«Στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης έχουμε γύρω στους 30 «στόχους» φυσικού αερίου με ποσότητες της τάξης των 2.000 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ή αλλιώς, αξίας 250 δισεκατομμυρίων ευρώ» τονίζει ο Γιάννης Μανιάτης, πρώην υπουργός Ενέργειας και καθηγητής Ψηφιακών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, σε συνέντευξή του στη “Ναυτεμπορική” και στον Μιχάλη Ψύλο.
«Δυστυχώς, για τα ελληνικά κοιτάσματα έχουμε χάσει 8 πολύτιμα χρόνια», σημειώνει ο κ. Μανιάτης, εκτιμώντας ότι «θα έπρεπε σήμερα να έχουμε 4-5 εξέδρες άντλησης φυσικού αερίου στον Πατραϊκό, στο βόρειο Ιόνιο, το Κατάκολο, στη νότια Κρήτη. Αλλά δυστυχώς ακόμη σέρνεται η χώρα πίσω από ολιγωρίες της διοίκησης, καθυστερήσεις και πολιτικές αναποφασιστικότητες».
Ο Γιάννης Μανιάτης εκτιμά ότι και μετά την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Κύπρο, θα μπορούσε να υλοποιηθεί και μάλιστα άμεσα ο αγωγός East Med με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. «Μέσα στην κρίση, εμφανίζεται μια ευκαιρία για την Ελλάδα να γίνει ένας σοβαρός γεωπολιτικός, ενεργειακός παίκτης σε φυσικό αέριο, στην Ανατολική Μεσόγειο», τονίζει.
Ο πρώην υπουργός Ενέργειας εκτιμά πάντως ότι «η Ελλάδα σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχε τη σωφροσύνη από το 2010-11 να αναπτύξει μια πολυδιάστατη εθνική στρατηγική ενεργειακής τροφοδοσίας από διαφορετικές πηγές. Συνεπώς υπάρχει μια τεκμηριωμένη αισιοδοξία ότι θα είναι λίγο καλύτερα τα πράγματα στη χώρα μας απ`ότι στην κεντρική Ευρώπη».
Ο Γιάννης Μανιάτης θεωρεί ότι η ΕΕ πιάστηκε απροετοίμαστη και ανέτοιμη, αλλά και δεν σκέφτηκε τις επόμενες κινήσεις της, όταν η Ρωσία επέβαλε αντίμετρα στις ευρωπαικές κυρώσεις. «Πρόκειται για μια τραγική ανικανότητα, η οποία δυστυχώς οδηγεί όλο και πιο βαθιά στην ύφεση την ευρωπαϊκή οικονομία. Η ΕΕ δεν αποδέχθηκε μέχρι στιγμής την πρόταση του Νότου για την επιβολή πλαφόν στην χονδρεμπορική τιμή του φυσικού αερίου , όπως επίσης και την εισήγηση των χωρών της νότιας Ευρώπης να υπάρχουν κοινές προμήθειες. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι συνταράσσεται συθέμελα όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα».
Η συνέντευξη του Γιάννη Μανιάτη-πρώην υπουργού Ενέργειας και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς- στη Ναυτεμπορική, έχει ως εξής:
Κύριε Μανιάτη, ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξή σας στην Ναυτεμπορική. Οι τιμές της ενέργειας απογειώνονται συνεχώς – το φυσικό αέριο ξεπέρασε κατά πολύ τα 300 ευρώ τη μεγαβατώρα στο χρηματιστήριο του Αμστερνταμ και ουδείς μπορεί να βάλει στοίχημα πού θα φτάσει.
Η ενεργειακή κρίση που βιώνουμε δεν είχε ξεκινήσει με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, αλλά είχε ξεκινήσει πέρυσι, στις αρχές του φθινοπώρου. Τότε έγινε για πρώτη φορά συνείδηση στην ΕΕ ότι οι αποθήκες φυσικού αερίου-πολλές από τις οποίες διαχειρίζεται η ρωσική Gazprom- ενώ θα έπρεπε να είναι γεμάτες σε ποσοστό 80-85%, είχαν μια πληρότητα κάτω από 50%. Την ίδια εποχή ακριβώς άρχισαν να εκτοξεύονται οι τιμές, κυρίως του φυσικού αερίου και συμπαρέσυρε και τις τιμές του ηλεκτρικού.
Αρα, ήταν στραβό το κλίμα στην ενέργεια και το έφαγε και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία;
Ο Πούτιν είχε προετοιμάσει την εισβολή στην Ουκρανία και φρόντισε αρκετούς μήνες πριν να έχει αιχμάλωτη την Ευρώπη, λόγω του εκβιασμού που προετοίμαζε. Γι` αυτό φρόντισε να είναι μισογεμάτες οι αποθήκες αερίου στην Ευρώπη. Ο Πούτιν κάνει όμως τη δουλειά του. Το πρόβλημα είναι ότι στην ΕΕ ουδείς πήρε είδηση ότι υπήρχε μια περίεργη κατάσταση στο σημαντικότερο ενεργειακό μέσο για την ευρωπαϊκή οικονομία. Γιατί ποτέ στο παρελθόν δεν είχαμε βρεθεί στην ΕΕ με τόσο χαμηλά ποσοστά πληρότητας. Αρα, υπάρχει και μια σοβαρότατη ευθύνη των ευρωπαϊκών μηχανισμών.
