Ο πρώην Πρωθυπουργός και Γενικός Εισηγητής για τη Δημοκρατία στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, Γιώργος Α. Παπανδρέου, συμμετείχε ως ομιλητής στην Υψηλού Επιπέδου Διάσκεψη που οργανώνεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Υπουργείο Εξωτερικών και Τουρισμού της Μάλτας, υπό την αιγίδα της Μαλτέζικης Προεδρίας της Επιτροπής Υπουργών, με κεντρικό θέμα: «Building Democratic Resilience to Disinformation».
Ακολουθούν σημεία της ομιλίας στην συζήτηση που συμμετείχε ως ομιλητής με θέμα: «Resisting Disinformation: A multistakeholder Effort»:
Ζούμε σε μια εποχή όπου το ψέμα ταξιδεύει ταχύτερα από την αλήθεια. Που οι αλγόριθμοι μάς γνωρίζουν καλύτερα από όσο γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Που οι τεχνολογικοί κολοσσοί αποφασίζουν τους κανόνες του δημόσιου χώρου μας.
Το ερώτημα είναι επιτακτικό: τι είδους κοινωνίες θέλουμε να χτίσουμε;»
Στην παρέμβασή του για την Παραπληροφόρηση και τη Δημοκρατία, θύμισε τα διδάγματα της αρχαίας Ελλάδας:
«Ο Σωκράτης μας δίδαξε να αμφισβητούμε και να διαλεγόμαστε.
Ο Γοργίας μας έδειξε πώς η ρητορική μπορεί να χειραγωγεί, να πολώνει, να κυριαρχεί—όπως κάνουν σήμερα οι spin doctors και τα τρολ. Και ο Αριστοτέλης προειδοποίησε ότι η δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει, αν οι ανισότητες πλούτου και ισχύος γίνουν υπερβολικά μεγάλες.
Αυτές οι προειδοποιήσεις αντηχούν και σήμερα. Αντιμετωπίζουμε ένα τσουνάμι παραπληροφόρησης, που ενισχύεται από πλατφόρμες που λειτουργούν με μόνο κριτήριο το κέρδος, από ξένες παρεμβάσεις και από αδιαφανείς αλγόριθμους που εκμεταλλεύονται τις πιο βαθιές μας ευαλωτότητες. Το αποτέλεσμα είναι πόλωση, δημαγωγία, βία και η αυξανόμενη έλξη προς αυταρχικές λύσεις.
Οι προτάσεις μου για μια Ευρωπαϊκή Δημοκρατική Αμυνα:
1. Να ανακτήσουμε τον έλεγχο του ψηφιακού μας χώρου.
Η Ευρώπη οφείλει να χτίσει τη δική της ασφαλή και αξιόπιστη υποδομή—στις επικοινωνίες, στις πλατφόρμες, στις υπηρεσίες cloud, στους αλγόριθμους. Δεν μπορούμε να αφήνουμε τη δημόσια σφαίρα μας σε τεχνολογικούς ολιγάρχες.
2. Να ενισχύσουμε το οικοσύστημα ενημέρωσης.
Να προστατεύσουμε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Να θωρακίσουμε τα μέσα από λογοκρισία και καταχρηστικές αγωγές. Να διασφαλίσουμε ανοικτά δεδομένα για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Να διδάξουμε στα σχολεία κριτική σκέψη και παιδεία στα ΜΜΕ.
3. Να επιβάλουμε κανόνες. Με;
• Σήμανση περιεχομένου και deepfakes που παράγονται από την τεχνητή νοημοσύνη.
• Απόλυτη διαφάνεια στην πολιτική διαφήμιση.
• Ειδικά μέτρα προστασίας στις εκλογικές περιόδους: ενισχυμένη εποπτεία, πολυγλωσσικό fact-checking, προτεραιότητα σε αξιόπιστα μέσα.
• Διαφάνεια στους αλγόριθμους—ώστε οι κανόνες της δημοκρατίας να τίθενται από τους εκλεγμένους νομοθέτες και όχι από τις εταιρείες.
4. Να ενδυναμώσουμε τους πολίτες.
Με περισσότερες συνελεύσεις πολιτών, με συμμετοχικές διαδικασίες, με έναν ψηφιακό «τέταρτο πυλώνα» της δημοκρατίας—όπου οι πολίτες διαμορφώνουν άμεσα την πολιτική.
5. Να δράσουμε συντονισμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Με τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ανθεκτικότητας στην Πληροφόρηση, που θα παρεμβαίνει άμεσα, ιδιαίτερα σε εκλογικές περιόδους.
Όπως προειδοποίησε ο Carl Sagan, όταν οι τεχνολογικές δυνάμεις συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων, οι κοινωνίες κινδυνεύουν να χάσουν την ικανότητα να σκέφτονται κριτικά, να αμφισβητούν την εξουσία, να υπερασπίζονται την ελευθερία.
Ο στόχος μας είναι σαφής:
Να εμπιστεύονται οι Ευρωπαίοι το ψηφιακό τους περιβάλλον. Όχι επειδή δεν θα υπάρχουν διαφωνίες, αλλά επειδή θα είναι απαλλαγμένο από χειραγώγηση.
Αυτή δεν είναι μόνο μια τεχνολογική μάχη. Είναι μια γεωπολιτική μάχη για την ψυχή της ίδιας της δημοκρατίας.
Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να ανακτήσει τον έλεγχο.»
