Αποκαλυπτικές για την πραγματική αιτία θανάτου της Ίριδας είναι οι δύο καταθέσεις που έδωσε στην ανακρίτρια η παθολογοανατόμος Αντιγόνη Μητσέλου, η οποία αρχικά είχε καταγράψει ως αιτία θανάτου τη διαβόητη «αγενεσία φλεβόκομβου».
Στην τελευταία της κατάθεση όχι μόνο απορρίπτει οριστικά το ενδεχόμενο ο θάνατος της Ίριδας να προήλθε από το σπάνιο καρδιακό νόσημα, αλλά επισημαίνει ότι είχε διαπιστώσει στοιχεία που παραπέμπουν σε ασφυκτικό θάνατο, για τα οποία μάλιστα είχε ενημερώσει τηλεφωνικά, όπως είπε, την αρμόδια προϊσταμένη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πατρών κ. Αγγελική Τσιόλα, η οποία κατά τον ισχυρισμό της τα αγνόησε στην τελική της έκθεση.
Μάλιστα η κυρία Μητσέλου επεσήμανε ότι στην έκθεσή της κατέγραψε ευρήματα τα οποία εάν είχαν ερμηνευτεί σωστά από την ιατροδικαστή ή είχε δοθεί η δέουσα προσοχή θα είχαν οδηγήσει σε αιτία θανάτου, σημειώνοντας ότι εκείνος που είναι υπεύθυνος για το τελικό πόρισμα είναι ο ιατροδικαστής και όχι ο παθολογοανατόμος.
Η κυρία Μητσέλου υποστήριξε στην κατάθεσή της ότι υπήρχε ο μηχανισμός να λειτουργήσει η καρδιά της Ίριδας ανεξαρτήτως αν διέγνωσε ή όχι τον φλεβόκομβο. Επισήμανε μάλιστα ότι στην αγενεσία του φλεβόκομβου ένα βρέφος έχει διάρκεια ζωής ελάχιστες ημέρες μόνο, ενώ στην περίπτωση της υποπλασίας το προσδόκιμο επιβίωσης φθάνει μέχρι την εφηβεία. Όλα αυτά, όπως είπε, τα μετέφερε τηλεφωνικά στην Αγγελική Τσιόλα. Απορίας άξιον είναι βέβαια γιατί όλα αυτά δεν τα επιβεβαίωσε εγγράφως, έστω και με συμπληρωματικό πόρισμα, αλλά στη συνέντευξη που είχε δώσει τον περασμένο Φεβρουάριο στο Star υποστήριζε με σθένος την αρχική της γνωμάτευση περί αγενεσίας φλεβόκομβου.
Σωκράτης Τσαντίρης
Η πρώτη κατάθεση (11.10.2022)
ΕΡ. Όταν πρόκειται να διενεργήσετε ιστολογική εξέταση, σας δίνονται κάποιες πληροφορίες σχετικά με το ιατρικό ιστορικό του θανόντος ατόμου ή σχετικά με τα νεκροτομικά ευρήματα ή τις συνθήκες του θανάτου, που σας προσανατολίζει κατά την εξέταση των σπλάχνων που σας παραδίδονται;
ΑΠ. Ναι, αυτό είναι το πρέπον. Σε αυτήν την περίπτωση τη μόνη πληροφορία που μου είχαν δώσει ήταν ότι το πρώτο παιδάκι πέθανε από ανακοπή και ότι νεκροψιακά και νεκροτομικά δεν υπήρχε κανένα εύρημα.
ΕΡ. Σας επιδεικνύω και θέτω υπόψη τα ευρήματα της ιστολογικής εξέτασης που διενεργήσατε επί των σπλάχνων του βρέφους Δασκαλάκη και τα ευρήματα της επανεκτίμησης που διενεργήθηκε από τον κ. Ευτυχιάδη, όπως αποτυπώνονται στις αντίστοιχες εκθέσεις. Τα ευρήματα της δικής σας ιστολογικής εξέτασης συμπίπτουν ή διαφέρουν ή αντιτίθενται στα ευρήματα της ανωτέρω επανεκτίμησης; Σε περίπτωση που διαφέρουν μπορείτε να μας εντοπίσετε τις διαφορές ή τις τυχόν αντιθέσεις και πού μπορεί να αποδίδονται αυτές;
ΑΠ. Συμπίπτουν όσον αφορά τα ευρήματα. Δεν βλέπω διαφορές.
