Ο Φρίντριχ Μερτς, που αναμένεται να είναι ο επόμενος Καγκελάριος της Γερμανίας, έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει γρήγορα ένα σχέδιο 15 σημείων, εάν εξασφαλίσει την εξουσία μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου.
Τα άμεσα μέτρα θα περιλαμβάνουν τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης, τη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και την αντιστροφή της νομιμοποίησης της κάνναβης. Εμφανής ωστόσο δια της απουσίας της είναι οποιαδήποτε πρόταση για την άμβλυνση της εντεινόμενης έλλειψης στέγης στη χώρα.
Αλλά δεν είναι μόνο η ένωση Συντηρητικών υπό την ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών. Σε όλο το πολιτικό φάσμα, τα κόμματα της Γερμανίας έχουν αποφύγει το ακανθώδες ζήτημα, παρόλο που είναι αναμφισβήτητα μία από τις βασικές πηγές άγχους και επιβαρύνει την οικονομία.
«Το ζήτημα των ενοικίων και των κατοικιών έπαιξε μέχρι στιγμής εντελώς δευτερεύοντα ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία», δήλωσε ο Λούκας Σίμπενκοτεν, επικεφαλής της ένωσης Γερμανών ενοικιαστών. «Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ένα στα τρία από τα 21 εκατομμύρια νοικοκυριά ενοικιαστές είναι πλέον υπερφορτωμένα από το κόστος στέγασης».
Η Γερμανία είναι χώρα ενοικιαστών. Περισσότεροι από τους μισούς από τους 84 εκατομμύρια κατοίκους νοικιάζουν, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Αυτή τη στιγμή υπάρχει έλλειψη περίπου μισού εκατομμυρίου διαμερισμάτων και σχεδόν 1 εκατομμύριο επιπλέον μονάδες κοινωνικής στέγασης θα χρειαστούν έως το 2030 για να μετριαστεί η κρίση, σύμφωνα με την ένωση κατασκευών IG BAU.
Σε μεγάλες πόλεις όπως το Αμβούργο, το Μόναχο και η Φρανκφούρτη, το κόστος για νέες μισθώσεις αυξήθηκε κατά περισσότερο από 10% στο τέλος του 2024 σε σύγκριση με δύο χρόνια νωρίτερα, σύμφωνα με μελέτη του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου στην Κολωνία. Στο Βερολίνο, τα νέα ενοίκια αυξήθηκαν περισσότερο από 20% την ίδια περίοδο.
Αλλά μετά τη συρρίκνωση της οικονομίας για δύο συνεχόμενα έτη και τις υποτονικές προβλέψεις ανάπτυξης το 2025, οι μισθοί σε πολλούς τομείς δεν συμβαδίζουν.
New Rents in Germany’s Major Cities Are Soaring
Η βασική αιτία της κρίσης είναι η έλλειψη επενδύσεων για την κατασκευή κατοικιών στις περιοχές που η πληθυσμιακή αύξηση είναι πιο έντονη. Τα υψηλότερα επιτόκια και ο πληθωρισμός περιόρισαν τη δραστηριότητα στην αγορά κατοικιών τα τελευταία δύο χρόνια και δεν διαφαίνεται ανάκαμψη.
Πέρα από τον αντίκτυπο στη στέγαση, οι κατασκευές αποτελούν από μόνη της σημαντική συνιστώσα της οικονομίας. Περίπου το 14% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της Γερμανίας και μία στις επτά θέσεις εργασίας σχετίζεται με κατασκευαστικές δραστηριότητες κατοικιών, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε από την DIW με έδρα το Βερολίνο.
Η έλλειψη χώρου στέγασης, για παράδειγμα, είναι ένας αγώνας για τις εταιρείες που προσπαθούν να προσλάβουν προσωπικό και δημιουργεί εμπόδια για τους Γερμανούς που σκέφτονται να μετακινηθούν σε μια καλύτερη δουλειά. Το ζήτημα έχει γίνει ακόμη πιο πιεστικό καθώς τα νοικοκυριά με υφιστάμενα συμβόλαια θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αξιοσημείωτες αυξήσεις εάν δεν παραταθεί το ανώτατο όριο στις αυξήσεις των ενοικίων πριν λήξουν οι τρέχοντες περιορισμοί στο τέλος του έτους.
