Καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump ρίχνει τις πρώτες βολές στον διαφαινόμενο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, όλο και περισσότερες χώρες ανασχεδιάζουν τις εμπορικές τους συμμαχίες, αποκλείοντας τις ΗΠΑ. Ως η μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αγνοηθούν. Όμως κάποιες φορές, μπορούν να παρακαμφθούν.
Όπως χαρακτηριστικά γράφουν οι New York Times, την ώρα που η Ουάσιγκτον υψώνει τείχη στο εμπόριο, άλλες χώρες χαμηλώνουν τα δικά τους.
Μόλις τους δύο τελευταίους μήνες, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε τρεις νέες εμπορικές συμφωνίες. Ολοκληρώνοντας διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν πριν από 25 χρόνια, η Ευρώπη έκλεισε μια μεγάλη συμφωνία με τέσσερις χώρες της Ν. Αμερικής τον Δεκέμβριο, για τη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου του κόσμου, ενώνοντας αγορές 850 εκατομμυρίων ατόμων.
Δύο εβδομάδες μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεισε συμφωνία με την Ελβετία. Και τον περασμένο μήνα, ενίσχυσε τις εμπορικές σχέσεις της με το Μεξικό. Παράλληλα, αναβίωσε τις συνομιλίες της για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Μαλαισία, έπειτα από αναβολές 13 ετών.
«Με την Ευρώπη, αυτό που βλέπεις, αυτό είναι», είπε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula Von der Leyen, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός. «Παίζουμε με τους κανόνες. Οι συμφωνίες μας δεν έχουν κρυμμένους όρους».
Το Σάββατο, ο Trump διέταξε την επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά και 10% σε εκείνες από την Κίνα. Αργά τη Δευτέρα, είχε αποφασίσει την αναστολή των δασμών σε βάρος του Μεξικού και του Καναδά για ένα μήνα, όμως είχε ξεκαθαρίσει ότι η Ευρώπη είναι η επόμενη.
Τιμωρώντας τους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ με δασμούς, ο Trump ενθαρρύνει τις χώρες αυτές να δημιουργήσουν ενώσεις και δίκτυα που να εξαιρούν τις ΗΠΑ.
Τον περασμένο μήνα, η Ινδονησία έγινε η 10η χώρα που εισήλθε στις BRICS, μια ένωση χωρών που περιλαμβάνει την Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Ν. Αφρική. Το κλαμπ, το οποίο δημιουργήθηκε το 2009, καλύπτει σήμερα τον μισό πληθυσμό της γης και πάνω από το 40% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας του πλανήτη. Άλλες οκτώ χώρες –μεταξύ των οποίων η Βολιβία, η Ταϊλάνδη, το Καζακστάν και η Ουγκάντα, βρίσκονται στη διαδικασία να γίνουν πλήρη μέλη.
Τον Μάιο, η Association of Southeast Asian Nations (ASEAN), που περιλαμβάνει 10 χώρες, θα πραγματοποιήσει συνάντηση με τις έξι χώρες της Μέσης Ανατολής που αποτελούν το Gulf Cooperation Council. Ο οικοδεσπότης της συνόδου, η Μαλαισία, έχει καλέσει και την Κίνα.
Άλλωστε, η Κίνα αναμένεται να ανανεώσει την δική της συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ASEAN, την ώρα που οι εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις της ένωσης με την Ινδία επίσης ενισχύονται.
Αλλά και η Βρετανία εγκαινίασε μια νέα συνεργασία τον Δεκέμβριο, όταν μπήκε επισήμως σε μια εμπορική ένωση που περιλαμβάνει την Αυστραλία, το Μπρουνέι, τον Καναδά, τη Χιλή, την Ιαπωνία, την Μαλαισία, το Μεξικό, τη Νέα Ζηλανδία, το Περού, τη Σιγκαπούρη και το Βιετνάμ. Και το Λονδίνο επιδιώκει να αποκαταστήσει τις διαταραγμένες οικονομικές σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η παγκόσμια οικονομία «χαρακτηρίζεται από τις όλο και βαθύτερες εμπορικές σχέσεις που εξαιρούν τις Ηνωμένες Πολιτείες», λέει στους New York Times ο Jacob F. Kirkegaard, του Peterson Institute for International Economics.
Η τάση αυτή δεν είναι κατ΄ ανάγκη επιθυμητή για τις κυβερνήσεις, ωστόσο αντιμετωπίζεται σαν μια λύση ανάγκης, με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ απορρίπτουν μια πιο ανοικτή οικονομική τάξη πραγμάτων.
Την ίδια στιγμή, τέτοιου είδους οικονομικές συμμαχίες αποτρέπουν την υπερβολική εξάρτηση των χωρών από την Κίνα.
«Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1930», λέει ο Kirkegaard, αναφερόμενος στον καταστροφικό εμπορικό πόλεμο που επιδείνωσε την ύφεση πριν από σχεδόν ένα αιώνα.
«Δεν είναι το τέλος του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος. Αυτό οδηγεί σε ένα διαφορετικό παγκόσμιο εμπορικό σύστημα», εξηγεί.
«Το εμπόριο, όπως αποδεικνύεται, είναι σαν το νερό που ρέει σε ένα ρυάκι γεμάτο με βράχια. Όταν δεν μπορεί να περάσει μέσα από αυτά, πηγαίνει γύρω από αυτά», καταλήγουν οι New York Times.