ΕΡ. Στην έκθεσή σας καταγράφετε ότι σε τομές από τον θύμο αδένα παρατηρείται έντονη συμφόρηση, ενώ ο κ. Ευτυχιάδης αντιστοίχως καταγράφει εικόνα θύμου αδένα δίκην έναστρου ουρανού. Πρόκειται για διαφορετικές διαπιστώσεις και κατά συνέπεια διαφορετικές καταστάσεις;
ΑΠ. Όχι, είναι το ίδιο. Είναι άλλη διατύπωση, αλλά είναι το ίδιο.
ΕΡ. Επίσης, στην έκθεσή σας καταγράφετε ότι στον πνεύμονα, μεταξύ άλλων, παρατηρούνται διάσπαρτες στικτές αιμορραγικές διηθήσεις του παρεγχύματος, ενώ ο κ. Ευτυχιάδης αντιστοίχως καταγράφει ότι παρατηρούνται στικτές αιμορραγικές πετεχειώδεις κηλίδες και εντός παρένθεσης «ασφυκτικές κηλίδες». Πρόκειται για διαφορετικές διαπιστώσεις και κατά συνέπεια διαφορετικές καταστάσεις;
ΑΠ. Όχι, είναι το ίδιο με άλλα λόγια.
ΕΡ. Στην ίδια έκθεσή σας έχετε καταγράψει ότι σε πολλαπλές τομές από τον εγκέφαλο εντοπίσατε έντονη συμφόρηση αγγείων και σε μία θέση στην αριστερή κοιλία παρατηρείται εξαγγείωση ερυθρών κυττάρων και εντός παρένθεσης «αλλοιώσεις ως επί ανοξυγοναιμίας». Αυτό το εύρημά σας συνδέεται με κάποια παθολογική κατάσταση του εγκεφάλου ή βλάβη σε κάποιο άλλο σύστημα; Θα μπορούσε να οφείλεται σε υποπλασία ή αγενεσία του ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδιάς;
ΑΠ. Ο εγκέφαλος αντιδρά σε στρεσογόνες καταστάσεις με αυτόν τον τρόπο, είτε είναι παθολογικές είτε όχι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το εύρημα αυτό δεν συνδέεται με παθολογική κατάσταση του εγκεφάλου. Επειδή στη συγκεκριμένη περίπτωση στην αρχή με αυτά που σας προανέφερα, τα δεδομένα που μου είχαν δώσει, ότι δηλαδή το πρώτο παιδί είχε πεθάνει από ανακοπή και δεν υπήρχαν νεκροψιακά και νεκροτομικά ευρήματα κακώσεων, προσανατολίστηκα στην καρδιά. Έτσι θεώρησα ότι αυτά τα ευρήματα στον εγκέφαλο μπορεί να προέρχονταν από κάποια παθολογική κατάσταση της καρδιάς.
ΕΡ. Στην ιατροδικαστική έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής της κ. Τσιόλα καταγράφετε, πέραν και επιπροσθέτως ευρημάτων ενδεικτικών δερματίτιδας, μικρή λύση της συνέχειας του στοματικού βλεννογόνου. Αυτό το εύρημα θα άλλαζε κάτι;
ΑΠ. Αν είχα μάθει γι’ αυτήν την κάκωση, τότε βεβαίως θα τη λάμβανα υπόψη για την όλη μικροσκοπική εικόνα, διότι αυτά που έχω γράψει στην έκθεση συνάδουν και με ασφυκτικά φαινόμενα.
