Και αν η εποχή όπου oι αεροπορικές χαμηλού κόστους διαφήμιζαν φθηνά αεροπορικά εισιτήρια για ταξίδια στην Ευρώπη με 9,99 ευρώ φαντάζει πολύ μακρινή, η αλήθεια είναι ότι ήταν μόλις προ τριετίας το 2022. Εν έτει 2025, η εποχή των «τρελών τιμών» στα εισιτήρια, όπως χαρακτηριστικά διαφήμιζε στο πρόσφατο παρελθόν η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αεροπορική χαμηλού κόστους Ryanair, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Για τη φετινή χρονιά οι επίσημες προβλέψεις γενικότερα ως προς τις τιμές των εισιτηρίων στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, κάνουν λόγο ήδη για μια αύξηση μεσοσταθμικά κατά 12%. Αυτή τουλάχιστον είναι η πρόβλεψη από το επίσημο όργανο της Διεθνούς Ενωσης Aερομεταφορών ΙΑΤΑ ως προς τις αυξήσεις από πλευράς των Ευρωπαίων αερομεταφορέων το 2025, σε συνέχεια του 2024, μιας χρονιάς όπου η ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια διεθνώς κυμάνθηκε σε διψήφιο ποσοστό, άνω του 10,4%.
Οι προβλέψεις για τις αυξήσεις στις τιμές των εισιτηρίων έρχονται πριν ακόμη από την έναρξη των θερινών προγραμμάτων των αεροπορικών, οπότε θα φανεί καλύτερα και η ζήτηση για το ευρωπαϊκό καλοκαίρι, που ήδη κινείται ανοδικά με βάση τα πρώτα μηνύματα από τα συστήματα κρατήσεων των αεροπορικών ανά την Ευρώπη.
Για τη χώρα μας, οι αυξήσεις αποτυπώνονται και στα στοιχεία του πληθωρισμού για τον Ιανουάριο σε συνέχεια των επίσης αυξημένων αριθμών του Δεκεμβρίου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής: ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Ιανουάριο διαμορφώθηκε σε 2,7% έναντι 2,6% που ήταν τον Δεκέμβριο του 2024, με τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή να παρατηρείται -όπως και τον Δεκέμβριο- στην κατηγορία των μεταφορών επιβατών με αεροπλάνο (+31,6%), με δεύτερο το φυσικό αέριο (+26,5%) και τρίτα τα ξενοδοχεία (+16,8%). Τον Δεκέμβριο του 2024 η αντίστοιχη μέτρηση της ΕΛΣΤΑΤ έδειξε ένα +47,7% σε ετήσια βάση στα αεροπορικά.
1. Ζήτηση: Οι τιμές λοιπόν θα εξακολουθήσουν να τραβούν την ανιούσα με την πρώτη καθοριστική παράμετρο, αυτή της ζήτησης, να εξακολουθεί και φέτος, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα στα ψηλά, απόρροια της ενισχυμένης επιθυμίας του κοινού για ταξίδια.
Γι’ αυτό και «όσο πιο νωρίς, τόσο καλύτερα» συστήνουν οι αεροπορικές, οι οποίες διαπιστώνουν ότι ακόμη και οι Ελληνες εγκαταλείπουν σιγά-σιγά τη γνωστή συνήθεια των κρατήσεων της τελευταίας στιγμής και προσαρμόζονται στο νέο… δόγμα, σπεύδοντας παράλληλα να αξιοποιήσουν όσες προσφορές βγαίνουν κατά καιρούς και γίνονται κυριολεκτικά ανάρπαστες. Τα ταξίδια μεγαλύτερης ή πιο σύντομης διάρκειας φαίνεται ότι παραμένουν στις πρώτες προτεραιότητες του κοινού όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη στη μεταπανδημική περίοδο, παρά το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον και τις πιέσεις στα εισοδήματα. Αλλωστε ήταν μετά την πανδημία όταν υπήρξαν οι πρώτες απότομες ανατιμήσεις στις τιμές με τη συσσωρευμένη ζήτηση και τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες να έχουν περιορισμένη χωρητικότητα.
