Γράφει ο Νίκος Νικολόπουλος
Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας αποτελεί μια κορυφαία θεσμική διαδικασία, που αντανακλά το επίπεδο του πολιτικού μας πολιτισμού και της δημοκρατικής μας ωριμότητας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ο θεσμός έχει υποβαθμιστεί σε πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης και ευκαιριακών υπολογισμών. Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωσε πως θα σεβαστεί τις συνταγματικές προθεσμίες και θα ανακοινώσει την επιλογή του τον Ιανουάριο. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: θα είναι αυτή η επιλογή αντάξια του θεσμού ή απλώς άλλη μια πολιτική απόφαση χαμηλού κύρους, με στόχο τη διατήρηση ισορροπιών στο κυβερνών κόμμα;
Η Σημασία του Θεσμού
Η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, παρά τον περιορισμένο ρόλο της, αποτελεί τον ανώτατο θεσμό του πολιτεύματος. Οφείλει να εκφράζει την ενότητα του έθνους, να ενισχύει τη θεσμική σταθερότητα και να συμβολίζει την προσήλωση στη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Ωστόσο, η εκλογή του έχει καταστεί μια προσχηματική διαδικασία, όπου οι κυβερνήσεις επιλέγουν πρόσωπα που εξυπηρετούν τις κομματικές τους στρατηγικές, αποδυναμώνοντας τόσο το κύρος του θεσμού όσο και τη σχέση του με την κοινωνία.
Η θητεία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τάσης. Επιλέχθηκε ως μια συμβολική κίνηση, με στόχο να προωθηθούν συγκεκριμένα ιδεολογικά μηνύματα και πολιτικές ισορροπίες. Ωστόσο, η παρουσία της στον θεσμό δεν κατάφερε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη, να ενώσει πολιτικά και κοινωνικά τον λαό ή να ενισχύσει το κύρος της Προεδρίας.
Η πιθανή μη επανεκλογή της, παρά τις αρχικές δηλώσεις του πρωθυπουργού για την «επιτυχημένη θητεία» της, αποδεικνύει ότι η επιλογή αυτή ήταν λανθασμένη. Εάν ο κ. Μητσοτάκης δεν την προτείνει εκ νέου, θα πρέπει να εξηγήσει τους λόγους της απόφασης αυτής, ειδικά σε σχέση με τις πολιτικές και ιδεολογικές σκοπιμότητες που εξυπηρετήθηκαν από την αρχική της εκλογή.
Ο Κώστας Καραμανλής ως Κρίσιμη Επιλογή
Η πρόσφατη έρευνα της GPO έφερε στο φως την επιθυμία των πολιτών για ένα πρόσωπο με ηγετικό κύρος και εθνική απήχηση. Παρά τη δηλωμένη άρνησή του, ο Κώστας Καραμανλής αναδείχθηκε ως η δημοφιλέστερη επιλογή για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η προτίμηση αυτή δεν είναι τυχαία. Αντικατοπτρίζει τη νοσταλγία για μια περίοδο πολιτικής σταθερότητας, την εμπιστοσύνη στην προσωπικότητα του πρώην πρωθυπουργού και την ανάγκη για έναν ηγέτη που θα ενσαρκώσει την ενότητα και την αξιοπρέπεια του θεσμού.
Η άρνηση του κ. Καραμανλή να δεχθεί την πρόταση μπορεί να ερμηνευθεί ως έκφραση των διαφωνιών του με τη σημερινή ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας. Η στάση του υπενθυμίζει τις βαθιές ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές του με τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη, οι οποίες έχουν επισημανθεί και από άλλες προσωπικότητες, όπως ο Αντώνης Σαμαράς. Η δήλωση του τελευταίου, ότι «αυτή δεν είναι η Νέα Δημοκρατία», αντανακλά τη δυσαρέσκεια ενός σημαντικού τμήματος της παραδοσιακής βάσης του κόμματος.
Ο Κώστας Καραμανλής, λόγω του πολιτικού του βάρους, θα μπορούσε να αποτελέσει μια λύση που θα γεφύρωνε τις εσωτερικές διαιρέσεις στη Νέα Δημοκρατία και θα ενίσχυε το κύρος του θεσμού. Η πιθανή πρότασή του δεν θα ήταν απλώς μια συμβολική επιλογή, αλλά μια κίνηση ουσίας, που θα έστελνε μήνυμα ενότητας και αποφασιστικότητας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Άμεση Εκλογή του Προέδρου από τον Λαό
Η απαξίωση του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν είναι ανεξάρτητη από τη διαδικασία εκλογής του. Με την τελευταία συνταγματική αναθεώρηση, η εκλογή του από τη Βουλή, με μόλις 151 ψήφους, μετατρέπει την επιλογή του σε καθαρά κυβερνητική απόφαση. Το αποτέλεσμα είναι ένας Πρόεδρος χωρίς ουσιαστική ισχύ, που συχνά λειτουργεί ως διακοσμητικό στοιχείο της πολιτικής σκηνής.
Η άμεση εκλογή του Προέδρου από τον λαό θα μπορούσε να αποτελέσει μια θεσμική τομή που θα αναζωογονούσε τη σχέση της πολιτικής με την κοινωνία. Ένας εκλεγμένος Πρόεδρος, με πραγματική εξουσία και ανεξαρτησία, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην πρωθυπουργική εξουσία, διασφαλίζοντας τη θεσμική ισορροπία.
Η Πρόκληση για το Πολιτικό Σύστημα
Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι μια ευκαιρία για το πολιτικό σύστημα να αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Δεν πρέπει να γίνει παιχνίδι σκοπιμοτήτων ή υποκρισίας. Το πρόσωπο που θα επιλεγεί πρέπει να συμβολίζει την ενότητα του έθνους, την αφοσίωση στις δημοκρατικές αξίες και τον σεβασμό στους θεσμούς.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, τόσο σε εσωτερικό επίπεδο, όπως η διαφθορά και η αναξιοκρατία, όσο και σε εξωτερικό, με τις διαρκείς απειλές στα εθνικά μας θέματα. Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν πρέπει να παραμένει σιωπηλός ή διακοσμητικός απέναντι σε αυτά τα ζητήματα. Αντίθετα, οφείλει να λειτουργεί ως θεματοφύλακας της εθνικής αξιοπρέπειας και της θεσμικής σταθερότητας.
Η επιλογή του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας δεν είναι μια απλή πολιτική απόφαση. Είναι μια ευκαιρία για θεσμική ανανέωση και ενίσχυση της δημοκρατίας μας. Ο Κώστας Καραμανλής, παρά την άρνησή του, παραμένει το πρόσωπο που μπορεί να συμβολίσει την επιστροφή σε μια πολιτική με αξίες, αρχές και ουσία. Εάν, ωστόσο, η επιλογή καταλήξει και πάλι σε μια κίνηση συμβιβασμού και χαμηλών προσδοκιών, το πολιτικό σύστημα θα έχει χάσει άλλη μια ευκαιρία να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του λαού στους θεσμούς.
