Η Νέα Ζηλανδία είναι διάσημη για πολλά πράγματα, όπως τα εκπληκτικά φυσικά τοπία που αποτελούν και τόπο για το γύρισμα χολιγουντιανών πρότζεκτ, τους αυτόχθονες Μαορί και το κρασί. Όμως τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται και ο «αστροτουρισμός» που δεν είναι άλλο από το να συγκεντρώνεται κόσμος και να παρατηρεί τον έναστρο ουρανό, ο οποίος σύμφωνα με τους ντόπιους λάμπει περισσότερο στην απομακρυσμένη αυτή γη.
Για τους αστρονόμους ένας καθαρός νυχτερινός ουρανός απαλλαγμένος από τη φωτορύπανση είναι ένα από τα τελευταία σύνορα της άγριας φύσης που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εξαφάνισης και -όπως τονίζουν- τώρα είναι η ώρα της δράσης.
Μάλιστα, στα τέλη του 2019, το νησιωτικό έθνος του Ειρηνικού ανακοίνωσε ένα σχέδιο με στόχο να γίνει το πρώτο έθνος «σκοτεινού ουρανού» στον κόσμο, κατά τη Διάσκεψη Starlight της Νέας Ζηλανδίας. Οι εκπρόσωποι του συνεδρίου από όλο τον κόσμο ανησυχούσαν για την αυξανόμενη φωτορύπανση και τις αποδεδειγμένες αρνητικές επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία και τη νυχτερινή άγρια ζωή, αλλά ενθουσιάστηκαν από την εξαιρετική ποιότητα των έναστρων νυχτών στη Νέα Ζηλανδία και την αυξανόμενη όρεξη της χώρας για διατήρηση του σκοτεινού ουρανού. Συμφώνησαν ότι το σχέδιο ήταν τολμηρό, αλλά πίστευαν ότι εάν η Νέα Ζηλανδία μπορούσε να πραγματοποιήσει ένα τόσο τρελό πείραμα, θα μπορούσε να γίνει οδηγός και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Για μένα, οι σκοτεινοί ουρανοί είναι η τελευταία αληθινή φυσική έρημος της ανθρωπότητας, τόνισε η αστρονόμος Μπέκι Μπέιτμαν. «Βλέπω δεκάδες πεφταστέρια κάθε λίγες ώρες. Τον τελευταίο καιρό, όμως, βλέπω όλο και περισσότερη ανθρωπογενή ρύπανση όπως ο δορυφόρος της SpaceX του Έλον Μασκ. Για μένα, οι σκοτεινοί ουρανοί είναι η τελευταία φυσική έρημος. Ενδεχομένως, δεν θα είναι μαζί μας τα επόμενα χρόνια. Με ανησυχεί – υπάρχουν τόσα πολλά που μπορεί να χάσουμε από την εμμονή του κόσμου με τον διαστημικό τουρισμό».
Όταν πρόκειται για τη διατήρηση του «σκοτεινού ουρανού» στην παγκόσμια σκηνή, ιδρύθηκε η Διεθνής Ένωση Σκοτεινού Ουρανού (IDA), η οποία από το 1988 εκτελεί ένα πρόγραμμα διατήρησης, μέσω πέντε παραμέτρων. Εντός του συστήματος, τα καταφύγια «σκοτεινού ουρανού» κατατάσσονται υψηλότερα ως τα πιο απομακρυσμένα και συχνά πιο σκοτεινά μέρη στον κόσμο, ακολουθούμενα από καταφύγια και πάρκα.
Για να επιτευχθεί η πιστοποίηση IDA, ένας σκοτεινός ουρανός πρέπει να πληροί μια σειρά κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας από τη φωτορύπανση, της προσβασιμότητας στους επισκέπτες και της ευρείας εμβέλειας υποστήριξης από τους κατοίκους.
Το 2012, η κοινότητα Aoraki Mackenzie της Νέας Ζηλανδίας έκανε αίτηση στο IDA για να γίνει διαπιστευμένο καταφύγιο σκοτεινού ουρανού. Σήμερα, το σκοτεινό καταφύγιο των 4.300 τετραγωνικών χιλιομέτρων του Aoraki Mackenzie είναι το μοναδικό στο είδος του στο νότιο ημισφαίριο και μόνο ένα από τα 18 στον κόσμο.
Το 2019, ήταν ο Διευθυντής του Ομίλου Dark Skies στη Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Νέας Ζηλανδίας, ο Στιβ Μπάτλερ, που ανακοίνωσε με τόλμη τα σχέδια της χώρας να γίνει το πρώτο έθνος «σκοτεινού ουρανού» στον κόσμο. Σύμφωνα με την Μπέκι «σίγουρα, δεν ξέρουμε όλοι πώς να βρούμε τον Σταυρό του Νότου, αλλά απέχουμε πολύ από το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού που δεν μπορεί να δει ούτε ένα αστέρι του νυχτερινού ουρανού».
Από την πλευρά του, ο Μπάτλερ είναι σίγουρος ότι ακόμη και τα αστικά κέντρα της χώρας, με την πάροδο του χρόνου, θα βρουν τρόπους να περιορίσουν τη διαρροή τεχνητού φωτός σε φυσικές περιοχές και να μειώσουν τη χρήση φωτός γενικά.
Στις 24 Ιουνίου του 2022, χάρη σε μια προεκλογική υπόσχεση της της πρωθυπουργού Άρντερν, οι Νεοζηλανδοί θα γιορτάσουν για πρώτη φορά το Makariki – τον αστερισμό του μέσου χειμώνα που σηματοδοτεί το Νέο Έτος των Μαορί – ως επίσημη αργία. Περίπου μια ώρα πριν την ανατολή του ηλίου, άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα θα μαζευτούν, θα θυμηθούν αγαπημένα πρόσωπα που έφυγαν και θα κοιτάξουν τα αστέρια για ελπίδα και έμπνευση,
Για πολλούς, η αναβίωση του Matariki μπορεί να είναι η πιο τολμηρή και σίγουρα η καλύτερη έκφραση της «εθνικότητας» από πλευράς Νέα Ζηλανδίας για τον σκοτεινό ουρανό μέχρι σήμερα.
