Του Γιώργου Μόσχου
Με ανακρίβεια και ο λόγος Πελετίδη για την απελευθέρωση!
Ανέφερε πως η παράδοση των Τσολιάδων της Πάτρας έγινε την Τρίτη πρωί 3-10-1944, που φούντωσαν οι μάχες, αντί του σωστού την Κυριακή το βράδυ! Κάποιοι έριξαν στην… λούμπα τον Δήμαρχο
Παραθέτω απόσπασμα από την ομιλία του δημάρχου Πατρέων Πελετίδη, για την επέτειο των 78 χρόνων από την απελευθέρωση της Πάτρας, εκ μέρους των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και της Βρετανικής Ταξιαρχίας.
Σύμφωνα με την δημοσιευμένη ομιλία Πελετίδη στο σάιτ του Δήμου Πατρέων, υποτίθεται ελεγμένη και διαρθρωμένη με σωστό τρόπο, από κάποιους που έχουν γνώση της ιστορίας της πόλης και ευθύνη για να τον προστατεύσουν από την.. λούμπα, αλλά τον έριξαν:
«Την 1η Οκτώβρη 1944, το 12ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ ανακαταλαμβάνει απ’ τους Γερμανούς τις περιοχές Κλάους, Περιβόλα, Εγλυκάδα, Γηροκομειό. Ένας λόχος καταλαμβάνει το Δασύλλιο και ένας άλλος από τα Συχαινά, κατευθύνεται προς την παραλία, για να αποκλείσει τη διαφυγή των Γερμανών.
Στις 2 Οκτώβρη, αρχίζει η επιχείρηση απελευθέρωσης της πόλης, με γενικευμένη επίθεση από όλα τα τμήματα, που απλώθηκε σε όλη την Πάτρα και κράτησε ως αργά το βράδυ».
Έως εδώ η παράθεση των ιστορικών γεγονότων πάει καλά. Αμέσως πιο κάτω αρχίζει το πρόβλημα της εξιστόρησης του Δημάρχου αυτής της πόλης.
Είπε στον λόγο του:
«Στις 3 του Οκτώβρη το πρωί, παραδίδονται στην αγγλική δύναμη τα τάγματα ασφαλείας προδοτών και συνεργατών των Γερμανών, του περιβόητου Κουρκουλάκου και η τελική επίθεση αρχίζει. Οι ΕΛΑΣίτες έφτασαν στα Ψηλά Αλώνια και μια ομάδα των ανταρτών κατορθώνουν να στήσουν ένα πολυβόλο στο καμπαναριό του Παντοκράτορα. Εκδηλώνεται επίθεση στο Κάστρο και οι Γερμανοί υποχωρούν προς το λιμάνι. Αργά το βράδυ, επιβιβάζονται σε πλοία και εγκαταλείπουν την Πάτρα.
Στις 4 του Οκτώβρη, στις 6 το πρωί, οι καμπάνες αναγγέλλουν τη λευτεριά και το τέλος της σκλαβιάς. Οι απελευθερωτές, τα τμήματα του ΕΛΑΣ, παρελαύνουν στην ελεύθερη Πάτρα και οι κάτοικοι, που πλημμύρισαν τους δρόμους, τους υποδέχονται με λουλούδια. Η ομιλία του Άρη Βελουχιώτη, στην κατάμεστη Πλατεία Γεωργίου, σηματοδότησε την ελευθερία».
Εδώ κάποιος θα παρατηρήσει ότι παράδοση ενόπλων γερμανόφιλων τμημάτων Τσολιάδων την ώρα που φούντωσε μάχη και χωρίς να απειλούνται είναι σχήμα οξύμωρο.
Εν πρώτοις η παράδοση έγινε βράδυ της Κυριακής, στο Ψαροφάι ενώπιον του ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Ηλία Παπαστεργιόπουλου και των Βρετανών, ενώ άλλοι ταγματασφαλίτες παραδόθηκαν στην Εγλυκάδα. Και όχι πρωί Τρίτης 3 Οκτώβρη, ενώ είχαν φουντώσει οι μάχες σε όλο το μέτωπο.
Ήταν απόγευμα Κυριακής 1 Οκτωβρίου. Την επομένη ημέρα θα άρχιζε η επίθεση εναντίων των Γερμανών.
