ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ο Γιώργος Παυλάκης, ο μεσολογγίτης εικονολήπτης που από την πρώτη στιγμή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία (στις 24 Φεβρουαρίου 2022) βρέθηκε στην εμπόλεμη ζώνη, μιλά στην «Πελοπόννησο της Δευτέρας» για τις πρωτόγνωρες εικόνες και καταστάσεις που βίωσε, για περίπου 1 μήνα. Μαζί με τον δημοσιογράφο Σπύρο Λεβειδιώτη ήταν η πρώτη αποστολή του ΑΝΤ1 στην Ουκρανία. Ενα χρόνο μετά, οι περιγραφές του συγκλονίζουν.
-Συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Εχοντας βρεθεί στο μέτωπο του πολέμου, για τη δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων, τι συναισθήματα σου γεννά η μαύρη επέτειος;
Οταν έχεις καλύψει τη βαρβαρότητα του πολέμου, με σπίτια γκρεμισμένα από βομβαρδισμούς, οικογένειες να εγκαταλείπουν το βιός τους, να ζεις με τον ήχο της σειρήνας όλο το 24ωρο και δυστυχώς να βλέπεις ότι μετά από ένα χρόνο συνεχίζεται αυτός ο πόλεμος, το μόνο συναίσθημα είναι θλίψη. Πίστευα ότι ο πόλεμος θα σταματούσε πριν έρθει το 2023. Δυστυχώς, όλα δείχνουν ότι οι Ρώσοι δεν θα σταματήσουν σύντομα. Θέλουν να καταλάβουν την νότια Ουκρανία, με σκοπό τον αποκλεισμό της από τη Μαύρη Θάλασσα, από όπου κάνει τις εξαγωγές των προϊόντων της.
-Οταν έμαθες ότι, ως εικονολήπτης του Ant1, θα συμμετάσχεις στην πρώτη αποστολή, τι σκέφτηκες; Γιατί μπορεί να είσαι ένας από τους πιο έμπειρους cameramen, άλλα είσαι και πατέρας δύο ανήλικων παιδιών; Είπες αμέσως «ναι» ή υπήρξαν δεύτερες σκέψεις;
Να σου πω την αλήθεια το περίμενα το τηλεφώνημα. Εχω συμμετάσχει, το 1997, σε αποστολές στην Αλβανία, με την εξέγερση κι αργότερα στο Κόσσοβο. Σίγουρα οι τηλεοπτικοί σταθμοί πανελλήνιας εμβέλειας, όπως ο ΑΝΤ1, δεν θα ρίσκαραν να στείλουν κάποιον άπειρο σε πολεμική αποστολή. Είχα μιλήσει στα παιδιά μου, στους γονείς μου και στη σύντροφό μου για το ενδεχόμενο να πάω στην Ουκρανία να καλύψω τον πόλεμο. Αντίδραση υπήρξε από την μητέρα μου, ενώ τα παιδιά μου νόμιζαν ότι τους κάνω πλάκα. Οταν έπεσε το τηλέφωνο με την ερώτηση ‘’Γιώργο, θέλεις να πας στην Ουκρανία;.. απάντησα ναι. Με ρώτησαν, αρκετές φορές, αν ήμουν σίγουρος για την απόφασή μου και φυσικά ήμουν θετικός. Είμαι 30 χρόνια στον ΑΝΤ1 κι έχω δουλέψει σε πολλές αποστολές που έχουν ρίσκο. Το επάγγελμά μας κρύβει κινδύνους ακόμα σε απλά θέματα.
«ΟΥΚΡΑΝΟΣ, ΣΤΗ ΘΕΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ, ΠΗΡΕ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ, ΦΙΛΗΣΕ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΜΕ ΠΗΡΕ ΑΓΚΑΛΙΑ»
«Οταν άρχισαν να ηχούν οι σειρήνες, δεν σκέφτηκα να πάω στο καταφύγιο, Δουλειά μου είναι να μεταδώσω με την κάμερα την είδηση στον τηλεθεατή»
-Πριν φύγεις από το Μεσολόγγι, εκτός από τον δύσκολο αποχαιρετισμό των δικών σου ανθρώπων, υπήρξε κάτι άλλο που έκανες;
Φυσικά, πήγα στον εξομολόγο μου και εξομολογήθηκα. Πάντα το έκανα και θα το κάνω. Θα σου πω, Μαρία μου, ένα περιστατικό. Στην θήκη του κινητού μου έχω πάντα την εικόνα της Παναγίας. Σε ένα μπλόκο, μας έκαναν έλεγχο και μας ζήτησαν τα κινητά τηλέφωνα να δουν αν έχουμε τραβήξει φωτογραφίες ή βίντεο. Οταν άνοιξα τη θήκη του τηλεφώνου ο Ουκρανός, στη θέα της εικόνας της Παναγίας, πήρε το κινητό, φίλησε την εικόνα και με πήρε αγκαλιά. Τις τελευταίες ώρες πριν φύγω, τις πέρασα με τους δικούς μου, προσπαθώντας να ελαφρύνω το κλίμα και να τους δώσω να καταλάβουν ότι είναι η δουλειά μου και έδωσα τον λόγο μου ότι θα προσέχω και θα γυρίσω πίσω ασφαλής.
