142) μεταφοράς προσωπικού και αεροπυρόσβεσης. Το κόστος μόνον για την εγκατάστασή τους έφτασε τα 49.149.2000 ευρώ, ενώ άλλα 50 εκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται ότι θα κοστίσει η επιχειρησιακή λειτουργία τους. Σημειώνεται ότι το 2019 είχαν μισθωθεί συνολικά 18 πτητικά μέσα – 6 ελικόπτερα βαρέως τύπου και 12 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, με συνολικό κόστος – δηλαδή εγκατάσταση και πτητικό έργο – 31.390.000 ευρώ. Την περασμένη χρονιά, μισθώθηκαν συνολικά 21 πτητικά μέσα – 9 ελικόπτερα βαρέως τύπου και 12 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, με κόστος 312.565.000 μόνον για την εγκατάσταση χωρίς το πτητικό έργο.
Παρ’ όλα αυτά, τα εναέρια μέσα δεν επαρκούν – αυτό αποδείχθηκε την Πέμπτη, όταν η Πυροσβεστική είχε να αντιμετωπίσει την ίδια στιγμή πέντε μεγάλες πυρκαγιές σε Αττική, Εύβοια, Ηλεία, Μεσσηνία και Γρεβενά. Πάνω από 330 νέα πυροσβεστικά οχήματα έχουν ήδη παραδοθεί – αλλά το κυριότερο είναι ότι η διαθεσιμότητά τους φτάνει φέτος το 86% σε καθημερινή βάση, ενώ πέρυσι ήταν στο 67%. Τα δασικά περίπολα είναι πλέον 820, από 764 πέρυσι, ενώ αντικαταστάθηκε σχεδόν στο σύνολό του ο ατομικός εξοπλισμός των πυροσβεστών. «Προσλήφθηκαν 2500 εποχικοί πυροσβέστες , ενώ η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας πήρε την πρωτοβουλία να κάνει διανοίξεις και εκκαθαρίσεις αντιπυρικών ζωνών στην Αττική που δεν τις είχε αγγίξει κανείς εδώ και 25 χρόνια, ενώ έκανε καθαρισμούς σε 18 περιοχές, που χαρακτήρισε ως «επικίνδυνες», ενώ έκανε πολλές ασκήσεις ετοιμότητας», υποστηρίζει κυβερνητικό στέλεχος.
Ο ρόλος της ΕΛ.ΑΣ. στην επιτυχία των εκκενώσεων
Μέχρι στιγμής, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εκκενώσει περιοχές που απειλούνται μετά από μηνύματα του 112 – χωρίς να έχει καταγραφεί κάποιος εγκλωβισμός που να οδήγησε σε θάνατο. Στην εξέλιξη αυτή – για πρώτη φορά στην Ελλάδα επιχειρούνται μαζικές εκκενώσεις περιοχών. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η παρουσία των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ , που μπαίνουν στην πρώτη γραμμή και πηγαίνουν σπίτι- σπίτι για να ειδοποιήσουν , ακόμα και για να παρακαλέσουν τους πολίτες να αποχωρήσουν από τα σπίτια τους, προκειμένου να μην κινδυνέψουν από την φωτιά.
Σημειώνεται ότι οι αστυνομικοί αντιμετωπίζουν σε αρκετές περιπτώσεις την άρνηση πολιτών να εκκενώσουν τα σπίτια τους – καθώς πέρα από την αναμενόμενη αντίδραση αρκετών ηλικιωμένων ανθρώπων, που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την περιουσία τους, αρκετοί είναι δύσπιστοι απέναντι στη νέα στρατηγική της προληπτικής εκκένωσης, μιας και θεωρούν ότι σε μία τέτοια περίπτωση, η Πυροσβεστική θα εγκαταλείψει τη μάχη.
Ο εμπρησμός δάσους γίνεται κακούργημα
Σε δημόσια διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο θα βγει η νέα διάταξη για την τιμωρία των εμπρηστών δάσους. Όπως είναι γνωστό, η αυστηροποίηση των περιβαλλοντικών εγκλημάτων έχει ήδη συζητηθεί και είχε αποφασιστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 30 Ιουλίου, πριν από τις τωρινές πυρκαγιές.
Ως το 2019, ο εμπρησμός δάσους τιμωρείτο με ποινές από 5 ως 20 έτη φυλάκισης χωρίς αναστολή, αναλόγως με τα αποτελέσματα της φωτιάς. «Με τις περιβόητες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ο εμπρησμός δάσους έπαψε να θεωρείται κακούργημα στην βασική του μορφή και υποβιβάστηκε σε πλημμέλημα, που τιμωρείται με φυλάκιση 3 έως 5 ετών, ενώ προηγουμένως οι ποινές που προβλέπονταν ήταν από 5 έως 10 έτη χωρίς αναστολή», επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη προσθέτοντας ότι: «Με τον Ποινικό Κώδικα που ισχύει σήμερα (σ.σ του ΣΥΡΙΖΑ) για να φτάσει η ποινή στα 10 έτη κάθειρξης θα πρέπει να αποδειχθεί ότι κινδύνεψε άνθρωπος ή ότι σκόπευε σε προσωπικό όφελος ο εμπρηστής,. Για να φτάσει η ποινή έως τα 10- 15 έτη θα πρέπει να έχει προκληθεί θάνατος, ενώ για να καταδικαστεί ο εμπρηστής σε ισόβια πρέπει να έχουν καεί μεγάλες εκτάσεις και πολλοί άνθρωποι».