«Τραγική ανικανότητα της ΕΕ»
Κύριε Μανιάτη, οι κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία σε αντίποινα για την εισβολή ήταν για πολλούς αναγκαίες. Είναι όμως και αποτελεσματικές;
-Πρέπει να είμαστε δίκαιοι: Όταν ξεκίνησε η επιβολή των κυρώσεων, έγινε με πλήρη ομοφωνία όλων των κυβερνήσεων και την ευρεία υποστήριξη σε όλες τις χώρες. Στο πρώτο διάστημα είχαν ακουστεί και ανοησίες να κόψει μόνη της η ΕΕ την τροφοδοσία της με ρωσικό φυσικό αέριο. Λες και θα μπορούσε να βρει με έναν μαγικό τρόπο εναλλακτικές πηγές.
Το πρόβλημα λοιπόν είναι ότι ενώ η ΕΕ ορθά ξεκίνησε να επιβάλει κυρώσεις δεν είχε προβλέψει καθόλου τα ρωσικά αντίμετρα. Και γι αυτό βλέπετε σήμερα τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς να γυρνά όλον τον πλανήτη για βρει έστω και λίγες ποσότητες LNG.
H ΕΕ κακώς λοιπόν, πιάστηκε απροετοίμαστη και ανέτοιμη, αλλά και δεν σκέφτηκε τις επόμενες κινήσεις της, όταν ο Πούτιν θα επέβαλε τα αντίμετρά του.
Ο Νότος της Ευρώπης πιέζει για πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, αλλά συναντά αντιδράσεις από τον Βορρά. Υπάρχει ελπίδα;
Πρόκειται για μια τραγική ανικανότητα, η οποία δυστυχώς οδηγεί όλο και πιο βαθιά στην ύφεση την ευρωπαϊκή οικονομία. Με ευθύνη της Κομισιόν, η οποία πρέπει να συντονίζει τα κράτη και οφείλει πάντα να είναι πιο μπροστά από τις κυβερνήσεις. Δυστυχώς, η ΕΕ δεν αποδέχθηκε μέχρι στιγμής την πρόταση του Νότου για την επιβολή πλαφόν στην χονδρεμπορική τιμή του φυσικού αερίου , όπως επίσης και την εισήγηση των χωρών της νότιας Ευρώπης να υπάρχουν κοινές προμήθειες. Κι όμως αυτά είναι αυτονόητα μέτρα σε μια κατάσταση κρίσης, όπως σήμερα. Δυστυχώς, η Γερμανία, η Ολλανδία και κάποιες άλλες βόρειες χώρες, συνεχίζουν να βαυκαλίζονται ότι μπορούν να ξεπεράσουν αυτή την κρίση μόνο με τις εθνικές τους δυνάμεις. Δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι συνταράσσεται συθέμελα όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Η Ελλάδα σε καλύτερη θέση
Στο πλαίσιο αυτό, πως βλέπετε τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ελλάδας; Υπάρχουν εναλλακτικές πηγές και μάλιστα άμεσα;
Η Ελλάδα σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχε τη σωφροσύνη από το 2010-11 να αναπτύξει μια πολυδιάστατη εθνική στρατηγική ενεργειακής τροφοδοσίας από διαφορετικές πηγές. Για παράδειγμα, έχουμε το μακροχρόνιο συμβόλαιο για τροφοδοσία από την Αλγερία με LNG. Το 2013 καταφέραμε μια μεγάλη εθνική επιτυχία-ο αγωγός TAP να περάσει από την βόρεια Ελλάδα, ενώ κάποια συμφέροντα ευρωπαϊκά, αμερικάνικα και τουρκικά δεν το ήθελαν. Επίσης ενσωματώσαμε το 2013 στα ευρωπαϊκά προγράμματα τον ελληνο-βουλγαρικό αγωγό, που πρόσφατα εγκαινιάστηκε.
Αρα, έχουμε ως Ελλάδα μια αρκετά τεκμηριωμένη αισιοδοξία ότι θα είναι λίγο καλύτερα τα πράγματα στη χώρα μας απ` ότι στην κεντρική Ευρώπη. Η Ελλάδα- επειδή ακολούθησε αυτή την πολυδιάστατη ενεργειακή πολιτική όλα τα προηγούμενα χρόνια- βρίσκεται τώρα με υποδομές που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κρίσιμης κατάστασης που βιώνουμε, αλλά και να βοηθήσουμε γειτονικές μας χώρες, όπως η Βουλγαρία.
