Ισχυρός πόλος της δημοκρατικής αντίστασης, η Πάτρα υπήρξε μία από τις ελληνικές πόλεις που πρωτοστάτησαν στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Η (σχεδόν καθολική) δραστηριοποίηση φοιτητών και πολιτών στην αχαϊκή πρωτεύουσα ξεκίνησε στις 15 Νοέμβρη, με μια μαζική συνέλευση στον χώρο του Παραρτήματος του Πανεπιστημίου, με το αγωνιστικό κλίμα να εξαπλώνεται σε όλη την πόλη. Ο «Νεολόγος» των Πατρών μίλησε με τον συγγραφέα του ιστορικού βιβλίου «Δικτατορία και Αντίσταση στην Πάτρα (1967-1974)», Δημήτρη Κοσμόπουλο ο οποίος εξιστορεί τα σημαντικότερα γεγονότα της περιόδου, αλλά και με τον πρώην υπουργό, επί χρόνια βουλευτή του ΠΑΣΟΚ και πρώην δήμαρχο Πατρέων Ανδρέα Φούρα, ο οποίος έζησε ο ίδιος ως φοιτητής στην Αθήνα την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Οι δράσεις στην Αχαΐα
Όπως επισημαίνει ο κ. Κοσμόπουλος, «το 1973 ήταν μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονιά για την εξέλιξη του διδακτορικού καθεστώτος στην Ελλάδα. Η προσπάθεια που γινόταν εκ μέρους του Γεωργίου Παπαδόπουλου, ήταν να διαιωνιστεί το καθεστώς μέσω μια δήθεν φιλελευθεροποίησης, η οποία αν προχωρούσε ουσιαστικά μέχρι το 1981, θα καθιέρωνε ως Πρόεδρο της «Δημοκρατίας» τον ίδιο τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, σε ένα καθεστώς αμφιλεγόμενης προφανώς δημοκρατίας. Αυτά τα σχέδια ουσιαστικά ακυρώθηκαν με τη συμμετοχή των φοιτητών και του λαού στις εκδηλώσεις που έγιναν τον Νοέμβριο του 1973 στην Αθήνα, στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη, στα Ιωάννινα και σε άλλες πόλεις». Φυσικά, οι εκδηλώσεις αυτές δεν ήταν τυχαίες ούτε μη αναμενόμενες: Ήταν το αποτέλεσμα μιας οργανωμένης διαδικασίας που είχε ακολουθηθεί όλο τον προηγούμενο χρόνο και είχε κορυφωθεί στη διάρκεια του 1973.
Συνεχίζοντας ο κ. Κοσμόπουλος, αναφέρεται στην «Επιτροπή Αποκατάστασης Δημοκρατικής Νομιμότητας Νομού Αχαΐας». «Σε τοπικό επίπεδο το 1973, είχαμε τη σύσταση της λειτουργίας Επιτροπής Αποκατάστασης Δημοκρατικής Νομιμότητας Νομού Αχαΐας, στην οποία συμμετείχαν επιφανείς πολίτες της εποχής και αποσκοπούσε στην ευθεία αντιπαράθεση με το καθεστώς. Υπήρχαν πολλές δημοσιεύσεις δημοκρατικών δικηγόρων οι οποίοι έθεταν θέματα δημοκρατίας σε σχέση με το καθεστώς. Οι φοιτητές είχαν οξύνει τον αγώνα καθ΄ όλη τη διάρκεια του 1973 και προχωρούσαν σε συνέχεις καταλήψεις του παραρτήματος του Πανεπιστημίου και διαδηλώσεις σε όλη την Πάτρα. Έτσι φτάσαμε στην κατάληψη τον Νοέμβριο του παραρτήματος του Πανεπιστημίου, σε παράλληλη τροχιά με τα επεισόδια που έγιναν τότε στο Πολυτεχνείο της Αθήνας» εξηγεί.
Η σημασία των γεγονότων
Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Πάτρα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, γιατί ήταν από τα σημαντικότερα επεισόδια που έγιναν σε όλη την Ελλάδα εκτός Αθηνών. Η συμμετοχή ήταν αξιοσημείωτη, ενώ δημιουργήθηκε και λειτούργησε ραδιοφωνικός σταθμός που εξέπεμπε σε αντιστοιχία με τον ραδιοφωνικό σταθμό των Αθηνών. «Στις 16 Νοέμβρη το βράδυ έγινε μια πάρα πολύ μεγάλη διαδήλωση από το Παράρτημα του Πανεπιστημίου μέχρι τα Ψηλά Αλώνια και επιστροφή πάλι στο παράρτημα, στην οποία συμμετείχαν 9.000 περίπου πολίτες και φοιτητές. Ταυτόχρονα, όταν ξεκίνησαν τα επεισόδια στην Αθήνα και είχαμε τους πρώτους νεκρούς και όταν δόθηκε η εντολή για να εισβάλλουν τα τανκς στο Πολυτεχνείο, παρόμοια εντολή δόθηκε και στο στρατόπεδο Κ.Ε.Τε.Σ., όπου ξεκίνησαν άρματα, έφτασαν μέχρι την έξοδο του Κ.Ε.Τε.Σ. και τότε υπήρχε μια διχογνωμία μεταξύ των αντρών της χούντας, των σωμάτων ασφαλείας και του στρατού. Έτσι, ακυρώθηκε αυτή η κάθοδος, δεδομένου ότι πλέον είχαν αρκετούς νεκρούς στην Αθήνα και χυνόταν πλέον αίμα» προσθέτει ο κ. Κοσμόπουλος.
