Μετά την επίσκεψη της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Μπακού ανακοινώθηκε η υπογραφή συμφωνίας των δύο πλευρών, με τη μορφή μνημονίου κατανόησης, το οποίο προβλέπει ότι θα διπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια η προμήθεια της ΕΕ με φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Με τον τρόπο αυτό, η πρώην σοβιετική δημοκρατία ενισχύει τους δεσμούς της με τη Δύση και με την Τουρκία, χωρίς να θίγει παράλληλα τη Ρωσία, σε πρώτη φάση τουλάχιστον. Η φον ντερ Λάιεν υπέγραψε το μνημόνιο με τον ηγέτη του Αζερμπαϊτζάν Ισλάμ Αλίεφ, καθώς στις Βρυξέλλες, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη η ανάγκη να διαφοροποιήσει τις πηγές της σε φυσικό αέριο, για να πάψει η εξάρτησή της από τη Ρωσία, μετά την εισβολή της τελευταίας στη Ρωσία.
Και αυτό γιατί μετά τις κυρώσεις της ΕΕ στη Ρωσία, λόγω της εισβολής, η Μόσχα μείωσε τη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η ΕΕ εισάγει σήμερα 8,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω του Νότιου Διαδρόμου, Φυσικού Αερίου (ΝΟΔΦΑ). Ο ΝΟΔΦΑ είναι ένα σύνολο αγωγών που ξεκινούν από το Αζερμπαϊτζάν και καταλήγουν στην Ευρώπη, περνώντας από τη Γεωργία και την Τουρκία. Με τη νέα συμφωνία στόχος είναι τα 8,1 δισεκατομμύρια να γίνουν 20 μέσα σε λίγα χρόνια. Πρώτος σταθμός στην πορεία αυτή θα είναι τα 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ως το 2023. Αυτό θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση των περικοπών στις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου και θα συμβάλλει σημαντικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού της Ευρώπης”, είπε η φον ντερ Λάιεν.
Αντίθετος ο Διεθνής Οργανισμός Ενεργειας
Ριζικά αντίθετη είναι η άποψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. “Η διαφοροποίηση των προμηθευτών δεν θα είναι αρκετή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να μειώσει πιο γρήγορα από ό,τι σήμερα τη ζήτηση φυσικού αερίου στο εσωτερικό της, για να συγκεντρώσει τα αποθέματά της, εάν θέλει να επιβιώσει τον χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο”, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ).
“Δεν πρέπει να βασιζόμαστε μόνο στους μη ρωσικούς πόρους φυσικού αερίου. Αυτοί απλώς δεν θα επαρκούν σε όγκο για να αντικαταστήσουν τις παραδόσεις από τη Ρωσία”, υπογραμμίζει ο Φατίχ Μπιρόλ, σε άρθρο του, το οποίο δημοσίευσε ο Οργανισμός Ενέργειας. “Ακόμη κι αν η προμήθεια από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν ρέει με τη μέγιστη δυναμικότητα, ακόμη κι αν οι παραδόσεις από τη Βόρεια Αφρική πλησιάζουν το επίπεδο του περασμένου έτους, ακόμη κι αν η αύξηση των ροών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) διατηρεί τον ρυθμό του πρώτου εξαμήνου”, ακόμα και τότε δε θα μπορεί να αντισταθμιστεί πλήρως η ροή από τη Ρωσία, έγραψε ο διευθυντής του ΔΟΕ.
“Κόκκινος συναγερμός”
Καθώς η Μόσχα άρχισε ήδη να κλείνει τη στρόφιγγα και οι Ευρωπαίοι φοβούνται πλήρη διακοπή των παραδόσεων ως αντίδραση στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της εισβολής στην Ουκρανία, ο Φατίχ Μπιρόλ, θεωρεί ότι αυτό είναι “κόκκινος συναγερμός” για την ΕΕ. Συμφωνεί ότι η ΕΕ σημειώνει “πρόοδο” στην απαλλαγή της από τη ρωσική εξάρτηση, η πρόοδος αυτή όμως δεν είναι αρκετή, “κυρίως από πλευράς ζήτησης, για να μην βρεθεί η Ευρώπη σήμερα σε μια απίστευτα επισφαλή κατάσταση”. Σύμφωνα με ανάλυση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η Γηραιά Ήπειρος θα πρέπει να αποθηκεύσει σε τρεις μήνες 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον φυσικού αερίου (αρκετά για να γεμίσουν 130 πλοία μεταφοράς LNG), ώστε να καλυφθεί με αποθέματα, κατά 90%.