Ωστόσο, παρά την κλίμακα και τον επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος, η στέγαση μόλις και μετά βίας έχει συμπεριληφθεί μέχρι στιγμής στην προεκλογική εκστρατεία. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Ενώ όλα τα μέρη αναγνωρίζουν την ανάγκη παροχής πιο προσιτής στέγης, οι προτάσεις είναι ασαφείς με λίγες συγκεκριμένες λεπτομέρειες ή χρηματοδότηση.
Η κυβέρνηση του Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς ούτε καν πλησίασε το στόχο της ανέγερσης 400.000 κατοικιών ετησίως από την ανάληψη της εξουσίας τον Δεκέμβριο του 2021. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών μειώθηκε κατά 19%, σύμφωνα με τα γερμανικά στατιστικά στοιχεία.
Παρόλο που τα κόμματα υποτιμούν το θέμα, οι ακτιβιστές προσπαθούν να το κρατήσουν στην ημερήσια διάταξη. Το Σάββατο, μια συμμαχία 60 ομάδων πολιτών μοίρασε φυλλάδια και αφίσες σε πόλεις όπως το Βερολίνο, η Κολωνία και η Λειψία για να ασκήσουν πιέσεις για πιο αυστηρούς ελέγχους ενοικίων.
«Η οικονομικά προσιτή στέγαση είναι το κοινωνικό ζήτημα της εποχής μας», δήλωσε η Carmel Fuhg, εκπρόσωπος της ομάδας. «Μόνο ένα δραστικό βήμα όπως το ανώτατο όριο ενοικίου θα κάνει τα ενοίκια και πάλι προσιτά σε όλη τη Γερμανία».
Αν και τέτοιοι περιορισμοί μπορεί να απευθύνονται στους ενοικιαστές, η Γερμανία χρειάζεται τελικά νέα σπίτια σε περιοχές όπου οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν και να εργαστούν. Αυτό σημαίνει κατασκευή για την ενίσχυση της προσφοράς και συνθήκες που προσελκύουν επενδυτές.
Ενώ οι έλεγχοι των ενοικίων είναι πιο διχαστικοί, όλα τα κυρίαρχα γερμανικά κόμματα συμφωνούν λίγο πολύ στην τόνωση των κατασκευών με την άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων και την εφαρμογή ορισμένων φορολογικών ελαφρύνσεων για τους κατασκευαστές κατοικιών, δήλωσε ο Μάρτιν Γκόρνιγκ, διευθυντής ερευνών για τη βιομηχανική πολιτική στο ερευνητικό ινστιτούτο DIW.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα μέτρα θα χρειαστούν πέντε έως έξι χρόνια για να έχουν αντίκτυπο. Για να μειώσει την ένταση βραχυπρόθεσμα, μια νέα κυβέρνηση θα πρέπει να πάρει χρήματα στα χέρια και να οικοδομήσει σε κρατική γη.
«Το μόνο πολιτικό μέτρο για την κατάσβεση αυτής της πυρκαγιάς, ειδικά στις πόλεις, είναι η επένδυση σε κοινωνικές κατοικίες», είπε, προσθέτοντας ότι οι επίμονες ελλείψεις είναι μια κοινωνική ωρολογιακή βόμβα.
Η στέγαση παίζει ρόλο στις περίπλοκες εντάσεις σχετικά με τη μετανάστευση. Ενώ τα αίτια είναι πολύπλοκα, οι ξενοφοβικές αντιδράσεις έχουν γίνει πραγματικότητα στη Γερμανία. Τα εγκλήματα κατά των προσφύγων αυξήθηκαν κατά 75% σε σχεδόν επτά την ημέρα το 2023 – το έτος μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία οδήγησε περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους να αναζητήσουν ασφάλεια στη Γερμανία. Την ίδια χρονιά, οι αλλοδαποί που ήταν ύποπτοι για παράβαση του νόμου αυξήθηκαν κατά 13,5%.
Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), η οποία βρίσκεται στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, εκμεταλλεύεται αυτό το συναίσθημα με προτάσεις για απέλαση χιλιάδων μεταναστών – ουσιαστικά ανοίγοντας χώρο για τους ντόπιους. Το εθνικιστικό κόμμα θέλει επίσης να δοθεί προτεραιότητα στα οικοδομικά έργα για τους Γερμανούς πολίτες.