-Μαζί με τον συνάδελφο Σπύρο Λεβειδιώτη βρεθήκατε στην Οδησσό. Οταν φτάσατε, ποια κατάσταση αντικρίσατε;
Ο Σπύρος είναι ένας καταπληκτικός άνθρωπος και επαγγελματίας. Ηταν η πρώτη του φορά σε πολεμική αποστολή. Μέχρι την Ουκρανία είχαμε συζητήσεις για το τι θα βρούμε εκεί και πώς θα το αντιμετωπίσουμε. Στα σύνορα οι Ουκρανοί στρατιώτες μάς αγκάλιασαν με χαμόγελα. Στη διαδρομή είδαμε ουρές χιλιομέτρων από αυτοκίνητα γεμάτα αποσκευές να προσπαθούν να περάσουν στη Ρουμανία. Υπήρχαν πάρα πολλά μπλόκα με αστυνομικούς και στρατιώτες μάς έκαναν εξονυχιστικούς ελέγχους. Το βλέμμα τους αλλά και το γεγονός ότι μας σημάδευαν με τα όπλα μέχρι να τελειώσει ο έλεγχος, μας ανέβαζε τους παλμούς στα ύψη. Πλέον, είχαμε εισέλθει στον πόλεμο και παντού κυκλοφορούσαν στρατιωτικά οχήματα. Θυμάμαι ότι δεν μιλούσαμε μεταξύ μας εκείνες τις ώρες, απλά κοιταζόμασταν.
Ο Γιώργος Παυλάκης με τον Σπύρο Λεβειδιώτη στην Οδησσό
– Συναντήσατε δυσκολίες στο ταξίδι σας μέχρι να φτάσετε στην Οδησσό; Ο κόσμος πώς σας αντιμετώπισε, καθότι Ελληνες;
Υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας και τα καταστήματα ήταν κλειστά. Μόνο φαρμακεία και σούπερ μάρκετ ήταν ανοιχτά τις πρώτες μέρες του πολέμου. Αναγκαστικά, τις ζωντανές συνδέσεις τις κάναμε έξω από το ξενοδοχείο ή από το μπαλκόνι. Υπήρχαν κάτοικοι που μας πλησίαζαν να μάθουν από πού ήμασταν. Στο άκουσμα ότι είμαστε Ελληνες, με ένα χαμόγελο στο πρόσωπο υποκλίνονταν προς εμάς, λέγοντας «thank you my friend». Στους ελέγχους οι στρατιώτες ήταν ευγενικοί, προσιτοί, οι αστυνομικοί τυπικοί, ενώ αντίθετα οι πολιτοφύλακες θα έλεγα πως ήσαν καχύποπτοι έως και εχθρικοί. Σε έναν έλεγχο που μας έγινε, στο κέντρο της Οδησσού, μας έβαλαν στον τοίχο και μας φωτογράφισαν με το κινητό τους, ενώ μας σημάδευαν με τα όπλα τους. Μου ζήτησαν να τους δείξω τι έχω τραβήξει με την κάμερα και μου ζήτησαν μάλιστα να σβήσω κάποια πλάνα.
-Υπήρξαν στιγμές που «λύγισες»;
Στον μεγάλο σιδηροδρομικό σταθμό της Οδησσού έφταναν πούλμαν με κόσμο από τη Μαριούπολη. Πήραμε την απόφαση να κάνουμε ρεπορτάζ με δηλώσεις κατοίκων, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πόλη τους μιας και είχε ισοπεδωθεί από βομβαρδισμούς. Οταν έφτασε το πρώτο πούλμαν με συγκλόνισε μια εικόνα. Ηλικιωμένοι με μωρά στην αγκαλιά τους. Παππούς, γιαγιά με τα εγγονάκια τους, αφού οι γονείς έμειναν πίσω για να υπερασπιστούν τα υπάρχοντα τους. Ηταν η εικόνα που βούρκωσα, βλέποντας την αγωνία ηλικιωμένων και μικρών παιδιών που έκλαιγαν λέγοντας την λέξη ‘’μαμά’’. Την ίδια στιγμή, η εικόνα που με καθήλωσε ήταν όταν είδα πως όλοι, μικροί μεγάλοι, είχαν καρφιτσωμένο ένα χαρτάκι στο στήθος με τα στοιχεία τους κι ένα τηλέφωνο. Μου ήρθε η εικόνα των αιχμαλώτων του Χίτλερ που είχαν το ίδιο χαρτάκι στο πέτο τους. Εκείνο το πρωινό δεν θα το ξεχάσω ποτέ.