Επισημαίνεται εδώ ότι το 2024 ο συνολικός αριθμός επιβατών στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια άγγιξε αισίως τα 2,5 δισεκατομμύρια, παρουσιάζοντας αύξηση 7,4% σε σχέση με το 2023 και ξεπερνώντας κατά 1,8% τα επίπεδα του 2019, με βάση τα στοιχεία από το Διεθνές Συμβούλιο Αεροδρομίων Ευρώπης (ACI Europe). Εστω και αν οι οικονομικές συνθήκες και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη δημιουργούν αβέβαιο περιβάλλον, εντούτοις τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια υποδέχτηκαν 200 εκατομμύρια επιπλέον επιβάτες το 2024, με την εικόνα όμως να μην είναι ενιαία. Ενα 47% των ευρωπαϊκών (κυρίως πιο περιφερειακών) αεροδρομίων βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα από τα επίπεδα προ πανδημίας και από την άλλη πλευρά, κάποιες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, καταγράφουν ιστορικά ρεκόρ: για τη χώρα μας, στο σύνολο των 39 αεροδρομίων -24 που διαχειρίζεται η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, 14 υπό τη Fraport Greece και ο Διεθνής Αερολιμένας της Αθήνας- η κίνηση ξεπέρασε τα 79,4 εκατομμύρια επιβάτες έναντι 72,62 εκατομμυρίων το 2023, καταγράφοντας αύξηση 9,3%. Για τον Ιανουάριο του 2025 η επιβατική κίνηση στα 39 αεροδρόμια κατέγραψε αύξηση 12,4%, φτάνοντας τους 2,71 εκατομμύρια επιβάτες έναντι 2,4 εκατομμυρίων επιβατών το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2024. Το 2025 λοιπόν -και παρά τη χαμηλή χειμερινή περίοδο- έχει ξεκινήσει με περαιτέρω άνοδο από πλευράς τόσο επιβατικής κίνησης όσο και προγραμματισμού των αεροπορικών εν όψει και του θερινού προγράμματος με επιπλέον δρομολόγια και συνδέσεις ειδικά σε δημοφιλείς προορισμούς που βρίσκονται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις του ταξιδιωτικού κοινού, όπως σε Κρήτη, Ρόδο, Κέρκυρα. Ακριβώς στο σημείο αυτό θα μπορούσε ο αυξημένος ανταγωνισμός μεταξύ των αεροπορικών να αντισταθμίσει, ως έναν βαθμό, την αύξηση των τιμών στα εισιτήρια λόγω της υψηλής ζήτησης.
2. Περιβαλλοντικές απαιτήσεις: Μια δεύτερη παράμετρος που θεωρείται ότι θα επηρεάσει περαιτέρω τις τιμές των εισιτηρίων φέτος σε σχέση και με το γενικότερο κόστος των καυσίμων έχει να κάνει με το πρόγραμμα χρήσης Βιώσιμων Αεροπορικών Καυσίμων (Sustainable Aviation Fuel – SAF), στο πλαίσιο και της προσαρμογής στους στόχους της Ε.Ε. για την πράσινη μετάβαση, με στόχο τις πιο βιώσιμες αερομεταφορές. Από τον Ιανουάριο του 2025 ισχύει η απαίτηση για χρήση ελάχιστου ποσοστού SAF -τουλάχιστον στο 2% του συνόλου των καυσίμων αεροσκαφών- στις πτήσεις που αναχωρούν από ευρωπαϊκά αεροδρόμια ακολουθώντας την εφαρμογή της νομοθεσίας REfuelEU με στόχο τη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Πάντως, από πλευράς των αεροπορικών ανά την Ευρώπη, η προσαρμογή για τη χρήση SAF, που υπολογίζεται ότι κοστίζει από 2 φορές και πάνω σε σύγκριση με τα πιο συμβατικά καύσιμα, έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. Επισημαίνεται εδώ ότι ο στόχος που έχει τεθεί σε επίπεδο Ε.Ε. έως το 2030 είναι για 6%, με το Ηνωμένο Βασίλειο να έχει θέσει πιο φιλόδοξο στόχο για 10%. Οι αεροπορικές ανά την Ευρώπη προετοιμάζουν πιο έντονα από πέρυσι το ταξιδιωτικό κοινό σε σχέση με τα «πρόσθετα κόστη συμμόρφωσης με τους κανόνες περιβαλλοντικών απαιτήσεων», μεταξύ των οποίων και το κόστος δικαιωμάτων ρύπων, τα οποία καλούνται να επωμιστούν στον δρόμο προς τη μείωση των εκπομπών ρύπων της αεροπορικής βιομηχανίας.
