Για κάποιες από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες του κόσμου μοιάζει με ένα ρετάρισμα από τη μηχανή του αυτοκινήτου που προϊδεάζει για μια τεράστια, καταστροφική ζημιά. Το πρώτο εξάμηνο του 2025 εξελίσσεται σε ένα από τα δυσκολότερα των τελευταίων ετών για την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία που έχει να αντιμετωπίσει ένα ιδιότυπο μίγμα απειλών και προκλήσεων: από τη μία είναι η επέλαση των κινεζικών αυτοκινητοβιομηχανιών στις μεγάλες (και όχι μόνο) αγορές με τιμολογιακή πολιτική που μοιάζει με… “το αφεντικό τρελάθηκε”, από την άλλη είναι το “κακό φεγγάρι”, δηλαδή η περίοδος κατά την οποία οι αυτοκινητοβιομηχανίες πρέπει να κάνουν επενδύσεις για να αναπτύξουν την ηλεκτροκίνηση, σε μια εποχή που οι πρώτες ύλες και τα εργατικά κόστη εκτοξεύονται. Σε αυτά, έρχεται και ο εμπορικός πόλεμος με τους δασμούς των ΗΠΑ προς ευρωπαϊκούς κολοσσούς της αυτοκίνησης, θέτοντάς τους στην πρώτη γραμμή της πίεσης.
Τη μεγαλύτερη πίεση υπόκεινται το Volkswagen Group, με Audi και Porsche να πλήττονται απόλυτα λόγω εξαγωγικής εξάρτησης, η Stellantis, που συνδυάζει ζημίες από δασμούς και υψηλές χρεώσεις αναδιάρθρωσης, καθώς και οι BMW και Mercedes, που έχουν μεγάλη εξαγωγική έκθεση, αλλά και η Renault που μοιάζει να απειλείται με κατάρρευση. Στην Ιαπωνία, καθώς η Nissan βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, προβλήματα αντιμετωπίζουν εταιρείες με μεγάλη έκθεση στην αγορά των ΗΠΑ (Toyota, Honda), ενώ πλήγματα δέχονται και οι κορεατικές.
Ταυτόχρονα, κινεζικές εταιρείες πως η BYD, η Great Wall και η Geely διεισδύουν επιθετικά σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές, κυρίως στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων, πιέζοντας τις τιμές και τα περιθώρια κέρδους των παραδοσιακών κατασκευαστών. Παράλληλα, από τον Μάρτιο τέθηκαν σε ισχύ 25% δασμοί στα αυτοκίνητα και ανταλλακτικά (και 50% στα μέταλλα), αυξάνοντας το κόστος για ευρωπαϊκές, ιαπωνικές και κορεατικές εταιρείες. Το ενδεχόμενο ανόδου στο 30% από την 1η Αυγούστου αν δεν υπάρξει συμφωνία προσθέτει περαιτέρω αβεβαιότητα και πιέζει τις διοικήσεις σε άμεσες κινήσεις.
Σε αυτά προσθέστε και το κόστος της μετάβασης. Η στροφή στην ηλεκτροκίνηση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις. Οι πωλήσεις ηλεκτρικών μοντέλων αυξάνονται, αλλά με χαμηλότερα περιθώρια κέρδους. Παράλληλα, τα προγράμματα αναδιάρθρωσης και η μείωση θέσεων εργασίας αφαιρούν ρευστότητα από τις εταιρείες τη στιγμή που τη χρειάζονται περισσότερο.
Εν μέσω ανησυχητικής πτώσης των πωλήσεων, οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης και όχι μόνο προειδοποιούν για τεράστιες ζημιές και περικοπές. Μπορούν όλα αυτά να οδηγήσουν στην ανατροπή ισορροπιών δεκαετιών, σχεδόν από τη γέννηση της αυτοκίνησης;
Ο αυτοτραυματισμός της Ευρώπης
Σίγουρα αυτό είναι που ευελπιστούν και επιχειρούν οι Κινέζοι. Οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες κάνουν μια “επίθεση γοητείας” προς τις σημαντικότερες αγορές του κόσμου, στέλνοντας μάρκες για όλα τα βαλάντια, αλλά κυρίως “από το πάνω ράφι”. Στην αμερικανική ήπειρο, επιχειρούν να “κατακτήσουν” αγορές όπως η Βραζιλία και το Μεξικό αγοράζοντας εργοστάσια που μέχρι πρότινος ανήκαν σε ευρωπαϊκούς κολοσσούς όπως η Mercedes-Benz για να παράγουν τα δικά τους μοντέλα (για λόγους κόστους και “γοητείας” της ντόπιας αγοράς), με τελευταίο “κάστρο” να είναι οι ΗΠΑ. Στην Ευρώπη, οι Κινέζοι στέλνουν μια πλειάδα εταιρειών με γιγαντιαία γκάμα προτάσεων, ιδιαίτερα στις μεσαίες και τις premium κατηγορίες. Αυτό δεν είναι τυχαίο, με δεδομένο ότι καταδεικνύουν έτσι ένα τεράστιο pricing gap μεταξύ των δικών τους και των ευρωπαϊκών premium αυτοκινήτων.
