Ο ιδρυτής και επικεφαλής του μισθοφορικού στρατού Wagner, από φτωχοδιάβολος κατάδικος για μικροκλοπές στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, φρόντισε να σερβίρει μια φορά τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και να τον γοητεύσει, πήρε δύναμη στο πλευρό του, πολέμησε στην Ουκρανία και βάδισε προς τη Μόσχα, πριν χάσει τη ζωή του στα 62 του χρόνια, στο σημερινό αεροπορικό δυστύχημα.
Και κάπως έτσι, το μεγάλο ερώτημα του ποια θα είναι η επόμενη μέρα του Πριγκόζιν, αφότου τόλμησε να στραφεί ακόμα και εναντίον του Πούτιν -ο οποίος τον χαρακτήρισε “προδότη”- απαντήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης, όταν και ιδιωτικό τζετ στο οποίο σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ επέβαινε ο αρχηγός της Wagner συνετρίβη έξω από τη Μόσχα.
Η Rosaviatsia, η ρωσική αρχή πολιτικής αεροπορίας, δήλωσε ότι ο Πριγκόζιν ήταν ένας από τους επιβάτες που αναφέρονταν στη λίστα επιβατών του ιδιωτικού τζετ Embraer που συνετρίβη το βράδυ της Τετάρτης. Το BBC έδωσε στη δημοσιότητα πλάνα από αυτό που φαίνεται να είναι το σημείο της συντριβής. Το βίντεο δείχνει αυτό που φαίνεται να είναι ένα αεροπλάνο που πέφτει από τον ουρανό και φλόγες να καταπίνουν το αεροπλάνο σε ένα χωράφι.
Το αεροσκάφος Embraer συνετρίβη στην περιοχή Τβερ ενώ πετούσε μεταξύ Μόσχας και Αγίας Πετρούπολης έχοντας ως αποτέλεσμα να χάσουν συνολικά τη ζωή τους 10 άτομα. Βίντεο που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο φαίνεται ότι έδειχνε το μικρό αεροσκάφος να ακολουθεί ένα σύννεφο καπνού πριν προσκρούσει στο έδαφος και ξεσπάσει στις φλόγες.
Στα τελευταία χρόνια της, ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενης, καριέρας του, ο Πριγκόζιν έζησε σαν πολέμαρχος και σαν μεγιστάνας, αποθεώθηκε και χλευάστηκε, υπήρξε πανίσχυρος και αδύναμος.
Η καριέρα στο… έγκλημα
Διόλου συνηθισμένη ζωή, αλλά και διόλου περίεργο για έναν άνθρωπο που είχε το παρατσούκλι “ο σεφ του Πούτιν” και είχε αναλάβει να φέρνει εις πέρας με τον μισθοφορικό στρατό του τη “βρώμικη δουλειά” στην Ουκρανία, την Αφρική και όπου αλλού του ζητούσε -και τον πλήρωνε- το ρωσικό συμφέρον. Αυτό το συμφέρον άλλωστε, τον καθοδηγούσε σε όλη του τη ζωή.
Εγγονός του παρασημοφορημένου ήρωα του Κόκκινου Στρατού του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου Γεβγκένι Ίλιτς Πριγκόζιν, ο Γεβγκένι πήρε το όνομα του παππού, αλλά έχασε τον πατέρα του, Βίκτορ Γεβγκένιτς Πριγκόζιν (εργάτη σε ορυχεία) στην τρυφερή ηλικία των 9 ετών. Και η ζωή τα έφερε έτσι που ο πατριός του, ο Σαμουήλ Φριντμάνοβιτς Ζαρκόι που παντρεύτηκε η μητέρα του, Βιολέτα Πριγκόζινα, θα κατάφερνε να τον κάνει επαγγελματία σκιέρ. Βρέθηκε πολύ κοντά, αποφοίτησε από τη Σχολή του Λένινγκραντ το ‘77, αλλά αναγκάστηκε να τα παρατήσει λόγω τραυματισμού.