Κορυφαίοι όμιλοι όπως οι Lufthansa, Air France-KLM κ.ά. είχαν ανακοινώσει επισήμως πέρυσι την αύξηση των ναύλων λόγω της προσθήκης περιβαλλοντικού τέλους ώστε να καλυφθεί το κόστος συμμόρφωσης με τους νέους κανόνες της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών ρύπων φέρνοντας στην επικαιρότητα τη συζήτηση για το τέλος των φθηνών αεροπορικών εισιτηρίων.
3. Αυξημένα τέλη: Την ίδια στιγμή, τα περιβαλλοντικά τέλη έρχονται σε συνδυασμό και με τα αυξημένα τέλη στα αεροδρόμια που επικαλούνται αεροπορικές όπως η Ryanair, γνωστή πάντως για την επιθετική της ρητορική, που γίνεται πολλές φορές για λόγους εντυπωσιασμού. Τώρα και εν όψει της θερινής σεζόν, η εταιρεία χαμηλού κόστους έλαβε την απόφαση να ακυρώσει πτήσεις λόγω «υπερβολικών τελών και αεροπορικών φόρων» σε ορισμένα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, συμπεριλαμβανομένων και κορυφαίων τουριστικών αγορών όπως στην Ισπανία, όπου ανακοίνωσε ότι θα περικόψει πτήσεις σε επτά περιφερειακά αεροδρόμια ή ακόμη σε Ιταλία, Δανία, Ουγγαρία και Αυστρία. Ενδεικτικά, ο νέος φόρος στη Δανία έχει να κάνει με τέλος που αντιστοιχεί σε 6,7 ευρώ για όλους τους επιβάτες που αναχωρούν από τη χώρα και καταβάλλεται από τις αεροπορικές.
4. Μειωμένος στόλος: Την ίδια στιγμή oυκ ολίγες ευρωπαϊκές αεροπορικές αντιμετωπίζουν (σ.σ.: εν μέσω υψηλής ζήτησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές των εισιτηρίων) και το θέμα του μειωμένου στόλου των αεροσκαφών τους και άρα των προσφερόμενων αεροπορικών θέσεων έναντι του αρχικού τους προγραμματισμού. Καθυστερήσεις στις παραδόσεις αεροσκαφών και μη προγραμματισμένες συντηρήσεις κινητήρων είναι από τα ζητήματα που έχουν συζητηθεί κατά κόρον στον χώρο το τελευταίο διάστημα, συμπεριλαμβανομένου και του γνωστού θέματος που έχει προκύψει με τους κινητήρες της κατασκευάστριας Pratt & Whitney και την ανάγκη (μη προγραμματισμένων) υποχρεωτικών ελέγχων και επισκευών στους κινητήρες. Στο ζήτημα έχει αναφερθεί επανειλημμένα και η διοίκηση του μεγαλύτερου εγχώριου αερομεταφορέα, της Aegean, η οποία συνήψε συμφωνία αποζημίωσης με την Pratt & Whitney καλύπτοντας σημαντικό μέρος της σχετικής οικονομικής επίπτωσης. Μάλιστα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις στην προσφερόμενη χωρητικότητα από την ανάγκη πρόωρων υποχρεωτικών ελέγχων και επισκευών στους κινητήρες GTF των αεροσκαφών της οικογένειας Airbus Α320 neo, η Aegean έχει προβεί και σε συμφωνίες επέκτασης συμβάσεων μίσθωσης αεροσκαφών Α320 ceo και στην αναπροσαρμογή του πτητικού έργου μεταφέροντας χωρητικότητα που εκτελούσε για τρίτους στο εξωτερικό στις κύριες βάσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
5. Ισοτιμία ευρώ/δολαρίου: Ενα ακόμη ζήτημα έχει να κάνει με τις συμφωνίες των ευρωπαϊκών αεροπορικών σε σχέση με τις πληρωμές τους, την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου και τις δαπάνες, π.χ., για τις μισθώσεις των αεροσκαφών που πραγματοποιούνται σε δολάρια.
