Για τον Κάρλος Μαζόν, η Τρίτη – όταν σημειώθηκε η πλημμύρα στη Βαλένθια – ήταν μια χαλαρή μέρα στην ατζέντα του προέδρου της τέταρτης μεγαλύτερης περιφέρειας της Ισπανίας.
Αφού ξεκίνησε την ημέρα λαμβάνοντας ένα πιστοποιητικό για τα επιτεύγματα της περιοχής του στον αειφόρο τουρισμό, ο επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης της Βαλένθια ξεκίνησε έναν νέο διαδικτυακό βοηθό υγειονομικής περίθαλψης που υποστηρίζεται από τεχνητή νοημοσύνη και πραγματοποίησε συζητήσεις για τον προϋπολογισμό με επιχειρηματικούς ομίλους.
Ενόσω γίνονταν όλα αυτά, όλη την Τρίτη και αρκετές ημέρες πριν, η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισπανίας έστελνε στην περιφερειακή κυβέρνησή του όλο και πιο επείγουσες προειδοποιήσεις ότι πλησίαζε μια πλημμύρα καταστροφικών διαστάσεων.
Ενώ ο Μαζόν πόζαρε για φωτογραφίες, στελέχη των υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης και διαχείρισης κρίσεων στριμώχνονταν πανικόβλητα στις αίθουσες συσκέψεων.
Οι έντονες βροχοπτώσεις είχαν ήδη προκαλέσει υπερχείλιση ποταμών.
Μηνύματα για προειδοποίηση στάλθηκαν μόλις στις 8 το βράδυ, καθώς οι πλημμύρες είχαν ήδη ξεκινήσει και πολλοί κάτοικοι βρίσκονταν στους δρόμους.
Τώρα, με επισήμως καταγεγραμμένους 202 νεκρούς και φόβους για πολύ περισσότερους, καθώς υπουργοί κάνουν λόγο για «δεκάδες και δεκάδες» αγνοουμένους από τις χειρότερες πλημμύρες στην Ισπανία και στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια, με τη χώρα σε τριήμερο πένθος και ενώ πολλές χιλιάδες άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς σπίτια, νερό και ρεύμα, οι ειδικοί προσπαθούν να κατανοήσουν τι ακριβώς συνέβη: με δεδομένη την ολιγωρία των Αρχών και το ακραίο γεγονός ότι μέσα σε 8 ώρες έπεσε βροχή που αντιστοιχεί σε έναν χρόνο, υπάρχουν άλλα στοιχεία που συνέβαλαν στην καταστροφή;
Η απάντηση είναι ναι. Mεγάλο μέρος της καταστροφής οφείλεται στο ότι η Βαλένθια, περιοχή όπου εκβάλλει ο ποταμός Γουαδαλαβιάρ και πολλοί άλλοι μικρότεροι ποταμοί είναι μια περιοχή που αστικοποιήθηκε έντονα.
Στη μητροπολιτική περιοχή της Βαλένθια ζουν περίπου 2,5 εκατομμύρια κάτοικοι.
Μέρος της είναι χτισμένο στην νότια πλευρά του ποταμού, το σημερινό όνομα του οποίου είναι Τούρια, που είναι σχετικά επίπεδη.
Η παλιά κοίτη του ποταμού που διερχόταν μέσα από τη Βαλένθια έχει μετατραπεί σε ένα πάρκο μήκους 9 χλμ. και έχει γίνει εκτροπή της κοίτης του σε νέο τεχνητό κανάλι.
Το κανάλι εκτροπής μήκους 12 χλμ. και πλάτους 175 ξεκίνησε το 1964, πυροδοτημένο από τη Μεγάλη Πλημμύρα της Βαλένθια τον Οκτώβριο του 1957.
Η Βαλένθια όμως είναι γνωστή για τις πλημμύρες της εδώ και αιώνες.
Κι αυτό γιατί η περιοχή είναι λεκάνη απορροής πολλών ποταμών, χειμάρρων και ρεμάτων και τα νερά φτάνουν με μεγάλη κλίση από απόσταση έως και 60 χιλιομέτρων.