Και μετά, ήρθε η κάτω βόλτα. Άρχισε καριέρα στο έγκλημα. Μόλις στα 18 του, το 1979, καταδικάστηκε για κλοπή (δυόμισι χρόνια καταναγκαστική εργασία σε εργοστάσιο χημικών) και, έναν χρόνο αργότερα, κατάφερε να μπει σε συμμορία στο Λένινγκραντ. Κλοπές και ληστείες σε καθημερινή βάση, μέχρι εκείνο το βράδυ του Μαρτίου του 1980. Η Σοβιετική Ένωση του Μπρέζνιεφ βρισκόταν υπό κατάρρευση και ευκαιρίες υπήρχαν λίγες. Ο Πριγκόζιν και η τριμελής συμμορία του βρίσκονταν σε ένα καφέ της Αγίας Πετρούπολης. Τα μεσάνυχτα, επέλεξαν έναν σκοτεινό δρόμο και περίμεναν το θύμα τους. Είδαν μια γυναίκα να περπατά μόνη. Ο ένας της ζήτησε τσιγάρο. Όταν εκείνη άνοιξε την τσάντα της για να του δώσει, ο Πριγκόζιν πετάχτηκε πίσω της και την άρπαξε από το λαιμό. Την έσφιγγε, κόβοντάς της την ανάσα, όσο οι φίλοι του της έκλεβαν τα χρυσά σκουλαρίκια και τα παπούτσια. Η γυναίκα λιποθύμησε.
Το δικαστήριο που θα έκρινε τη συμμορία θα διαπίστωνε ότι αυτή, ήταν μόνο μία από τις δεκάδες αμέτρητες ληστείες που έκανε ο Πριγκόζιν και η παρέα του στην Αγία Πετρούπολη. Θα τον καταδίκαζε σε 13 χρόνια φυλάκισης και πέρασε το υπόλοιπο της δεκαετίας πίσω από τα κάγκελα, χάνοντας τον θάνατο του Μπρέζνιεφ και την περεστρόικα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Δώδεκα χρόνια ήταν η ποινή για κλοπές, ληστείες, απάτες και άλλες κατηγορίες. Μπήκε σε φυλακές υψίστης ασφαλείας και, όταν αποφυλακίστηκε το ‘90 λόγω καλής διαγωγής, όλα ήταν διαφορετικά. Ο Μπρέζνιεφ είχε πεθάνει, ο Γκορμπατσόφ και η περεστρόικα είχαν περάσει από την ΕΣΣΔ.
Από τα χοτ ντογκ, στα σαλόνια με τον Πούτιν
Ο ίδιος είχε διηγηθεί ότι μετά την αποφυλάκισή του, άρχισε να πουλά χοτ-ντογκ στο δρόμο, κάτι που του απέφερε πολλά χρήματα. “Έβγαζα 1.000 δολάρια το μήνα. Σε ρούβλια, αυτό ήταν ένα βουνό από χαρτονομίσματα. Τόσα πολλά που η μητέρα μου δε μπορούσε να τα μετρήσει”, θα διηγούταν ο ίδιος. Και έτσι άρχισε να εμπλέκεται όλο και περισσότερο με την εστίαση, αγοράζοντας ποσοστά σε εστιατόρια και αλυσίδες και εξελισσόμενος σε έναν από τους δυνατούς “παίκτες” του χώρου.
Το πώς συνάντησε πρώτη φορά τον Βλαντιμίρ Πούτιν και πώς γνωρίστηκε με αυτόν, είναι κάτι που δεν θα μάθουμε ποτέ με βεβαιότητα. Κατά κάποιους, οι δύο άνδρες γνωρίζονταν από τη δεκαετία του ‘90, όταν ο σημερινός πρόεδρος της Ρωσίας, ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Παιγνίων και Καζίνο της χώρας.
Κατά κάποιους άλλους, η πρώτη φορά που συναντήθηκαν, ήταν όταν ο Πούτιν, έχοντας υποδεχθεί τον Γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιράκ, το 2001, τον πήγε για να γευματίσουν στο πλωτό εστιατόριο του Πριγκόζιν στην Αγία Πετρούπολη, το New Island. Ο Πριγκόζιν, τότε είδε μια τεράστια ευκαιρία και την άρπαξε, ετοιμάζοντας ο ίδιος το δείπνο και σερβίροντας ο ίδιος τους δύο ηγέτες. Εκεί θα σέρβιρε και τον Αμερικανό πρόεδρο Τζορτζ Μπους την επόμενη χρονιά και θα υποδεχόταν τον Πούτιν συχνά για ειδικές περιστάσεις, όπως τα γενέθλιά του.