Αυτό όμως προϋποθέτει επίσης ότι θα επαναλειτουργήσει κανονικά ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream, (που είναι η κύρια οδός παράδοσης μέσω της Βαλτικής Θάλασσας και επί του παρόντος υπό συντήρηση) την Πέμπτη 21 Ιουλίου, και η λειτουργία του δε θα διαταραχθεί πάλι ως τις αρχές Οκτωβρίου. Αν δεν γίνει αυτό, η κατάσταση θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Όπως “δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια πλήρη διακοπή”, αναφέρει ο Μπιρόλ.
Νέα ενεργειακά χρηματιστήρια
Απέναντι σε αυτό, ο ΔΟΕ προτείνει επειγόντως μέτρα όπως συστήματα δημοπρασιών για την πώληση φυσικού αερίου στις βιομηχανίες, ευνοώντας προσωρινά άλλες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα ή του πετρελαίου, ή ακόμη και τη μείωση της κορύφωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ενός αυξημένου ευρωπαϊκού συντονισμού.
Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να μειωθεί με τη θέσπιση προτύπων στον κλιματισμό για παράδειγμα, στα δημόσια κτίρια πρωτίστως, προσθέτει ο Φατίχ Μπιρόλ, ο οποίος καλεί τις “κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τους πολίτες” μέσω εκστρατειών, καθώς “κάθε ενέργεια μετράει. Απλές κινήσεις όπως η μείωση της θέρμανσης κατά μερικούς βαθμούς μπορεί να εξοικονομήσει την ίδια ποσότητα φυσικού αερίου που παρέχεται από τον Nord Stream κατά τη διάρκεια ενός χειμώνα”, θεωρεί ο Μπιρόλ.
Μικρά τα περιθώρια της ΕΕ
Ωστόσο από ότι φαίνεται τα περιθώρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μικρά. «Είναι αδύνατον να προβλέψουμε πώς θα ενεργήσει η Gazprom», ανέφερε ο Επικεφαλής Εκπρόσωπος της Κομισιόν, ο Ερίκ Μαμέρ, σημειώνοντας ότι «ήδη έχουμε 12 χώρες, σε ορισμένες περιπτώσεις εταιρείες μέσα στις χώρες, οι οποίες από τη μία ημέρα στην άλλη έχουν πλήρεις ή μερικές διακοπές στη ροή φυσικού αερίου από τη Gazprom. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι εφόσον προετοιμάζουμε τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για τον χειμώνα, τα σχέδια προετοιμασίας ενόψει του χειμώνα, βασιζόμαστε στο χειρότερο δυνατό σενάριο» το οποίο είναι ότι θα υπάρχει πλήρης διακοπή από την Gazprom. «Ποιος ξέρει εάν θα συμβεί ή όχι» προσέθεσε ο Ερίκ Μαμέρ.
Από την πλευρά του, ο Εκπρόσωπος για την Ενέργεια, Τιμ ΜακΦι ανέφερε ότι «εργαζόμαστε για κάθε πιθανό σενάριο και ένα από τα σενάρια είναι ότι οι ροές δε θα ξαναξεκινήσουν».
Και η Γερμανία
Η Γερμανία, η τέταρτη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο, προετοιμάζεται επίσης για όλα τα πιθανά σενάρια, συμπεριλαμβανομένης και της πλήρους διακοπής των παραδόσεων φυσικού αερίου από τη Ρωσία, όταν λήξει η δεκαήμερη περίοδος τακτικής συντήρησης του αγωγού Nord Stream 1, αυτήν την εβδομάδα.
Πάντως, μέσω του Twitter, ο πρεσβευτής της Ρωσίας σε διεθνείς οργανισμούς στη Βιέννη, Μιχαήλ Ουλιάνοφ, έγραψε: «Η Ρωσία ποτέ δεν αρνήθηκε να συνεχίσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη και τηρεί πλήρως τις συμβατικές υποχρεώσεις της».
Η Ρωσία, για να συνεχίσει την ομαλή ροή του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, μέσω του Nord Stream 1, ζητεί από τη Siemens να της επιστρέψει την μεγάλη τουρμπίνα που έστειλε για συντήρηση στον Καναδά. Το αίτημα είναι πολύ πιθανό ότι δε θα ικανοποιηθεί, λόγω των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία, μετά την εισβολή της τελευταίας στην Ουκρανία.
