Μπορεί οι μεταβιβάσεις ακινήτων να αυξάνονται ραγδαία, όμως η ταλαιπωρία και η γραφειοκρατία δεν λένε να αλλάξουν με τίποτα! Από την αρχή του χρόνου έχουν περάσει από την Εφορία 250.000 μεταβιβάσεις ακινήτων, με τα κρατικά έσοδα να ξεπερνούν τα 370 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, οι υποθέσεις που ολοκληρώθηκαν φέτος είχαν ξεκινήσει, στην καλύτερη περίπτωση, πέρυσι. Η όλη διαδικασία -παρά τα όσα έχουν γίνει και έχουν εξαγγελθεί- μόνο σύντομη δεν είναι. Θέλει χρόνο (ή χρόνια), χρήμα, μεγάλη προετοιμασία και πολλή… υπομονή.
Ο περίφημος ψηφιακός φάκελος ακινήτου, που ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο και υποτίθεται πως θα βοηθούσε τους συμβολαιογράφους να συλλέγουν όλα τα δικαιολογητικά (και μάλιστα πιστοποιημένα από το κράτος), ελάχιστα χρησιμοποιείται. Αναμένεται, δε, να τεθεί σε πλήρη λειτουργία τον Ιανουάριο. Και πιλοτικά, που τέθηκε σε εφαρμογή, κανείς δεν ασχολείται μαζί του, ούτε οι ιδιοκτήτες ούτε οι συμβολαιογράφοι. Παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις και τα ψηφιακά εργαλεία οι ενδιαφερόμενοι τρέχουν (ακόμα!) από υπηρεσία σε υπηρεσία μαζεύοντας φακέλους με βεβαιώσεις και διάφορα άλλα απίθανα χαρτιά. Κάθε ακίνητο είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι εμπλεκόμενοι φορείς και οργανισμοί είναι τόσοι πολλοί και η διαδικασία των μεταβιβάσεων έχει φορτωθεί με αναρίθμητες βεβαιώσεις, πιστοποιητικά και αποδεικτικά κάνοντας εξαιρετικά δύσκολη την αλλαγή ιδιοκτησίας.
Ξεκινάμε από τις πολεοδομίες, που απέχουν πολύ από την ψηφιοποίησή τους. Οι περισσότερες εξ αυτών και ειδικότερα των αστικών κέντρων καθυστερούν 3 και 4 μήνες για να δώσουν φακέλους αδειών και σχεδίων ακινήτων σε μηχανικούς ή πολίτες για να εκδοθεί η απαραίτητη ηλεκτρονική ταυτότητα. Αποτέλεσμα είναι όλη η διαδικασία να σέρνεται και να μην μπορούν να κάνουν τίποτα οι υπόλοιποι που περιμένουν. Οπως μάλιστα λένε οι μεσίτες, «η… μελλοντική ψηφιοποίηση των πολεοδομιών θα διαρκέσει χρόνια για να είναι δυνατή η ανάσυρση των εγγράφων ηλεκτρονικά».
Μετά τις πολεοδομίες τη σκυτάλη παίρνουν οι πολιτικοί μηχανικοί που πρέπει να εκδώσουν την ηλεκτρονική ταυτότητα του ακινήτου, κάτι που δεν είναι εύκολο. Σχεδόν πάντα υπάρχουν ασυμφωνίες, «παραβάσεις» ή αυθαιρεσίες στο ακίνητο που πρέπει να τροποποιηθούν ή να νομιμοποιηθούν προτού εκδοθεί η ηλεκτρονική ταυτότητα.
Την ίδια ώρα τρέχουν οι λογιστές για να βγάλουν τα πιστοποιητικά ΕΝΦΙΑ, φορολογικές και ασφαλιστικές ενημερότητες κ.λπ., κάτι που επίσης δεν είναι εύκολο! Ακόμα και ένα μικρό χρέος (π.χ. μια απλήρωτη κλήση στη Δημοτική Αστυνομία) μπορεί να μπλοκάρει τη φορολογική ενημερότητα και να στείλει πίσω τη διαδικασία για αρκετούς μήνες, πόσο μάλλον αν πρέπει να ρυθμιστεί η οφειλή και να ενημερωθούν γι’ αυτό οι αρμόδιες υπηρεσίες.
Σύμφωνα με τους μεσίτες, μεγάλο κομμάτι της ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται σε διαδικασία πώλησης είναι προσημειωμένο με δάνεια τα οποία διαχειρίζονται servicers και τα έχουν εξαγοράσει τα γνωστά funds. Οπως υποστηρίζουν, «η έκδοση μίας και μόνο βεβαίωσης οφειλής ή ακόμα και η παραμικρή συνεννόηση μαζί τους είναι ανέφικτη ακόμα και μετά από μήνες».