Ο Πριγκόζιν είχε ταλέντο στο να προσεγγίζει και να γοητεύει -και να χρησιμοποιεί, στη συνέχεια, προς όφελός του τις γνωριμίες- τα κατάλληλα πρόσωπα στις κατάλληλες θέσεις. Ο διάσημος βιολιστής Μιστλάβ Ροστρόποβιτς δέχθηκε τις περιποιήσεις του στο εστιατόριο του Πριγκόζιν, οπότε θα έτρωγε εκεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, θα προσκαλούσε τη βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας, τον τότε πρίγκιπα Κάρολο της Αγγλίας και πολλούς ακόμα. Και ο Πριγκόζιν σκαρφάλωνε στην “ιεραρχία” των κοινωνικών γνωριμιών.
Η πορεία του, ήδη, ήταν φρενήρης. Ο Πριγκόζιν, μέσω των εταιρειών κέτερινγκ που είχε και προφανώς λόγω της προσωπικής γνωριμίας του με τον Πούτιν, για τον οποίο χρησιμοποιούσε (και αυτός) το προσωνύμιο “μπαμπάς”, άρχισε να παίρνει συμβόλαια εκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια ρωσικών υπηρεσιών με τρόφιμα. Μεταξύ αυτών, το συμβόλαιο ύψους 2 δισεκατ. Δολαρίων περίπου, για την τροφοδοσία του ρωσικού στρατού.
Η Wagner
Τις γνωριμίες τις είχε, τις “άκρες” στον ρωσικό στρατό τις είχε, τον τρόπο που λειτουργούσαν τα πράγματα τον ήξερε και, πριν από το 2014 προσπαθούσε να πείσει τον Πούτιν να τον χρηματοδοτήσει να δημιουργήσει έναν μισθοφορικό στρατό. Όταν, το 2015, ο Ρώσος πρόεδρος αποφάσισε να στηρίξει εμπράκτως τον Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία, ο Πριγκόζιν πήρε τα… συνηθισμένα (δηλαδή συμβόλαια δισεκατομμυρίων για την προμήθεια τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης στις ρωσικές δυνάμεις εκεί) αλλά και άρπαξε την ευκαιρία να αποδείξει την αξία της Wagner που είχε μόλις δημιουργήσει.
Εδώ, ο Πριγκόζιν θα επέστρεφε στο εγκληματικό παρελθόν του. Μιας και πάντα είχε στο πίσω μέρος του μυαλού του αυτή την ιδέα, είχε κρατήσει τις επαφές με τους πιο σκληρούς, πιο οργανωμένους και πιο “ευέλικτους” κατάδικους που είχε γνωρίσει στη διάρκεια της πρώτης “καριέρας” του και του εγκλεισμού του σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Τους περισσότερους από αυτούς, τους “επιστράτευσε” προσωπικά.
Και έτσι, η Wagner πολέμησε στη Συρία και “ακούστηκε” για πρώτη φορά, καθώς οι μαχητές της ήταν όχι απλά καλά εξοπλισμένοι και εκπαιδευμένοι, αλλά και πολύ σκληροί. Ίσως όχι τυχαία, κατηγορήθηκαν για δεκάδες εγκλήματα πολέμου, όπως για παράδειγμα αυτό το βίντεο που απεικονίζει τους μισθοφόρους να διαμελίζουν και αποκεφαλίζουν έναν Σύριο. Δεν τιμωρήθηκαν ποτέ, μιας και επισήμως, δεν βρίσκονταν ποτέ εκεί.
Άλλωστε και ο Πριγκόζιν δεν θα παραδεχόταν παρά μόνο αρκετά χρόνια αργότερα, ότι είχε οποιαδήποτε σχέση με τη Wagner. Ούτε και ότι διοικούσε αυτόν τον “στρατό” των χάκερ και τρολ, που έκανε “επιδρομές” στα ρωσικά και όχι μόνο social media και κατηγορήθηκε ότι “έσπρωξε” τον Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές και ότι επιχείρησε να επηρεάσει το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών.