ΕΡ. Στην ίδια έκθεσή σας εκτός των ανωτέρω για τον εγκέφαλο έχετε καταγράψει ότι παρατηρήσατε έντονη συμφόρηση σε πολλαπλές τομές από τον εγκέφαλο και από την παρεγκεφαλίδα, όπως και έντονη συμφόρηση σε θύμο αδένα, ήπαρ, σπλήνα, οισοφάγο, στομάχι, έντερο, νεφρούς, επινεφρίδια. Αυτή η έντονη συμφόρηση συνδέεται με κάποια παθολογική κατάσταση των οργάνων αυτών, θα μπορούσε να οφείλεται ή μπορεί να συνιστά αποτέλεσμα υποπλασίας ή αγενεσίας του ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδιάς;
ΑΠ. Όχι με παθολογική κατάσταση των οργάνων αυτών. Η συμφόρηση αυτή υποδεικνύει ότι έκανε καθίζηση το αίμα, δηλαδή δεν κυκλοφορεί το αίμα και μένει στα αγγεία. Θα μπορούσε να συνιστά αποτέλεσμα υποπλασίας – αγενεσίας ερεθισματαγωγού συστήματος, θα μπορούσε και όχι.
ΕΡ. Δηλαδή πού αλλού θα μπορούσε να οφείλεται;
ΑΠ. Θα μπορούσε να οφείλεται σε ασφυκτικά φαινόμενα, βασικά σε έλλειψη οξυγόνου στον οργανισμό.
ΕΡ. Αυτήν την έντονη συμφόρηση που διαπιστώσατε και στην έκταση που τη διαπιστώσατε, αναφορικά με το πλήθος οργάνων και αδένων, είναι εύρημα που συναντάτε συχνά σε ιστολογικές εξετάσεις που διενεργείτε, ειδικά όταν πρόκειται για βρέφη ή παιδιά;
ΑΠ. Είναι ένα σύνηθες φαινόμενο, όχι όμως όσον αφορά την έντασή του. Δεν συναντάμε συμφόρηση, όταν έχουμε αναιμίες ή αιμορραγίες ή σοβαρό τραυματισμό. Η συμφόρηση είναι ένα σύνηθες εύρημα, όχι τόσο έντονο, δηλαδή συνήθως τα αγγεία έχουν λίγο αίμα και η διάμετρός τους είναι φυσιολογική. Ενώ όταν έχουμε έντονη συμφόρηση, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα αγγεία είναι διατεταμένα και πληρούνται με αίμα. Οπότε στη συγκεκριμένη περίπτωση το μη σύνηθες της συμφόρησης ήταν η ένταση και όλα τα όργανα εμφανίζονταν συμφορημένα.
ΕΡ. Ποιος είναι υπεύθυνος να αποφανθεί για την αιτία του θανάτου σε ένα περιστατικό αιφνίδιας κατάληξης; Ο ιατροδικαστής ή ο παθολογοανατόμος;
ΑΠ. Ο ιατροδικαστής πάντα. Ο ιατροδικαστής έχει υποχρέωση να εκτιμήσει τα παθολογοανατομικά ευρήματα με τα δικά του ευρήματα, για να στοιχειοθετήσει αιτία θανάτου.
ΕΡ. Το συμπέρασμα που καταγράφετε στην ιστολογική εξέταση συνιστά ή αποδίδει την αιτία θανάτου;
ΑΠ. Το συμπέρασμα δεν συνιστά ή αποδίδει αιτία θανάτου, είναι παθολογοανατομικό.
Ο κορυφαίος Γερμανός ιατροδικαστής Ράινχαρντ Ντετμάγιερ
«Ως παθολογοανατόμος δεν είμαι αρμόδια να ερμηνεύσω και να καταγράψω την αιτία»
ΕΡ. Στο συμπέρασμά σας αυτό καταγράφετε, εκτός από πνευμονικό οίδημα, «υποπλασία – αγενεσία ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδίας». Η υποπλασία και η αγενεσία συνιστούν δύο διαφορετικές έννοιες;
ΑΠ. Η αγενεσία είναι ότι δεν υπάρχει και η υποπλασία είναι ότι δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως.
