Κάθε φορά που συζητάμε για τη μόδα αναφερόμαστε στις επιρροές, τις νέες τάσεις, τα χρώματα και τις υφές, παραβλέποντας άλλες σημαντικές παραμέτρους όπως είναι η επίδραση της τεράστιας αυτής βιομηχανίας στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Ακόμα και αν δεν το πολυσκεφτόμαστε, σχεδόν όλοι γνωρίζουμε ότι τα ρούχα παράγονται σε δυσθεώρητες ποσότητες, ενώ αγοράζονται και πετιούνται με ταχύτατους ρυθμούς. Άλλωστε, ο χρόνος ζωής τους συρρικνώνεται όλο και περισσότερο, αφενός λόγω της χαμηλής ποιότητας αφετέρου γιατί η μόδα τους έρχεται και παρέχεται εν ριπή οφθαλμού.
Μεταφράζοντας σε αριθμούς, 92 εκατ. τόνοι από τα 100 δισεκατομμύρια ενδυμάτων που παράγονται κάθε χρόνο, καταλήγουν σε χωματερές. Αυτό σημαίνει ότι ένα απορριμματοφόρο γεμάτο ρούχα φτάνει σε χώρους υγειονομικής ταφής κάθε δευτερόλεπτο και αν εξακολουθήσει αυτός ο ρυθμός, τα απορρίμματα αναμένεται να φτάσουν στους 134 εκατ. τόνους ετησίως μέχρι το τέλος της δεκαετίας, όπως αναφέρει το περιβαλλοντικό think tank earth.org.
Παράλληλα όπως αναφέρουν τα Ηνωμένα Έθνη (UN Alliance aims to put fashion on path to sustainability, 2018) η βιομηχανία της μόδας ευθύνεται για το 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, περισσότερο από την αεροπορία και τη ναυτιλία μαζί, και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα είναι πολύ πιθανό το ποσοστό να διπλασιαστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Η βιομηχανία της μόδας απειλεί επίσης και τους ωκεανούς αφού το 10% των μικροπλαστικών που ανιχνεύονται στις θάλασσες κάθε χρόνο, προέρχονται από είδη ρουχισμού, ποσοστό που ισοδυναμεί με την ρύπανση που προκαλούν περισσότερα από 50 δισ. πλαστικά μπουκάλια.
Σε αυτά τα στοιχεία πρέπει να συνυπολογίσουμε και ότι για να παραχθεί μόνο ένα μπλουζάκι χρειάζονται 2.700 λίτρα νερού, δηλαδή όσο χρειάζεται για να ξεδιψάσει ένας άνθρωπος για 900 ημέρες. Και κάπως έτσι η βιομηχανία της μόδας έχει σκαρφαλώσει στην τρίτη θέση στη λίστα με τις 10 πιο ρυπογόνες βιομηχανίες στον κόσμο (Climate Trade, The world’s most polluting industries, 2023).
Η βιωσιμότητα είναι μονόδρομος
Οι μελέτες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές και οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρέπει να υιοθετήσουμε μια πιο συνειδητοποιημένη αγοραστική κουλτούρα. Συνεπώς η βιώσιμη μόδα φαίνεται να είναι μονόδρομος. Ο όρος βιώσιμη μόδα περικλείει όσες εταιρίες υιοθετούν έναν ηθικό τρόπο παραγωγής των προϊόντων τους, στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες, επενδύουν στην εντοπιότητα των πρώτων υλών, σέβονται τους εργαζομένους τους και ακολουθούν φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές, όπως είναι η κατάργηση επιβλαβών χημικών στην αλυσίδα παραγωγής.