Δείτε πως περιγράφει την στιγμή της παράδοσης των Τσολιάδων ο Αντώνης Πριονάς, μαχητής του Ευζωνικού Τάγματος Κουρκουλάκου, όπως καταγράφηκε στις σελίδες 306-308 του βιβλίου «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση», που θα κυκλοφορήσει σε λίγο από τις εκδόσεις Gotsis:
«Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΤΣΟΛΙΑΔΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΑΣ
Ο Κουρκουλάκος δεν παραδίδονταν εύκολα στον ΕΛΑΣ, ήρθαν όμως οι Εγγλέζοι και παραδόθηκε. Είχε λάβει τελεσίγραφο από τους Άγγλους.
Ένα βράδυ Κυριακής, μάλλον 1 Οκτώβρη, ήταν 6 η ώρα, μου λέει ο λοχαγός Σεβαστάκης:
– Πάρε το κάρο και να πας επάνω (σ.σ.: στο ΚΕΤΕΣ) να φορτώσεις πυρομαχικά.
Μόλις φθάνω μου λένε:
– Όχι, γύρισε πίσω και να πεις του λοχαγού σου να ’ρθει εδώ.
Και κατά τις 10 η ώρα το βράδυ μας κάνουν νόημα να κινηθούμε σιγά-σιγά. Οι Γερμανοί ήσαν πιο πέρα. Μας είπανε που λες να κάνουμε ησυχία και φύγαμε από το φυλάκιο του Κόπανου. Φθάσαμε πρώτοι στην Αγία Τριάδα. Εκεί βλέπω έναν αντάρτη ΕΛΑΣίτη, οι άλλοι που τον είδανε κολώσανε. Εγώ πάω κοντά και του λέω:
– Καλησπέρα σύντροφε, εσύ θα πας μπροστά; Ωραίο όπλο μάουζερ έχεις. Θα μου το δώσεις και να σου δώσω μια καραμπίνα που έχουμε εμείς, να κάνεις πόλεμο; τον ρωτάω αστειευόμενος. Θα σημαδεύεις το Παναχαϊκό και θα βαράς την Παλιοβούνα!
Τον κατάλαβα ότι ήταν αντάρτης από την στολή και το όπλο.
Γελάγαμε και κάναμε πλάκα. Πράγματι πήγε μπροστά και φθάσαμε στο δρόμο προς Οβρυά που χωρίζεται προς Ζαρουχλέικα και Οβρυά. Εκεί βλέπω Εγγλέζους αλεξιπτωτιστές, φορούσαν κάτι κίτρινα, ένα τανκ και έναν αντάρτη ψηλό, ωραίο. Ήταν ο καπετάν Βοριάς. Τον χαιρετώ με χαιρετάει, του λέω:
– Τα όπλα τα πετάμε.
– Ναι μου λέει, μην ανησυχείτε. Είναι όλα κανονισμένα.
Εκεί ήταν και ο Ηλίας Παπαστεργιόπουλος. Τον πλησιάζω, του προσφέρω το όπλο και χαμογελώντας του λέω:
– Βοήθειά σου!
Μου λέει ο Παπαστεργιόπουλος, που κοίταξε το όπλο μου:
-Ρε παλικάρι γεμάτο το είχες!
Είπα να του απαντήσω, αδειανό τι να το κάνω;
Εντωμεταξύ ανάμεσά μας ήσαν οι Πεντεσαρανταδυώτες που είχαν κάνει ανάσταση με τις διαμαρτυρίες τους. Δεν ’θέλαν να παραδώσουν τα όπλα, αλλά τους είχαν μπλοκάρει οι άλλοι εύζωνοι που είχαν τα νεύρα τους – γιατί με αυτούς δεν τα είχαν καλά – σηκώνουν τα χέρια και τους αρχίζουν στο ξύλο.
Ανάμεσα στους αντάρτες ήσαν καμιά εφταριά πρώην εύζωνοι που το είχαν σκάσει προς τους αντάρτες και ο «Μπουριέτας μαζί τους. Δεν τους χρησιμοποίησαν πουθενά, μόνο τα όπλα τους πήραν. Και σκεφτόμουνα:
– Ώρε ξύλο που σας περιμένει!
Πήγα και έπιασα κουβέντα με τον καπετάν Βοριά. Είχε πολύ γλυκό χαμόγελο.
Είδα πιστόλι καραμπινιερίας στη θήκη της μέσης του. Εγώ είχα κάτι σφαίρες. Τις βγάνω, του τις δίνω και του λέω:
– Όπου βρεις Εγγλέζο του τις παραδίδεις, με την ευχή μου.