Έτσι, για παράδειγμα, βλέπουμε στην ευρωπαϊκή αγορά να εισάγονται οχήματα υπερπολυτελείας ή supercars. Στην τελευταία κατηγορία, ένα κινέζικο σπορ αυτοκίνητο απόδοσης 1.000 ίππων (ναι, σωστά διαβάσατε, χιλίων ίππων) προσφέρεται σε γκάμα τιμών από 120.000 ως 200.000 ευρώ, ενώ ένα αντίστοιχο ευρωπαϊκό κοστίζει κατά μέσο όρο 1 εκατομμύριο ευρώ. Στην ελληνική αγορά, για παράδειγμα, ο κινεζικός κολοσσός BYD έφερε το τετρακίνητο μοντέλο του Seal με τους 530 ίππους σε τιμή που δεν ξεπερνά τις 40.000 ευρώ, έχοντας ουσιαστικά μόνο την αμερικανική Tesla ως ανταγωνιστή.
Ταυτόχρονα οι Κινέζοι πήραν το δώρο που τους δόθηκε απλόχερα, μετατρέποντας έναν εκτός έδρα αγώνα σε εντός. Αυτό γιατί οι ηλεκτροκινητήρες δεν αποτελούν πεδίο ιδιαίτερης εξέλιξης (βρίσκονται ήδη σε ποσοστό απόδοσης άνω του 90%) και οι κινεζικές επιχειρήσεις, με τη βοήθεια του κράτους (που έχει στα χέρια του σπάνιες γαίες και άλλα κρίσιμα ορυκτά) μπορούσαν να επενδύσουν στο R&D και την παραγωγή μπαταριών, οθονών και άλλων εξαρτημάτων Evs. Για παράδειγμα η BYD που προαναφέραμε, σήμερα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός μπαταριών στον κόσμο μετά την CATL. Αποτελεί μάλιστα προμηθευτή του άμεσου ανταγωνιστή της, της Tesla!
Κατάρρευση στις πωλήσεις
Τον περασμένο Ιούνιο, οι πωλήσεις νέων επιβατικών αυτοκινήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Βρετανία και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο υποχώρησαν κατά 5,1% σε σχέση με έναν χρόνο πριν, φτάνοντας στα 1,24 εκατομμύρια οχήματα. Η πτώση αυτή ήρθε να επιβαρύνει την ήδη κρίσιμη εικόνα για τους ευρωπαϊκούς κατασκευαστές, εν μέσω παγκόσμιων προκλήσεων και ασφυκτικών πιέσεων στην αγορά.
Ανάμεσα στους τέσσερις μεγαλύτερους ομίλους – Volkswagen, Stellantis, Renault και Hyundai – κανείς δεν γλίτωσε από τη “σφαγή”, δηλαδή την πτώση των πωλήσεων: –6,1%, –12,3%, –0,6% και –8,7% αντίστοιχα. Στο ίδιο κλίμα, η Tesla είδε τις πωλήσεις της στην Ευρώπη να συρρικνώνονται κατά 22,9%, με το μερίδιο αγοράς της να πέφτει από 3,4% σε 2,8%.
Παρά την κάμψη στο σύνολο, τα υβριδικά και ηλεκτρικά μοντέλα συνέχισαν την ανοδική τους πορεία: οι πωλήσεις BEV αυξήθηκαν κατά 7,8%, HEV κατά 41,6% και PHEV κατά 6,1%. Σχεδόν το 60% των ταξινομήσεων στην ΕΕ για τον Ιούνιο αφορούσαν πλέον εξηλεκτρισμένα μοντέλα, από 50% πέρυσι. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, οι κινεζικές, εστιασμένες στην ηλεκτροκίνηση μάρκες συνεχίζουν να κερδίζουν έδαφος: το μερίδιό τους στην Ευρώπη διπλασιάστηκε στο 4,5%, ξεπερνώντας πλέον αρκετούς παραδοσιακούς κατασκευαστές που διαφέντευαν την αγορά.
Ζημιές δισεκατομμυρίων και “ψαλίδια”
Καθώς οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες βλέπουν τις πωλήσεις τους να πέφτουν, αναγκάζονται να μπουν σε φάση αναδιάρθρωσης με περικοπές και σχέδια αντιμετώπισης ζημιών δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Valeo (Γάλλος κατασκευαστής κρίσιμων ανταλλακτικών με 186 εργοστάσια παραγωγής και προσωπικό 13.600 ανθρώπων σε 29 χώρες ανά τον κόσμο) μείωσε δραστικά τις ετήσιες προβλέψεις της, «κόβοντας» πάνω από 1 δισ. ευρώ. Η Volkswagen αναθεώρησε την κερδοφορία για το 2025 στο 4–5% από 5,5–6,5%, μετά από πλήγμα άνω των 1,3 δισ. ευρώ λόγω αμερικανικών δασμών και σχεδιάζει πρόγραμμα περικοπών που φτάνει έως και 35.000 θέσεις εργασίας.