ΕΡ. Στην προκείμενη περίπτωση, ποια από τις δύο περιπτώσεις συνέτρεχε;
ΑΠ. Σε πολλαπλές τομές που πάρθηκαν από το σημείο που βρίσκεται ο φλεβόκομβος δεν αναγνωρίστηκε στη μικροσκοπική εξέταση. Σε πολλαπλές παράλληλες τομές που ελήφθησαν σε δεύτερο χρόνο δεν έγινε ορατός ο φλεβόκομβος. Με τη χρήση ειδικών χρώσεων ανοσοϊστοχημικών διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν νευρικές απολήξεις, τόσο στο περικάρδιο όσο και στο μυοκάρδιο, το οποίο συνηγορεί υπέρ της νεύρωσης του μυοκαρδίου.
ΕΡ. Τι εννοείτε νεύρωση του μυοκαρδίου;
ΑΠ. Δηλαδή ότι μπορεί να δώσει παλμούς, ότι μπορούσε τέλος πάντων να λειτουργήσει ως φλεβόκομβος.
ΕΡ. Γιατί καταγράψατε υποπλασία – αγενεσία και όχι μία από τις δύο;
ΑΠ. Κατέγραψα υποπλασία – αγενεσία γιατί δεν ήμουν σίγουρη για τον ρόλο που παίζουν οι νευρικές απολήξεις στο μυοκάρδιο. Μετά τη σύνταξη της έκθεσης ανέτρεξα βιβλιογραφικά και έτσι κατέληξα σε αυτό που σας ανέφερα παραπάνω, ότι μπορούσε να λειτουργήσει ως φλεβόκομβος, με βάση αυτές τις νευρικές απολήξεις. Βιβλιογραφικά, επίσης, είδα ότι επί αγενεσίας φλεβόκομβου θα μπορούσε κάποιος να ζήσει μία εβδομάδα από τη γέννησή του, ενώ σε περίπτωση υποπλασίας θα μπορούσε να φτάσει μέχρι την ηλικία των 15 με 20 ετών.
ΕΡ. Γιατί δεν συντάξατε κάποια συμπληρωματική έκθεση μετά τον εντοπισμό αυτών των βιβλιογραφικών δεδομένων που μας είπατε και του συμπεράσματος που καταλήξατε ότι οι νευρικές απολήξεις δείχνουν ότι μπορούσε να λειτουργήσει ως φλεβόκομβος;
ΑΠ. Δεν συνέταξα κάποια συμπληρωματική έκθεση, επικοινώνησα όμως με την κ. Τσιόλα και της ξεκαθάρισα ότι αγενεσία έγραψα γιατί δεν εντόπισα τον φλεβόκομβο στο σημείο που έπρεπε να είναι. Όμως της ανέφερα ότι διαπίστωσα ότι οι νευρικές απολήξεις υπήρχαν διάσπαρτα, τόσο στο μυοκάρδιο όσο και στο περικάρδιο, δηλαδή ότι υπήρχε νεύρωση του μυοκαρδίου, που μπορούσε να δώσει παλμούς και να λειτουργήσει ως φλεβόκομβος.
ΕΡ. Διευκρινιστικά, στην ίδια ως άνω ιστολογική σας εξέταση, στην οικεία παράγραφο που αφορά τομές από την καρδιά καταγράφετε «δεν αναγνωρίζονται μικροσκοπικά ο φλεβόκομβος και κολποκοιλιακός κόμβος (Masson), καθώς και ότι με τη χρήση του αντιγόνου S-100 αναγνωρίστηκαν νευρικές ίνες στο περικάρδιο και στο παρέγχυμα του μυοκαρδίου, αλλά δεν ταυτίστηκαν οι εξειδικευμένες ίνες των νευρικών κόμβων». Το «δεν αναγνωρίζονται» και «δεν ταυτίστηκαν» που σας προανέφερα σημαίνει ότι δεν υπήρχαν.
ΑΠ. Όχι, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν. Απλά δεν μπόρεσα να εντοπίσω τον φλεβόκομβο.
ΕΡ. Όταν λέτε ότι δεν εντοπίσατε, δεν αναγνωρίσατε τον φλεβόκομβο σε συγκεκριμένο σημείο, υπάρχει συγκεκριμένο σημείο που εντοπίζεται ο φλεβόκομβος;
ΑΠ. Ναι, μεταξύ δεξιού κόλπου και φλέβας.