Ετσι φουσκώνουν απότομα, αναπτύσσουν μεγάλη ταχύτητα και συγκεντρώνονται στα επίπεδα σημεία.
Το φράγμα στο ένα από τα δύο ποτάμια υπερχείλισε, καθώς δέχθηκε περισσότερα από 2.300 κυβικά μέτρα νερού το δευτερόλεπτο, την ώρα που το μέγιστο όριο ήταν 1.800 κυβικά μέτρα νερού. Κάτοικοι λένε ότι, πάλι καλά που δεν έσπασε. Τ
α ορμητικά νερά παρέσυραν τα πάντα στον δρόμο τους – από σπίτια έως δρόμους και έφτασαν στις νότιες συνοικίες της πόλης, τις οποίες έπνιξαν.
«Να αποζημιωθούν όλοι όσοι ζουν σε πλημμυρικές ζώνες και να μετοικήσουν αλλού»
Ο ειδικός σε φυσικές καταστροφές γεωλόγος Αντόνιο Αρεντσαμπάλα αποδίδει το μέγεθος της καταστροφής τόσο στην άνοδο της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο όσο και στην ολοκληρωτική αστικοποίηση των επιρρεπών σε πλημμύρες περιοχών στην περιοχή της Βαλένθια.
Σε συνέντευξή του στην «El Pais» προσπαθεί να εξηγήσει γιατί αυτές οι βροχές είναι διαφορετικές από όσες γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
«Η Ισπανία είναι η χώρα με τα περισσότερα φράγματα σε σχέση με την έκτασή της.
Αυτό δημιούργησε ένα ψεύτικο αίσθημα ασφάλειας, γύρω από την ιδέα ότι μπορούσαμε να ελέγξουμε τις πλημμύρες, ότι μπορούσαμε να απορροφήσουμε την περίσσεια βροχής και να την πετάξουμε σταδιακά στα κανάλια εκκένωσης, χωρίς κίνδυνο.
Από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 έχουμε χτίσει σε πλημμυρικά σημεία, πολύ κοντά σε ποτάμια, μπαζώσαμε και ρίξαμε τσιμέντο προς όλες τις κατευθύνσεις, γεγονός που προκάλεσε την απώλεια της διαπερατότητας του εδάφους.
Στην περιοχή της Βαλένθια, ειδικότερα, οι πλημμυρικές περιοχές έχουν αστικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, τα φράγματα και οι ράμπλες, τα φυσικά κανάλια αποστράγγισης νερού, δεν αρκούν για να αντιμετωπίσουμε ροές όπως αυτή που έχουμε δει αυτές τις μέρες.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα ποτάμια έχουν τη μνήμη της αρχικής κοίτης τους και εκεί ξαναγυρνάνε».
Ο ειδικός δεν μασάει τα λόγια του.
Θεωρεί απολύτως πιθανό τέτοια επεισόδια να επαναλαμβάνονται όλο και πιο συχνά και ίσως με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Αρα ποια είναι η λύση, τι μάθημα πρέπει να πάρουμε από αυτή την καταστροφή;
«Υπάρχει μόνο μία λύση: να αποζημιωθούν οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές τις πλημμυρικές ζώνες και να τους βρούμε στέγη αλλού, για να διορθώσουμε τα λάθη που κάναμε στο παρελθόν.
Το θέμα δεν είναι να πιστεύουμε ότι χάσαμε τον πόλεμο ενάντια στη φύση, όπως λένε κάποιοι, αλλά να αναζητήσουμε έναν τρόπο να ζούμε αρμονικά μαζί της. Αυτό απαιτεί χρόνο και χρήμα, αλλά αν δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να χάνουμε ζωές και να ξοδεύουμε εκατομμύρια ευρώ ασταμάτητα για την ανοικοδόμηση όσων έχουν καταστραφεί, δεν υπάρχει άλλη λύση». Αν δούμε τις προβλέψεις των μετεωρολόγων και των ειδικών στην κλιματική αλλαγή, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει αυτή την πρόταση.