Οι Αχαιοί που «έπεσαν» για τη Δημοκρατία
Πρόκειται δυστυχώς για γεγονότα τα οποία δεν είναι πολύ γνωστά στην Πάτρα και τους κατοίκους της, καθώς δεν υπήρξαν θύματα στην αχαϊκή πρωτεύουσα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν υπήρξαν Αχαιοί νεκροί, οι οποίοι σύμφωνα με τον κ. Κοσμόπουλο ήταν ο Γιώργος Σαμούρης, φοιτητής στην Αθήνα ο οποίος σκοτώθηκε στην περιοχή του Πολυτεχνείου με πυροβόλο όπλο, ο Δημήτρης Κυριακόπουλος από τα Καλάβρυτα ο οποίος χτυπήθηκε με γκλομπς, έπαθε ρήξη αορτής και απεβίωσε στις 19 Νοέμβρη και ο Γιάννης Μικρώνης, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας από τον Αλισσό, ο οποίος απεβίωσε από χτυπήματα που είχε δεχθεί εκείνη την περίοδο λίγες ημέρες αργότερα. Συνεπώς, υπήρχαν τρεις νεκροί στα γεγονότα του Πολυτεχνείου από την περιοχή της Αχαΐας στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
«Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν ήταν ούτε ένα μη αναμενόμενο ούτε ένα τυχαίο γεγονός, αλλά ήταν ένα αποτέλεσμα της συνολικής πολιτικής κατάστασης. Αποτελεί ένα «φωτεινό» παράδειγμα διότι απονομιμοποίησε διεθνώς και αποδόμησε εσωτερικά τη δικτατορία και δείχνει τον δρόμο τον οποίο πρέπει οι πολίτες και η νέα γενιά να ακολουθούν, αμφισβητώντας και διεκδικώντας για ένα καλύτερο μέλλον, για ένα καλύτερο αύριο. Ο αγώνας για τη Δημοκρατία είναι διαρκής, δεν τελειώνει. Υπάρχει πάντα το διακύβευμα της διάλυσης της Δημοκρατίας ειδικά σε εποχές όπως η σημερινή, που βλέπουμε να εμφανίζονται ακροδεξιά στοιχεία σε όλον τον κόσμο, σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα, και να αμφισβητούν στην ουσία τη δημοκρατική νομιμότητα στη χώρα μας» καταλήγει ο κ. Κοσμόπουλος.
Οι αναμνήσεις του Ανδρέα Φούρα
Ο κ. Φούρας από πλευράς του, θυμάται: «Από την Πέμπτη το πρωί όλοι ήταν στο πολυτεχνείο μέσα και έξω. Συνελεύσεις, προσπάθειες αυτό- οργάνωσης, λειτουργία σταθμού. Κάνω βάρδιες στο χώρο των ασυρμάτων, έχουμε εντοπίσει την ενδοεπικοινωνία της αστυνομίας, παρακολουθούμε και μεταφέρουμε στην Σ.Ε. όσα ακούμε. Από το απόγευμα της τελευταίας μέρας της κατάληψης γνωρίζαμε πως επίκειται κάθοδος τανκ και γύρω στις 10, πως έξω υπήρχαν πυροβολισμοί και ήδη πολλοί τραυματίες και νεκροί. Όταν άκουσα πως τα τανκ ήταν ήδη στην Βασιλίσσης Σοφίας, πανικοβλήθηκα. Αναρωτήθηκα πού είναι η αδερφή μου και έτρεξα στο προαύλιο. Είχα μεγάλη αγωνία. Κάθιδρος την εντόπισα ανάμεσα σε χιλιάδες περί τις 12 και ηρέμησα». Κατόπιν, προσθέτει: «Όταν το τάνκ στήθηκε μπροστά στην πύλη του πολυτεχνείου και ο Ντερτιλής μας σημάδευε με το πιστόλι στο χέρι, δυο παλικάρια δεν λογάριασαν την δική τους ζωή. Πήδηξαν τα κάγκελα και διαπραγματεύθηκαν τις ζωές όλων όσων είμαστε έγκλειστοι απέναντι στα πολυβόλα που οι ήχοι τους δεν ξεχνιούνται εύκολα. Ήταν οι λεβέντες Κώστας Λαλιώτης και Ολύμπιος Δαφέρμος».
Μέσω του «Νεολόγου» στέλνει το εξής μήνυμα στη νεότερη γενιά: «Το Πολυτεχνείο για εμάς που το ζήσαμε από την πρώτη μέχρι την τελευταία του στιγμή, δεν είναι μια στιγμή της ιστορίας ή έκρηξη μιας γενιάς. Είναι ταυτόχρονα και μια ιστορική παρακαταθήκη. Το σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» ενσωματώνει την αγωνία, αλλά και την παρακαταθήκη μας προς τις νεότερες γενιές. Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία και το Πολυτεχνείο είχε και αρετή και τόλμη. Θέλει έναν λαό παιδευμένο, μορφωμένο και γι’ αυτό ο αγώνας για την παιδεία πρέπει να είναι συνεχής και αδιάλειπτος. Απαιτείται ταυτόχρονα και μια συμπεριφορά της κοινωνίας που θα αποδοκιμάζει ό, τι δημιουργεί ανισότητες».