ΕΡ. Στα συμπεράσματα εν γένει των εκθέσεών σας καταγράφετε τα κύρια ευρήματα;
ΑΠ. Ναι.
ΕΡ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εκτός από υποπλασία – αγενεσία, έχετε καταγράψει «πνευμονικό οίδημα». Το πνευμονικό οίδημα μπορεί να αποτελεί αιτία θανάτου;
ΑΠ. Όχι.
ΕΡ. Είναι σύνηθες εύρημα το πνευμονικό οίδημα;
ΑΠ. Ναι.
ΕΡ. Εφόσον είναι σύνηθες, γιατί το καταγράψατε και αυτό στο συμπέρασμά σας;
ΑΠ: Γιατί αποτελούσε καθολικό πνευμονικό οίδημα. Όλοι οι λοβοί και από τους δύο πνεύμονες ήταν οιδηματώδεις.
ΕΡ. Αυτό το πνευμονικό οίδημα είναι συμβατό με υποπλασία ερεθισματαγωγού συστήματος;
ΑΠ. Ναι.
ΕΡ. Είναι συμβατό με ασφυξία;
ΑΠ. Ναι
ΕΡ. Με τι άλλο θα ήταν συμβατό;
ΑΠ. Με διάφορες παθήσεις οργάνων και εξωτερικές αιτιολογίες, όπως έκθεση σε χημικά ή σε ακτινοβολία κ.ά.
ΕΡ. Οπότε ο λόγος που το καταγράψατε και αυτό στο συμπέρασμά σας ήταν αυτά τα χαρακτηριστικά του που μας είπατε, το καθολικό δηλαδή;
ΑΠ. Ναι.
ΕΡ: Γιατί δεν καταγράψετε στο συμπέρασμά σας την έντονη συμφόρηση, που εντοπίσατε, εφόσον δεν συνιστά ένα σύνηθες εύρημα στην έκταση και την ένταση, τουλάχιστον, που την εντοπίσατε, όπως μας είπατε;
ΑΠ. Γιατί η έντονη συμφόρηση δεν θα απέδιδε συγκεκριμένη αιτία θανάτου.
ΕΡ. Το πνευμονικό οίδημα θα απέδιδε;
ΑΠ. Όχι, αλλά κατέγραψα το πνευμονικό οίδημα στο συμπέρασμα, γιατί οι πνεύμονες είναι όργανα ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο.
ΕΡ. Επίσης, από την εμπειρία και τις γνώσεις σας, σε περίπτωση ασφυκτικού θανάτου, εντοπίζονται συγκεκριμένα πάντα ευρήματα κατά την ιστολογική εξέταση; Σε καταφατική περίπτωση ποια είναι αυτά; Είναι τα ίδια είτε πρόκειται για ενήλικες είτε πρόκειται για παιδιά;
ΑΠ. Σε ασφυκτικό θάνατο συνήθως περιγράφονται ασφυκτικές κηλίδες στο περικάρδιο, ενδοκάρδιο, πνεύμονες, θύμο αδένα, εγκέφαλο.
ΕΡ. Δηλαδή, με βάση τα ευρήματα, αυτά που καταγράψατε στη δική σας ιστολογική έκθεση θα καταλήγατε ότι συνάδουν ή όχι με ασφυκτικό θάνατο;
ΑΠ. Ναι, γι’ αυτό τα περιέγραψα. Αν είχε δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στα δικά μου ευρήματα, σε συνδυασμό με τα ευρήματα της νεκροψίας-νεκροτομής, θα ερμηνεύονταν σωστά τα ευρήματα.
ΕΡ. Η σωστή ερμηνεία δηλαδή ποια είναι;
ΑΠ. Ότι τα ευρήματα συνάδουν με ασφυκτικό θάνατο, αλλά σαν παθολογοανατόμος δεν είμαι αρμόδια να κάνω την ερμηνεία και να καταγράψω την αιτία.