Η «κρύα σταγόνα» και η υποχρέωση όλων μας
Tην Πέμπτη, ερευνητές από την υπηρεσία World Weather Attribution είπαν ότι το τρέχον επίπεδο θέρμανσης του κλίματος αύξησε τις βροχοπτώσεις κατά 12% και έκανε μια τόσο σφοδρή καταιγίδα δύο φορές πιο πιθανή.
Η έντονη βροχόπτωση αποδόθηκε σε ένα φαινόμενο γνωστό ως gota frίa, ή «κρύα σταγόνα», που συμβαίνει όταν ο κρύος αέρας κινείται πάνω από τα ζεστά νερά της Μεσογείου. Αυτό δημιουργεί ατμοσφαιρική αστάθεια καθώς ο ζεστός, υγρός αέρας ανεβαίνει γρήγορα για να σχηματίσει πανύψηλα, πυκνά σύννεφα ικανά να ρίξουν δυνατή βροχή. Τα σύννεφα μπορούν να παραμείνουν στην ίδια περιοχή για ώρες, πολλαπλασιάζοντας το καταστροφικό δυναμικό τους και, όπως φαίνεται στην Ισπανία αυτή την εβδομάδα, εξαπολύοντας σφοδρές χαλαζοπτώσεις και ανεμοστρόβιλους παράλληλα με τη βροχή.
Τα τελευταία χρόνια,
οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι τα νερά της Μεσογείου θερμαίνονται ραγδαία, ανεβαίνοντας έως και 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από το κανονικό.
Καθώς ο ζεστός αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, αυξάνεται η πιθανότητα καταστροφικών βροχοπτώσεων. «Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό, αυτές οι εκρηκτικές βροχοπτώσεις εντάθηκαν από την κλιματική αλλαγή», δήλωσε στην «Guardian» η δρ Φριντερίκε Οτο, επικεφαλής της παγκόσμιας καιρικής απόδοσης στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Πολιτικής, του Imperial College του Λονδίνου.
Η Οτο είναι υπεύθυνη για μια νέα διεθνή έκθεση, σύμφωνα με την οποία, περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι σκοτώθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια, σε 10 τεράστιες φυσικές καταστροφές, οι οποίες επιδεινώθηκαν από την κλιματική αλλαγή.
Η έκθεση δόθηκε στη δημοσιότητα την Πέμπτη, δύο εβδομάδες πριν συναντηθούν στο Αζερμπαϊτζάν οι παγκόσμιοι ηγέτες για να συζητήσουν την κλιματική κρίση.
Και τονίζει ότι, ακόμα και με την πληθώρα αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με το πώς ένας κόσμος που υπερθερμαίνεται θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή, συνεχίζουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα: το 2023, η θερμότερη χρονιά στην ιστορία, σημείωσε επίσης ρεκόρ για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει ανέβει κατά 1,3 βαθμό Κελσίου από τότε που οι πλούσιες χώρες άρχισαν να καίνε ορυκτά καύσιμα όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε τεράστια κλίμακα.
Σύμφωνα με τη δρα Οτο και άλλους κλιματικούς επιστήμονες, μέχρι το τέλος του αιώνα η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας μπορεί να φτάσει τους 3 βαθμούς Κελσίου.
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να κατανοήσει το τι σημαίνει αυτό για τις ζωές όλων μας.
Το βασικό άρθρο της El Paίs χθες είχε μια προειδοποίηση για όλους: «Το μέγεθος της τραγωδίας ενισχύει την υποχρέωση των δημοσίων εξουσιών να αναλύσουν την προετοιμασία της Ισπανίας όπως και κάθε χώρας στη Μεσόγειο που υπερθερμαίνεται ενόψει μιας ολοένα και πιο απρόβλεπτης μετεωρολογικής κατάστασης και των επιπτώσεών της».