Γκούμας και Ερμής απαίτησαν να φύγουμε έξω από την Πάτρα, εντός ολίγων ωρών. Ο Κουρκουλάκος δεν τους είπε ότι πέρα από τα συρματολέγματα υπάρχουν παγίδες με χειροβομβίδες και έπρεπε να αφοπλιστούν. Το ότι δεν θρηνήσαμε θύματα είναι θαύμα. Όπως θαύμα είναι το πώς οι τσολιάδες του Πυροβολικού που φρουρούσαν στο Κάστρο μπόρεσαν και πήραν τα κλείστρα των γερμανικών κανονιών, χωρίς να τους πάρουν χαμπάρι οι Γερμανοί!
Μας πήραν για το Μιντιλόγλι. Περάσαμε μέσα από τα αντάρτικα τμήματα και μας είχαν πει οι Εγγλέζοι:
– Να κάνετε τον συναγωνιστή, γειά σου σύντροφε και λοιπά.
Όταν μπαίναμε στην πόρτα του σχολείου στο Μιντιλόγλι, ένας Άγγλος σκοπός με φάτσα Έλληνα μας έλεγε ’’καμάν γερμάν, σκιάσε’’. Εμείς διαμαρτυρόμαστε, που οι κοπέλες μας έβριζαν.
Έφεραν αυτοκίνητα και από κει, απ’ το Μιντιλόγλι, μας πήγαν στον Άραξο. Στην αρχή ήταν δύσκολα, γιατί ήταν ηλίθιος ο Κουρκουλάκος, πολύ ηλίθιος. Διότι εφόσον πηγαίναμε για παράδοση, πάρε ρε βλάκα ό,τι γαλέτες έχεις, ό,τι τρόφιμα έχεις, ό,τι πράματα έχεις και μοίρασέ τα στους λόχους. Εκεί που θα πάμε να έχουμε να περάσουμε τις πρώτες ημέρες.
Τέλος πάντων μετά κατέφθασαν τα εγγλέζικα αεροπλάνα, έφεραν τρόφιμα, πήγαιναν οι δικοί μας έπαιρναν. Εκεί στον Άραξο συνάντησα τον Ερμή, (τον Βασ. Πριόβολο), που ήρθε να μας δει. Ο Κουρκουλάκος έδωσε διαταγή να τιμήσουμε τον καπετάνιο και εμείς τον χαιρετίσαμε στρατιωτικά.
Ήθελα να τον συγχαρώ και να του πω του Ερμή, όταν τον είδα στην Πάτρα το 2004: Μπράβο βρε καπετάνιε, τίμησες την υπογραφή σου! Γιατί όταν απελευθερωθήκαμε (σ.σ.: από τον Άραξο) δεν μας πείραξε κανένας από τον ΕΛΑΣ, αντίθετα εμείς τους κάναμε τον κόκορα. Αντί να μας δέρνουνε τους δέρναμε.
Απελευθερώθηκα από τους πρώτους, μετά από δυο μήνες, με επέμβαση της οργάνωσης του ΕΑΜ της γειτονιάς μου. Τότε, αμέσως μετά την απελευθέρωση, όλος ο κόσμος ήταν με το ΕΑΜ».
Αυτά αναφέρει σε συνέντευξή του ο Αντώνης Πριονάς, μιλώντας στον υπογράφοντα.
Κι ακόμη, στο δελτίο τύπου που παρατίθεται στο σάιτ του Δήμου Πατρέων, αναφέρονται και καλώς, τα ονόματα των φορέων που κατέθεσαν στεφάνια και με αυτό ολοκληρώνεται η αναφορά:
«Στεφάνια κατέθεσαν, η πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού Κατερίνα Γεροπαναγιώτη, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης & Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Γιώργος Τσαπάρας, ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Πάτρας Δημήτρης Μαρμούτας, ο συντονιστής της Ν.Ε. Αχαΐας του ΣΥΡΙΖΑ Μιχάλης Σιδηρόπουλος, εκ μέρους της Τομεακής Επιτροπής ΚΚΕ Αχαΐας η κ. Κατερίνα Σίνου, από το Συμβούλιο Περιοχής της ΚΝΕ ο κ. Νίκος Κουφαλάκος, για τη Δημοτική Παράταξη «Ώρα Πατρών» ο δημοτικός σύμβουλος Γιάννης Λάμπρου, για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση δύο μαθήτριες του 36ου Δημοτικού Σχολείου και από το Σύλλογο Φυλακισθέντων – εξορισθέντων 1945 -1974 «Πέτρινα Χρόνια- Ιστορική Μνήμη» η κ. Ντίνα Πεταλά».