ΕΡ. Επίσης από την εμπειρία σας και τις γνώσεις σας, πόσο συχνά προβαίνετε σε αναζήτηση των κυττάρων του ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδιάς; Υφίσταται κάποιο συγκεκριμένο πρωτόκολλο που είθισται να ακολουθείτε και βάσει του οποίου πραγματοποιείτε τομές προς αναζήτηση των κυττάρων του ως άνω συστήματος της καρδιάς;
ΑΠ. Ως παθολογοανατόμος, όταν δεν έχω παθολογοανατομικά αίτια που να δικαιολογούν τον θάνατο, π.χ. πάθηση του εγκεφάλου, της καρδιάς, των πνευμόνων και άλλων οργάνων, είναι υποχρέωσή μου να ψάξω μέχρι τελικής πτώσης, μέχρι να μπορέσω να δικαιολογήσω γιατί κατέληξε αυτός ο άνθρωπος.
ΕΡ. Σε πόσες περιπτώσεις στο παρελθόν έχετε εντοπίσει τα κύτταρα αυτά;
ΑΠ. Τα έχω εντοπίσει στο παρελθόν. Δεν θυμάμαι ακριβώς σε πόσα περιστατικά, αλλά μάλλον σε 3 με 4 περιστατικά αιφνίδιων θανάτων βρεφών.
ΕΡ. Έχετε κάποια συγκεκριμένη εξειδίκευση στον τομέα αυτόν;
ΑΠ. Όχι κάποια συγκεκριμένη εξειδίκευση. Από επιστημονική ακεραιότητα, όταν μακροσκοπικά δεν έχω κάποιο εύρημα, τότε κάνω φύλλο και φτερό την καρδιά, δηλαδή τότε ψάχνω εμπεριστατωμένα την καρδιά. Στο πανεπιστήμιο ασχολούμαι με τη νεκροψία-νεκροτομή εμβρύων και βρεφών.
ΕΡ. Έχετε κάποια συγκεκριμένη εξειδίκευση σε έμβρυα και βρέφη, υπό την έννοια της εξειδικευμένης μελέτης συγκεκριμένου οργάνου εμβρύων και βρεφών;
ΑΠ. Συγκεκριμένο όργανο όχι. Όμως, για να σας δώσω την εικόνα, από πέρυσι μόνο μέχρι φέτος έχω πραγματοποιήσει γύρω στις 300 νεκροψίες-νεκροτομές εμβρύων και βρεφών.
ΕΡ. Όταν διενεργήσατε την προαναφερόμενη ιστολογική εξέταση, επικοινώνησε μαζί σας κάποιος από το οικογενειακό περιβάλλον του βρέφους Δασκαλάκη, όπως η μητέρα ή ο πατέρας της; Σε καταφατική περίπτωση, μπορείτε να μας προσδιορίσετε από ποιον, πώς, πότε έλαβε χώρα η επικοινωνία αυτή και τι περιεχόμενο είχε;
ΑΠ. Όχι, δεν επικοινώνησε κάποιος. Λένε ότι ο πατέρας του βρέφους έφερε τα όργανα, αλλά δεν έχω προσωπική άποψη.
ΕΡ: Στο ίδιο πλαίσιο, ως προς τη συγκεκριμένη ιστολογική εξέταση, εκτός από την επικοινωνία που μας έχετε ήδη αναφέρει, με το περιεχόμενο που μας έχετε αναφέρει, είχατε και κάποια άλλη επικοινωνία με την ιατροδικαστή κ. Τσιόλα; Σε καταφατική περίπτωση, μπορείτε να μας προσδιορίσετε πώς και πότε έλαβε χώρα η επικοινωνία αυτή και τι περιεχόμενο είχε;
ΑΠ. Ναι, είχαμε επικοινωνία, δεν θυμάμαι ακριβώς πότε, πάντως μετά από τη σύνταξη της έκθεσής μου. Οπότε και της έστειλα φωτογραφίες, που μου ζήτησε, από το περιστατικό, από τα πλακίδια, επισημαίνοντας τα κύρια ευρήματα από τον εγκέφαλο, από τους πνεύμονες και το μυοκάρδιο.