-Αισθάνθηκες απειλή και φόβο για τη ζωή σου;
Ναι, φυσικά, υπήρξε κάθε λεπτό φόβος. Οποιος πει ότι είναι σε πόλεμο και δεν φοβάται, να ξέρεις ότι λέει ψέματα ή είναι επικίνδυνος να πάρει στον λαιμό του κι άλλους. Ναι μεν έπρεπε να προστατευτούμε, αλλά όταν ηχούσαν οι σειρήνες πρέπει να είναι κάποιος εκεί να το καταγράψει, όταν πέφτουν βόμβες κάποιος πρέπει να είναι εκεί να το μεταδώσει. Τις πρώτες μέρες προστατεύαμε τον εαυτό μας περισσότερο. Τις επόμενες αποκτήσαμε εξοικείωση, ξέραμε και πού να κρυφτούμε. Φαντάσου ότι τις πρώτες εικόνες με τα αντιαεροπορικά, ήταν βράδυ γύρω στις 10, τις κατέγραψα από το δωμάτιο του ξενοδοχείου. Οταν άρχισαν να ηχούν οι σειρήνες δεν σκέφτηκα να πάω στο καταφύγιο, αλλά να ανοίξω κάμερα και να παρατηρώ τον ουρανό –από πού θα έρθει και τι. Επρεπε να μείνω εκεί να καταγράψω το γεγονός. Αυτή είναι η δουλειά μου, να μεταδώσω με την κάμερά μου την είδηση στον τηλεθεατή.
Εχει συμμετάσχει σε αποστολές στην Αλβανία και στο Κόσσοβο
-Τι σε «συντρόφευε» στις δύσκολες αποστολές;
Το κινητό τηλέφωνο, με το οποίο μιλούσα συνέχεια με τα παιδιά μου και τους δικούς μου. Η Οδησσός είναι πανέμορφη πόλη και τους έστελνα συνέχεια φωτογραφίες και βίντεο. Επίσης η παρέα με τον Σπύρο Λεβειδιώτη, με τον οποίο ‘’δέσαμε’’ λες και γνωριζόμασταν χρόνια. Αγοράζαμε τρόφιμα και σ’ ένα τραπεζάκι στο δωμάτιο τρώγαμε κάθε μέρα παρέα. Θυμάμαι να κάνουμε βιντεοκλήσεις με τους δικούς μας και να λέμε τα νέα μας και να μαθαίνουμε τα δικά τους.
– Τι άλλο δεν θα ξεχάσεις ποτέ από την αποστολή στην εμπόλεμη ζώνη;
Τον ήχο της σειρήνας. Την πρώτη φορά που την άκουσα είπα μέσα μου, ‘’ξεκινήσαμε’’. Πίστεψέ με ότι για αρκετό καιρό αφότου έφυγα, νόμιζα ότι άκουγα σειρήνες. Η εικόνα του νέφους από βομβαρδισμό και μετά από δευτερόλεπτα να ακούς τον κρότο, από τη μια σε ανακουφίζει γιατί έπεσε μακριά σου και από την άλλη σου προκαλεί φόβο για το πού θα πέσει η επόμενη. Αρκετές φορές είχαμε κανονίσει από την προηγούμενη ημέρα πού θα πηγαίναμε για ρεπορτάζ. Ομως, υπήρξαν φορές που υπήρχαν βομβαρδισμοί και έπρεπε να αλλάξουμε όλο τον προγραμματισμό. Οι Ουκρανοί μάς απαγόρευαν να φτάσουμε στα σημεία που είχαν βομβαρδιστεί, αλλά εμείς έπρεπε να βρούμε τρόπο να έχουμε την εικόνα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το πολύ κρύο -16 βαθμούς. Είχε παγώσει και η κάμερα κάποια στιγμή και έψαχνα να βρω τρόπο να τη ζεστάνω ώστε να λειτουργήσει. Φυσικά, δεν θα ξεχάσω την αίσθηση από το κρύο όπλο στα πλευρά μου όταν μας έκαναν έλεγχο οι Ουκρανοί αστυνομικοί.