Πίσω στη Ρωσία, όσο ο Πριγκόζιν ενδυναμωνόταν και μεγάλωνε η επιρροή και η περιουσία του, τόσο βρισκόταν στο στόχαστρο των πυρών του επικεφαλής της αντιπολίτευσης, Αελξέι Ναβάλνι και των ρωσικών αντιπολιτευτικών, ή ανεξάρτητων ΜΜΕ. Την απάντηση την είχε, με βία και απειλές. Ο σύζυγος της βασικής συνεργάτη του Ναβάλνι, Λιούμποφ Σομπόλ, μαχαιρώθηκε με σύριγγα από άγνωστο έξω από το σπίτι τους, μια μέρα μετά την αποκάλυψη της έπαυλης του Πριγκόζιν. Ο δημοσιογράφος της Novaya Gazeta που έκανε έρευνα γι’ αυτόν, έλαβε στεφάνι για την κηδεία του στο σπίτι και η διευθυντική ομάδα της εφημερίδας, το κομμένο κεφάλι ενός τράγου. Αυτοί, ήταν οι τυχεροί. Γιατί άλλοι τρεις δημοσιογράφοι που πήγαν στην Αφρική για να ερευνήσουν τις “δουλειές” της Wagner, δεν επέστρεψαν ποτέ. Στοιχεία ότι η φονική ενέδρα που τους στήθηκε είχε οργανωθεί από τη μισθοφορική οργάνωση υπήρχαν, αλλά ο Πριγκόζιν το αρνήθηκε. Και οι δολοφονίες έμειναν ανεξιχνίαστες.
Η Ουκρανία
Επί σειρά ετών, ο Βλαντιμίρ Πούτιν απαντούσε στις αιτιάσεις των διεθνών ΜΜΕ, ότι ο Πριγκόζιν “είναι απλά ένας ιδιοκτήτης εστιατορίου”. Το μόνο… hint που θα έδινε, όταν θα πιεζόταν με αποδείξεις θα ήταν το εξής: “Υπάρχει μια ανάλογη προσωπικότητα στις ΗΠΑ: Ο κ. Σόρος, ο οποίος εμπλέκεται σε όλα τα ζητήματα σε όλο τον κόσμο. Το State Department θα πει ότι δεν έχει καμια σχέση μαζί τος και ότι πρόκειται για προσωπικά ζητήματα του κυρίου Σόρος. Με εμάς, πρόκειται για προσωπικά ζητήματα του κυρίου Πριγκόζιν”.
Όταν, βέβαια, ο Πούτιν θα αποφάσιζε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Πριγκόζιν θα ανακοίνωνε πανηγυρικά αυτό για το οποίο… μήνυε τις εφημερίδες που το έγραφαν, όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ότι δηλαδή είχε ιδρύσει τη Wagner το 2014.
Σε βίντεο που διέρρευσε ο ίδιος, εμφανίζεται στο προαύλιο ρωσικής φυλακής, να στρατολογεί κρατουμένους. Τους ενημερώνει ότι θα πάνε στην πρώτη γραμμή. Και ότι πιθανότατα θα σκοτωθούν. Όμως, αν τα καταφέρουν να επιβιώσουν για έξι μήνες, θα επιστρέψουν στη Ρωσία ελεύθεροι με προεδρική χάρη και πολύ πλούσιοι.
Οι κρατούμενοι, σύμφωνα με στοιχεία της ουκρανικής προεδρίας, τον πίστεψαν, καθώς 38.000 φυλακισμένοι στρατολογήθηκαν. Η πλευρά Ζελένσκι λέει ότι εξ αυτών, οι 30.000 σκοτώθηκαν ή αγνοούνται, αλλά από την άλλη, στις ρωσικές φυλακές είχε περάσει η εντύπωση ότι ο Πριγκόζιν είναι “δικό μας παιδί, αφού κι αυτός ήταν φυλακισμένος και μας νοιάζεται”.
Είτε έγιναν τροφή για τα κανόνια, είτε επέστρεψαν στη Ρωσία όπως τους υποδέχθηκε, ο Πριγκόζιν άρχισε να λαμβάνει ένα προσωπείο “εθνικού ήρωα” στη Ρωσία. Γεγονός που του έδωσε και το θάρρος να αμφισβητήσει την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας και να βαδίσει προς το Κρεμλίνο με τους μισθοφόρους του.
Στα “plus” του και το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια, ο ήδη σκληρός και αδίστακτος χαρακτήρας που είχε από τα νεανικά του χρόνια, είχε σφυρηλατηθεί να είναι σκληρότερος. Για παράδειγμα, συνήθιζε να εκτελεί ο ίδιος, ενώπιον όλης της Wagner τα μέλη της που κατηγορούνταν για “ανυπακοή”, ή “δειλία”. Και θεωρούσε πως και ο Πούτιν θα λύγιζε μπροστά του. Τελικά, ήταν, όπως ειρωνικά έλεγαν οι εχθροί του Πούτιν, dead man walking, είτε το επέλεγε η μοίρα, είτε ο Ρώσος πρόεδρος…