ΕΡ: Γιατί αυτή η επισήμανση; Είχε κάτι διαφορετικά σε σχέση με τα ευρήματα στα ίδια όργανα, όπως τα είχατε καταγράψει στην έκθεσή σας;
ΑΠ. Όχι. Τα ίδια ευρήματα τα επισήμανα όμως, γιατί οι ιατροδικαστές δεν έχουν επαφή με το μικροσκόπιο και έτσι δεν μπορούν να συνδέσουν τα μικροσκοπικά με τα μακροσκοπικά ευρήματα.
Η συμπληρωματική κατάθεση
ΕΡ. Σύμφωνα με την από 11.10.2022 ένορκη κατάθεσή σας (ενώπιον της 35ης ανακρίτριας Αθηνών), η μόνη πληροφορία που σας είχαν δώσει, σε σχέση με το βρέφος Δασκαλάκη, ως προς το οποίο διενεργήσατε ιστολογική εξέταση, ήταν ότι το πρώτο παιδί της οικογένειας πέθανε από ανακοπή και ότι νεκροψιακά και νεκροτομικά δεν υπήρχε κανένα εύρημα. Ποιος σας έδωσε αυτήν την πληροφορία;
ΑΠ. Την πληροφορία αυτή την έμαθα από την κ. Αγγελική Τσιόλα, η οποία υπηρετεί στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία της Πάτρας.
ΕΡ. Όταν διενεργήσατε την ανωτέρω εξέταση, είχατε υπόψη την ιατροδικαστική έκθεση της ιατροδικαστού κ. Τσάκωνα σε σχέση με το πρώτο παιδί που αναφέρατε και την αιτία θανάτου στην οποία είχε καταλήξει η ίδια ιατροδικαστής;
ΑΠ. Δεν γνώριζα ότι η κ. Τσάκωνα είχε διενεργήσει νεκροψία-νεκροτομή στο πρώτο παιδί. Η πληροφορία δεν έφτασε ποτέ στ’ αυτιά μου.
ΕΡ. Υφίσταται ή γνωρίζετε εάν υφίσταται χρώση για τη διαφοροδιάγνωση αιφνίδιου βρεφικού θανάτου και έτερης αιτίας;
ΑΠ. Όχι, δεν υπάρχει χρώση σε αυτήν την περίπτωση, για τη διαφοροδιάγνωση αιφνίδιου βρεφικού θανάτου και έτερης αιτίας.
ΕΡ. Γνωρίζετε τη χρώση fibronectin; Σε καταφατική περίπτωση, γνωρίζετε τον λόγο για τον οποίο χρησιμοποιείται η εν λόγω χρώση; Δηλαδή τι μπορεί να διαπιστωθεί με την ίδια αυτή χρώση και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται;
ΑΠ. Ναι, τη γνωρίζω. Η εν λόγω χρώση χρησιμοποιείται πολύ σπάνια σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η ινοελάστωση του ενδοκαρδίου, νόσων του κολλαγόνου, ορισμένοι τύποι καρκίνων, καθώς και σε άλλες περιπτώσεις τις οποίες δεν μπορώ να θυμηθώ.
ΕΡ. Ομοίως σε περίπτωση που γνωρίζετε τη χρώση fibronectin, γνωρίζετε και εάν η ίδια αυτή χρώση έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό ως χρώση που συμβάλλει στη διαφορική διάγνωση συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου και ασφυξίας;
ΑΠ. Όχι, δεν το γνωρίζω.