Ωστόσο, η δημιουργία μίας βιώσιμης και ηθικής γκαρνταρόμπας δεν είναι απλή υπόθεση και δεν αφορά αποκλειστικά τις εταιρείες, αλλά και εμάς του ίδιους αφού πρέπει να ιχνηλατούμε όλα τα στάδια παραγωγής του τελικού
προϊόντος, χωρίς να κυνηγάμε τις χαμηλές τιμές γιατί αυτό μας φέρνει πίσω στην βιομηχανία της γρήγορης μόδας. Για παράδειγμα ας χρησιμοποιήσουμε το κασμίρ, ένα υλικό που είναι συνώνυμο της κομψότητας, αγαπημένο για την αντοχή, την απαράμιλλη αίσθηση απαλότητας, ζεστασιάς και πολυτέλειας.
Οι μοναδικές ιδιότητες του κασμίρ το κάνουν ολοένα και πιο δημοφιλές στους οίκους μόδας, όμως η ζήτηση στην παγκόσμια αγορά για φθηνότερο κασμίρ έχει δραματικές συνέπειες. Στη Μογγολία, τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα παραγωγό κασμίρ στον κόσμο μετά την Κίνα, έχει οδηγήσει σε υπερπληθυσμό των αιγών, με τον πληθυσμό να έχει φτάσει στα 27 εκατ. ξεπερνώντας τους περίπου 3.5 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας. Έτσι μπορεί να έχουμε μεν τη δυνατότητα να φοράμε μια κασμιρένιο πουλόβερ με τιμή που ξεκινά από 75 ευρώ, όμως τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα, γιατί η μείωση των τιμών συνδέεται με την εντατική εκτροφή η οποία απειλεί τη μογγολική στέπα, που έχει ήδη έχει πληγεί από την κλιματική αλλαγή, τη διάβρωση του εδάφους και την ξηρασία σε λίμνες και ποταμούς. Σύμφωνα με μελέτες, περίπου το 70% της απογύμνωσης των μογγολικών εκτάσεων αποδίδεται στην εντατική βόσκηση.
Start up και επιστροφή στη φύση
Τα ζητήματα που προκύπτουν είναι πολλά, όμως η απάντηση φαίνεται να έρχεται από νεοφυείς επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο οι οποίες χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που ούτε καν έχουμε φανταστεί για να κατασκευάσουν ρούχα και αξεσουάρ. Στην Ολλανδία η Human Material Loop αξιοποιεί των ανθρώπινες τρίχες και φτιάχνει πουλόβερ και πανωφόρια. Στο Έμερβιλ της Καλιφόρνια, η εταιρεία βιοτεχνολογίας MycoWorks παράγει «δέρμα» από μανιτάρια και κατασκευάζει με αυτό καπέλα, τσάντες κ.ά. Στο Ισραήλ η Algaeing χρησιμοποιεί φύκια που τα μετατρέπει σε υφάσματα.
Στη Σικελία η Orange Fiber εκμεταλλεύεται τα πορτοκάλια από τα οποία φτιάχνει ίνες που συνδυάζει με μετάξι και βαμβάκι δημιουργώντας απαλά υφάσματα που εμπιστεύονται ακόμα και μεγάλοι οίκοι μόδας, όπως η Salvatore Ferragamo. Η ιταλική Vegea με έδρα το Τρεντίνο, δημιουργεί τσάντες, ρούχα, εσωτερικά αυτοκινήτων και έπιπλα από στέμφυλα σταφυλιών, ένα φυτικό προϊόν με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Και φτάνουμε στο δια ταύτα. Το βασικότερο βήμα για να μικρύνουμε το αποτύπωμά μας, είναι να αλλάξουμε συνήθειες. Αγοράζουμε ρούχα με μεγαλύτερη διάρκεια και ακολουθούμε τις οδηγίες για το καθάρισμά του. Προτιμάμε αυτά που μπορούν να φορεθούν σχεδόν όλες τις εποχές, και διαλέγουμε με βάση την ποιότητα και όχι την ποσότητα. Εξάλλου σύμφωνα με το Hot or Cool Institute που ασχολείται με ζητήματα βιωσιμότητας, ο μέγιστος αριθμός ρούχων που πρέπει να αγοράζουμε ετησίως είναι πέντε.
Δεν είναι αργά να κάνουμε την αρχή.