Το νέο σχέδιο Προστασίας
Το Μέγαρο Μαξίμου πάντως ποντάρει στην αποτελεσματικότητα ενός νέου μεγάλου προγράμματος για την ενίσχυση της δομής και του εξοπλισμού του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, το οποίο θα παρουσιαστεί αρχές Σεπτεμβρίου- πριν από τη ΔΕΘ- από τον Πρωθυπουργό. Το σχέδιο εγκρίθηκε στα μέσα Ιουλίου από το ΚΥΣΕΑ.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας 2020-2023 με την ονομασία «ΑΙΓΙΣ» αποτελεί τη βάση και -σύμφωνα με τους αρμόδιους- τη μεγαλύτερη προσπάθεια που έχει γίνει ποτέ για την αναβάθμιση του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της χώρας μας. «Πρόκειται για μια ολική αναμόρφωση, καθώς με τον Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων δημιουργείται μια νέα, κάθετη επιχειρησιακή δομή που καλύπτει το σύνολο της Επικράτειας, αλλά και το σύνολο του κύκλου διαχείρισης καταστροφών, με συνολική χρηματοδότηση ύψους 1,71 δισ. ευρώ», υπογραμμίζουν και επιχειρούν να αναδείξουν τα εξής:
-Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται η δημιουργία 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας, που θα εξοπλιστούν με την προμήθεια υπερσύγχρονων ευφυών συστημάτων πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, όπως και με την προμήθεια σμηνών drones για εναέριο συντονισμό, παρακολούθηση και καταγραφή δεδομένων, καθώς και ειδικά συστήματα drones με δυνατότητα επαναφοράς τηλεπικοινωνιών
-Προβλέπεται επίσης η προμήθεια επιπλέον αεροσκαφών και ελικοπτέρων, όπως και νέων πυροσβεστικών οχημάτων και εξοπλισμού.
Το “πράσινο” στοίχημα για την ενεργειακή μετάβαση της χώρας
Το Μέγαρο Μαξίμου βέβαια επενδύει, εκτός από το σχέδιο Πολιτικής Προστασίας που θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής, στην ανάδειξη της πράσινης οικονομίας και ενός διαφορετικού ενεργειακού μοντέλου για την χώρα. «Αποτελεί βασική προτεραιότητα του Κυριάκου Μητσοτάκη- και το έδειξε από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τη διακυβέρνηση», επισημαίνει κυβερνητικό στέλεχος συμπληρώνοντας ότι το σχέδιο προωθείται προς υλοποίηση με την αξιοποίηση και των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, μέσω του προγράμματος «Ελλάδα 2.0». Το ίδιο στέλεχος, υπογραμμίζοντας ότι οι «πράσινες» πολιτικές βρίσκονται πλέον πολύ ψηλά στην ατζέντα των πολιτών, αλλά και στο επίκεντρο όλων των σύγχρονων πολιτικών διεθνώς, τονίζει επίσης ότι οι επενδύσεις για την ενέργεια και το κλίμα θα προσεγγίσουν τα 44 δις ευρώ έως το 2030, ενισχύοντας σημαντικά την οικονομία και την απασχόληση. Σε αυτή την φάση δρομολογούνται στοχευμένες παρεμβάσεις για τον ενεργειακό μετασχηματισμό με μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αειφόρο χρήση των πόρων, την κυκλική οικονομία, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. «Πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε μια δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη και θα συμβάλλουν καθοριστικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών», επιμένει κυβερνητικός παράγοντας παρατηρώντας ότι το ποσοστό των πόρων που θα διοχετευθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης στον πράσινο μετασχηματισμό της οικονομίας προσεγγίζει το 38% (περίπου 12 δις). Από τις δε 34 πράσινες δράσεις του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, οι 24 αφορούν το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το σύνολο των επιχορηγήσεων για τα έργα του ΥΠΕΝ αγγίζει το 4,5 δισ. ευρώ ενώ η μόχλευση κεφαλαίων θα ξεπεράσει τα 8,5 δισ. ευρώ.
Οι επενδύσεις που θα υλοποιηθούν- σύμφωνα με πληροφορίες- περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, επιχειρήσεων και δημόσιων κτιρίων, την ηλεκτρική διασύνδεση των ελληνικών νησιών, η οποία θα μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τις τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας, που αποτελούν την επόμενη μεγάλη επανάσταση στις ΑΠΕ.