ΕΡ. Ομοίως σε περίπτωση που γνωρίζετε τη χρώση fibronectin, εσείς έχετε χρησιμοποιήσει στο παρελθόν την ίδια ως άνω χρώση; Σε καταφατική περίπτωση, πότε και για ποιο λόγο;
ΑΠ. Ναι, την έχω χρησιμοποιήσει σε έρευνα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
ΕΡ. Ομοίως σε περίπτωση που γνωρίζετε τη χρώση fibronectin, στην περίπτωση της εξέτασης που διενεργήσατε στο βρέφος Δασκαλάκη γιατί δεν τη χρησιμοποιήσατε;
ΑΠ. Γιατί δεν τη διαθέτει το εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, και ούτε και το εργαστήριο της Παθολογικής Ανατομικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
ΕΡ. Γνωρίζετε τον Dettmeyer; Σε καταφατική περίπτωση γνωρίζετε εάν σε σύγγραμμα δικό του ή έτερου αναφέρεται η ανωτέρω χρώση και σε καταφατική περίπτωση σε ποιο;
ΑΠ. Γνωρίζω τον Ντετμάγιερ, αλλά δεν γνωρίζω εάν αναφέρεται στην ανωτέρω χρώση.
ΕΡ. Σύμφωνα με την ως άνω από 11.10.2022 κατάθεσή σας, το συμπέρασμα που καταγράφετε στην ιστολογική εξέταση δεν συνιστά ή αποδίδει αιτία θανάτου, καθώς και ότι ο ιατροδικαστής είναι πάντα εκείνος που έχει υποχρέωση να στοιχειοθετήσει αιτία θανάτου. Στην προκείμενη περίπτωση, ως προς το βρέφος Δασκαλάκη, στο τέλος της αντίστοιχης έκθεσης ιστολογικής εξέτασης που διενεργήσατε διατυπώσατε σχόλιο σχετικά με το τι είναι φλεβόκομβος και σύμφωνα με το οποίο, μεταξύ άλλων, καταγράφετε «σε σπάνιες περιπτώσεις σε μορφολογικά φυσιολογικές καρδιές το ερεθισματαγωγό σύστημα μπορεί να μην αναπτυχθεί και είναι η αιτία θανάτου σε βρέφη και μικρά παιδιά». Εφόσον δεν αποδίδετε εσείς την αιτία θανάτου, για ποιο λόγο διατυπώσατε το σχόλιο;
ΑΠ. Λόγω των μη ευρημάτων κατά τη νεκροψία-νεκροτομή, σύμφωνα πάντα με την ιατροδικαστή κ. Τσιόλα.
ΕΡ. Ομοίως, σύμφωνα με την ως άνω από 11.10.2022 κατάθεσή σας, μετά τη σύνταξη της ως άνω έκθεσής σας ανατρέξατε βιβλιογραφικά και έτσι καταλήξατε στο ότι μπορούσε να λειτουργήσει ως φλεβόκομβος με βάση τις νευρικές απολήξεις στο μυοκάρδιο. Ποια είναι η βιβλιογραφία στην οποία αναφέρεστε ότι ανατρέξατε μετά τη σύνταξη της έκθεσής σας και γιατί ανατρέξατε σε αυτή μετά τη σύνταξη της έκθεσής σας και όχι πριν; Είναι διαφορετική από τη βιβλιογραφία που είχατε παραθέσει στην εν λόγω έκθεση;
ΑΠ. Η βιβλιογραφική αναφορά συντάχθηκε μαζί με την έκθεση και όχι μετά.
ΕΡ. Ομοίως σύμφωνα με την ως άνω από 11.10.2022 κατάθεσή σας, μετά τη σύνταξη της έκθεσής σας, αφού καταλήξατε για τον ρόλο που παίζουν οι νευρικές απολήξεις στο μυοκάρδιο δεν συντάξατε κάποια συμπληρωματική έκθεση, αλλά επικοινωνήσατε με την ιατροδικαστή κ. Τσιόλα. Αυτή η επικοινωνία πότε έγινε; Πριν ή μετά τις 15.7.2021, που είναι η αναγραφόμενη ημερομηνία σύνταξης της ιατροδικαστικής έκθεσης της τελευταίας;
ΑΠ. Η σύνταξη της έκθεσής μου έγινε αφού είχα τηλεφωνική επικοινωνία με την κ. Τσιόλα, διότι ήθελα να της αναφέρω πρώτα τα ευρήματά μου και μετά να προχωρήσω στη σύνταξη της εκθέσεως. Η οποία επέμενε ότι νεκροψιακά και νεκροτομικά δεν υπήρχαν ευρήματα.