Πάμε τώρα στους δήμους της χώρας που συνεχίζουν να καθυστερούν τη βεβαίωση μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ). Αν όλα είναι εντάξει (δηλωμένες επιφάνειες ρευματοδότηση κ.λπ.), η βεβαίωση ΤΑΠ μπορεί να εκδοθεί, κάπως, σύντομα. Αν όμως υπάρχει χρέος ή ασυμφωνία τετραγωνικών κ.ά., η υπόθεση καθυστερεί. Κάποιοι μεγάλοι δήμοι εφαρμόζουν το νέο μέτρο της υπεύθυνης δήλωσης για την έκδοση της βεβαίωσης, κάποιοι άλλοι όμως περιμένουν όλο τον φάκελο. Ο έλεγχος, φυσικά, παίρνει χρόνο, με τον κίνδυνο να έχουν λήξει όλα τα προηγούμενα πιστοποιητικά μέχρι να εκδοθεί το ΤΑΠ.
Τον τελευταίο λόγο φυσικά έχουν οι συμβολαιογράφοι που ετοιμάζουν τα νέα συμβόλαια. Κάπου εκεί έρχονται και οι περίφημες διαδικασίες εξπρές στην πληρωμή του φόρου και την αυτόματη μεταβολή του εντύπου ακίνητης περιουσίας Ε9.
Οπως προαναφέρθηκε, από την αρχή του έτους έχουν υποβληθεί περισσότερες από 250.000 ηλεκτρονικές δηλώσεις στην Εφορία και οι φόροι που έχουν βεβαιωθεί αγγίζουν τα 370 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, μέχρι τα τέλη Αυγούστου είχαν υποβληθεί
■ 113.080 δηλώσεις φόρου μεταβίβασης, από τις οποίες προκύπτουν συνολικά έσοδα για το κράτος ύψους 303 εκατ. ευρώ.
■ 29.115 δηλώσεις δωρεών, με φόρο 10,5 εκατ. ευρώ.
■ 9.347 ηλεκτρονικές δηλώσεις φόρου κληρονομιάς, με τον φόρο που πληρώνουν οι φορολογούμενοι να ανέρχεται σε 40 εκατ. ευρώ.
■ 50.459 δηλώσεις φόρου γονικής παροχής, με τον φόρο που βεβαιώθηκε να φτάνει τα 9 εκατ. ευρώ. Εδώ τα έσοδα είναι λιγότερα λόγω του υψηλού αφορολογήτου ορίου.
Για 6 στις 10 μεταβιβάσεις ακινήτων (αγοραπωλησίες) το Ε9 υποβάλλεται ψηφιακά, χωρίς καμία ενέργεια από τους φορολογουμένους, οι οποίοι απλώς λαμβάνουν ειδοποίηση μέσω email, με το οποίο ενημερώνονται ότι η δήλωση Ε9 έχει υποβληθεί και μπορούν να την αναζητήσουν στην ψηφιακή πύλη myAADE. Το μέτρο αναμένεται να επεκταθεί στις γονικές παροχές και δωρεές ακινήτων.
Αυτά για την Εφορία! Για όλα τα υπόλοιπα, οι ιδιοκτήτες περιμένουν από το κράτος να μειώσει τη γραφειοκρατία και να στηρίξει τον ηλεκτρονικό φάκελο ακινήτου. Οι συμβολαιογράφοι, όμως, εκφράζουν έντονες επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα της επίμαχης ηλεκτρονικής εφαρμογής και αμφισβητούν ότι εξυπηρετεί και υποστηρίζει συμβολαιογράφους και πολίτες. Κατά την άποψή τους, «η προσδοκώμενη άντληση ηλεκτρονικά των απαιτούμενων για τη μεταβίβαση δικαιολογητικών, δεν συνιστά διευκόλυνση καθότι εκείνο που παραμένει άλυτο και στο ηλεκτρονικό περιβάλλον είναι η σωρεία των απαιτουμένων εγγράφων, η πολυπλοκότητα των διατάξεων που τα προβλέπουν και η δαιδαλώδης διαδρομή για την ολοκλήρωση της έκδοσής τους».
Το σίγουρο είναι πάντως πως μέχρι να επεκταθεί το Κτηματολόγιο σε όλη την επικράτεια, οι ηλεκτρονικές μεταβιβάσεις θα αφορούν μόνο ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές που έχουν κτηματογραφηθεί.