Κύριε Μανιάτη, οι εταιρείες ενέργειας TotalEnergies και ENI ανακοίνωσαν μια σημαντική ανακάλυψη φυσικού αερίουυ στο οικόπεδο Cronos-1, στο τεμάχιο 6, ανοιχτά της Κύπρου Πόσο σημαντική είναι αυτή η ανακάλυψη;
-Κατ` αρχήν πρέπει να πούμε ότι για τα ελληνικά κοιτάσματα έχουμε χάσει 8 πολύτιμα χρόνια . Θα έπρεπε σήμερα να έχουμε 4-5 εξέδρες άντλησης φυσικού αερίου στον Πατραϊκό, στο βόρειο Ιόνιο, το Κατάκολο, στη νότια Κρήτη κλπ. Αλλά δυστυχώς ακόμη σέρνεται η χώρα πίσω από ολιγωρίες της διοίκησης, καθυστερήσεις και πολιτικές αναποφασιστικότητες. Παρά το γεγονός ότι ξέρουμε ότι στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης έχουμε γύρω στους 30 «στόχους» φυσικού αερίου, με δομή ανάλογη με αυτή που υπάρχει στο τεράστιο κοίτασμα Ζορ, ανοιχτά της Αιγύπτου. Οι «στόχοι» αυτοί, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Εθνικής Αρχής Υδρογονανθράκων, μπορεί να έχουν ποσότητες της τάξης των 2.000 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ή αλλιώς, αξίας 250 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ευτυχώς, το παράδειγμα της Ελλάδος δεν το ακολουθεί η Κύπρος, η οποία έχει μια επιμονή, υπομονή και αποφασιστικότητα στην αξιοποίηση των δικών της κοιτασμάτων. Ετσι λοιπόν ήταν μια πολύ σημαντική κίνηση η ανακάλυψη του κοιτάσματος Kronos, που δεν είναι βέβαια ένα τεράστιο κοίτασμα-είναι μεσαίου μεγέθους με 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Όμως και αυτό το κοίτασμα έρχεται να προστεθεί στις δύο προηγούμενες ανακαλύψεις από την Κύπρο –των κοιτασμάτων «Αφροδίτη» και «Γλαύκος». Και τα τρία αυτά κοιτάσματα συνολικά περιέχουν γύρω στα 350 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο συνδυασμός των Κυπριακών κοιτασμάτων μαζί με τα ελληνικά που ελπίζουμε να αξιοποιήσουμε, διαμορφώνει μια απίστευτα ελπιδοφόρα πηγή τροφοδοσίας της ΕΕ σε φυσικό αέριο.
Βιώσιμος ο East Med
Με βάση όλα αυτά κύριε Μανιάτη, το περίφημο σχέδιο για τον αγωγό East Med, μήπως επιστρέψει στη «ζωή»; Η θεωρείται νεκρό;
Μετά το ανεξήγητο non paper του Στέητ Ντηπάρτμεντ ότι ο αγωγός East Med δεν είναι βιώσιμος, είχαμε ευτυχώς πριν λίγες εβδομάδες το ομόφωνο ψήφισμα των πέντε μεγαλύτερων κομμάτων της Ιταλίας, που ζήτησαν να υλοποιηθεί ο East Med. Τον αγωγό αυτό τον χρηματοδοτούν και τα ευρωπαϊκά προγράμματα και η εταιρεία κατασκευής του αγωγού ετοιμάζεται να καταθέσει αίτηση κατασκευής του έργου στον αρμόδιο ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοδότησης. Εχουμε λοιπόν έναν αγωγό σπουδαίας γεωπολιτικής και ενεργειακής σημασίας για την ΕΕ και την Ελλάδα, που έχει ένα κόστος 10,2 δισ. που είναι αμελητέο σε σχέση με αυτά που πληρώνουμε τώρα αλλά και που μπορεί να υλοποιηθεί μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Μέσα στην κρίση, εμφανίζεται λοιπόν μια ευκαιρία για την Ελλάδα να γίνει ένας σοβαρός γεωοπολιτικός ενεργειακός παίκτης σε φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Μακάρι να αξιοποιήσουμε αυτή την ιστορική ευκαιρία.
Συναίνεση για τρεις
Αν μου επιτρέπεται να κάνω μια έκκληση στο πολιτικό σύστημα της χώρας : Να ζητήσω τουλάχιστον, από τα τρία κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα τα τελευταία χρόνια-ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ- που έχουν βάλει την υπογραφή τους σε διάφορες δραστηριότητες αξιοποίησης των ελληνικών κοιτασμάτων – σε αυτό το θέμα να ομονοήσουν, να συμφωνήσουν για το αυτονόητο. Δηλαδή με τις αυστηρότερες περιβαλλοντικές προδιαγραφές, να αξιοποιήσουμε τα κοιτάσματά μας και να λειτουργήσουμε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ως χώρα τροφοδότης του πιο πολύτιμου αγαθού που ψάχνει απεγνωσμένα η ΕΕ: του φυσικού αερίου. Είναι μια ιστορική ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί».