-Πώς θα περιέγραφες αυτό που βίωσες για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες; Σε άλλαξε ως άνθρωπο, ως πατέρα, ως σύντροφο;
Μια μεγάλη εμπειρία να ζεις το πολεμικό κλίμα. Οι εικόνες και οι καταστάσεις που ζεις στον πόλεμο σου αλλάζει πολλά δεδομένα. Πρέπει να δουλέψεις και ταυτόχρονα να παίρνεις τα μέτρα που πρέπει ώστε να γυρίσεις πίσω ασφαλής στους δικούς σου ανθρώπους. Το πρόσωπο των παιδιών μου το έβλεπα συνέχεια όταν αντίκριζα τα φοβισμένα μικρά παιδιά στην Ουκρανία. Ενιωσα άσχημα, όταν ένα βράδυ μιλούσα με τη σύντροφό μου και άρχισαν να ακούγονται πυροβολισμοί κάτω από το ξενοδοχείο και το άκουσε και η ίδια. Κατάλαβα ότι εκείνη την ώρα της μετέφερα, έστω τηλεφωνικά, τη δική μου ανησυχία και φόβο.
«ΣΤΟΝ ΚΡΟΤΟ ΑΠΟ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΥΣ, ΔΕ ΘΑ ΞΕΧΑΣΩ ΤΗΝ ΠΑΓΩΜΑΡΑ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΤΙ ΔΕ ΒΓΑΖΑΜΕ ΜΙΛΙΑ»
– Εχεις κρατήσει επαφές επικοινωνίας με κάποιους στην Οδησσό;
Επαφές με Ουκρανούς δεν είχαμε πολλές. Μόνο με τον μεταφραστή μας και τον οδηγό είχαμε καθημερινή επαφή. Επαφές έχω κρατήσει μόνο με τους συναδέλφους από άλλα κανάλια, μιας και ζήσαμε μαζί για ένα μήνα. Μέναμε όλοι στο ίδιο ξενοδοχείο, ώστε αν χρειαστεί να διαφύγουμε άμεσα, να είμαστε παρέα. Σε αποστολές υψηλού ρίσκου στο εξωτερικό στηρίζεσαι στο προξενείο. Δυστυχώς, σε επικοινωνία των δημοσιογράφων με το προξενείο, ενημερωθήκαμε ότι ο πρόξενος ήταν στη Ρουμανία και δεν υπήρχε κανείς στην Οδησσό να μας βοηθήσει, αν χρειαζόταν. Αρα ήμασταν μόνοι μας σε μια χώρα που ήταν σε πόλεμο. Στα δύσκολα δένεσαι πιο πολύ και σίγουρα οι φιλίες γίνονται δυνατές.
– Οταν ήρθε η ώρα της επιστροφής στην Ελλάδα, υπήρξε ανακούφιση; Ηταν εύκολη η απομάκρυνσή σας από το σημείο που βρισκόσασταν;
Η ώρα της επιστροφής μας ήρθε απρόοπτα. Ηταν 12 το μεσημέρι και κάναμε ρεπορτάζ σε μια παραλία. Ηταν γεμάτη νάρκες ακόμα και μέσα στη θάλασσα. Στόχος τους να μην μπορούν οι Ρώσοι να πραγματοποιήσουν απόβαση. Κάναμε το ρεπορτάζ και πήγαμε σε ένα σημείο της Οδησσού ακριβώς απέναντι. Οταν φτάσαμε, πρέπει να πέρασε ένα μισάωρο, είδαμε καπνό να σηκώνεται ακριβώς από την παραλία όπου ήμασταν πριν και στη συνέχεια ακούσαμε τον κρότο από τους βομβαρδισμούς. Δεν θα ξεχάσω την παγωμάρα στο πρόσωπό μας και ότι δεν βγάζαμε μιλιά. Οταν ενημερώσαμε τον σταθμό τι έγινε, έδωσαν εντολή να φύγουμε την άλλη μέρα. Ολο το υπόλοιπο της ημέρας προσπαθούσαμε να οργανώσουμε τη διαφυγή μας. Ηταν πολύ δύσκολο να βρεις οδηγό να σε μεταφέρει στα σύνορα της Μολδαβίας. Τελικά μας μετέφερε κάποιος ιδιώτης στα σύνορα κι από εκεί άρχισε η επιστροφή στην Ελλάδα. Τα δύσκολα είχαν περάσει και γυρίσαμε με ασφάλεια. Ο σταθμός μας, ο ΑΝΤ1, ήταν συνέχεια δίπλα μας και φρόντιζε να είμαστε ασφαλείς και να μην κινδυνέψουμε.