Η Stellantis προειδοποιεί για ζημιές 2,3 δισ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο του 2025, με κόστος δασμών 300 εκατ. ευρώ και πτώση της παραγωγής. Η Renault βρίσκεται σε ακόμη πιο δύσκολη θέση: profit warning, αλλαγή ηγεσίας και πτώση της μετοχής έως 18% σε μία μόνο μέρα!
Ακόμη κι αν η ηλεκτροκίνηση κερδίζει συνεχώς έδαφος, ο δρόμος είναι γεμάτος εμπόδια: υψηλό κόστος, σκληρός ανταγωνισμός από την Κίνα και εμπορικοί φραγμοί όπως οι αμερικανικοί δασμοί δείχνουν πως η αγορά αναζητά νέα ισορροπία και οι καθιερωμένοι παίκτες μοιάζουν να χάνουν τη δυναμική τους- να ρετάρουν κατά κάποιο τρόπο. Πώς θα αποφύγουν το σβήσιμο;
Οι δασμοί δεν μοιάζουν με το… πάτημα συμπλέκτη, αλλά με το ακριβώς αντίθετο. Για τη Stellantis που φιλοξενεί και κάποιες ιστορικές αμερικανικές μάρκες όπως η Jeep, οι δασμοί και οι υπόλοιποι παράγοντες δεν πήγαν ακριβώς καλά: ο όμιλος ανακοίνωσε ζημίες περίπου 2,3 δισεκατ. ευρώ για το πρώτο εξάμηνο, από κέρδος 5,6 δισ. την ίδια περίοδο πέρυσι. Μόνο οι νέοι αμερικανικοί δασμοί εκτιμάται ότι επιβάρυναν τα αποτελέσματα κατά 300 εκατ. ευρώ, ενώ οι χρεώσεις για αναδιάρθρωση και συμμόρφωση με τα πρότυπα εκπομπών ξεπερνούν τα 3,3 δισ..
Η Volkswagen κατέγραψε απευθείας ζημία 1,3 δισ. ευρώ στο λειτουργικό αποτέλεσμα, με τα κέρδη να μειώνονται κατά 38,5% και την καθαρή κερδοφορία να υποχωρεί στα 4,48 δισ. Ευρώ. Οι Audi και Porsche υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες, καθώς η πλήρης εξάρτησή τους από τις εξαγωγές τις άφησε εκτεθειμένες στους αμερικανικούς δασμούς: τα λειτουργικά κέρδη της Audi έπεσαν κατά 64%, ενώ της Porsche σχεδόν μηδενίστηκαν με πτώση 90%.
Και ακόμα δεν τελειώσαμε: Η BMW υπολογίζει ότι οι δασμοί θα της κοστίσουν περίπου 1 δισ. ευρώ μέσα στο 2025, ενώ οι πωλήσεις της μειώθηκαν κατά 8,4% σε ετήσια βάση, με τα συνολικά έσοδα να διαμορφώνονται στα 142,4 δισεκατομμύρια.
Σε επίπεδο πωλήσεων, η VW κατέγραψε πτώση περίπου 10% στις ΗΠΑ, ενώ οι παγκόσμιες παραδόσεις αυξήθηκαν οριακά κατά 1,5%. Η Renault, με ελάχιστη παρουσία στην αμερικανική αγορά, δείχνει προς το παρόν πιο ανθεκτική, αν και υπολογίζει απώλειες από τη μειωμένη ζήτηση στην Ευρώπη και την αυξανόμενη πίεση από κινεζικά brands.
Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου οι Ford και GM αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους, εκτιμώντας επιβαρύνσεις έως 5 δισ. δολαρίων για τη GM και 1,5 δισ. δολαρίων για την Ford λόγω της αναστάτωσης στις αλυσίδες εφοδιασμού και του αυξημένου κόστους ανταλλακτικών.
Και στην Ασία, οι ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες, που στηρίζουν περίπου το 20% των εξαγωγών τους στην αμερικανική αγορά, αντιμετωπίζουν σημαντική πτώση. Αναλυτές υπολογίζουν ότι οι δασμοί μπορεί να κοστίσουν έως και 0,8% του ΑΕΠ της Ιαπωνίας. Στη Νότια Κορέα, οι μάρκες Kia και Hyundai κατέγραψαν ήδη επιβάρυνση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε πρόσθετα κόστη. Πόσων; Μόνο η Kia εκτιμά τη ζημία για το δεύτερο τρίμηνο περίπου στα 570 εκατ. δολάρια.
