Μεγάλη ελληνική γαλακτοβιομηχανία έχει έτοιμα σχέδια προκειμένου η συσκευασία του γιαουρτιού που παράγει να περιέχει 180 γραμμάρια προϊόντος αντί για 200 που περιέχει σήμερα. Αλλη ελληνική βιομηχανία τροφίμων σχεδιάζει να μειώσει τις ποσότητες στις συσκευασίες κατεψυγμένων λαχανικών έτσι ώστε αντί για ένα κιλό κατεψυγμένες μπάμιες, αυτές να περιέχουν 900 γραμμάρια. Και φυσικά η ποσότητα μπορεί να μειώνεται, έστω και ανεπαίσθητα για τους περισσότερους καταναλωτές, όμως η τιμή θα παραμένει, στην καλύτερη περίπτωση, ίδια. Πρόκειται για το περίφημο φαινόμενο «shrinkflation» –από τις αγγλικές λέξεις shrink που σημαίνει συρρικνώνω και inflation που σημαίνει πληθωρισμός–, που έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του ευρέως στο εξωτερικό και πλέον πλησιάζει και την εγχώρια αγορά.
«Μέσα από αυτή την πρακτική οι εταιρείες επιδιώκουν αφενός να διατηρήσουν τα περιθώρια κέρδους και αφετέρου να φρενάρουν νέες ανατιμήσεις», επισημαίνει, μιλώντας στην «Κ», αναλυτής γνωστής εταιρείας ερευνών αγοράς. Και προσθέτει: «Αυτό που περισσότερο φοβούνται οι εταιρείες είναι μήπως διατηρώντας τις ίδιες ποσότητες στις συσκευασίες υποχρεωθούν σε νέες ανατιμήσεις, διότι αλλιώς θα πιεστούν περαιτέρω τα περιθώρια κέρδους τους και στο τέλος μείνουν εκτός καλαθιού, χάνοντας πωλήσεις και μερίδια αγοράς».
Μικρότερες συσκευασίες
Αλλο σενάριο που εξετάζουν βιομηχανίες τροφίμων και εν γένει μη διαρκών καταναλωτικών ειδών είναι η μείωση των συσκευασιών, αλλά με διατήρηση εντός αυτών της ίδιας ποσότητας με πριν. Σε αυτή την περίπτωση το κέρδος θα προέλθει από την εξοικονόμηση κόστους συσκευασίας. Για παράδειγμα, όλοι θα έχουμε προσέξει ότι τα πατατάκια καταλαμβάνουν περίπου το 1/3 της συσκευασίας στην οποία βρίσκονται, ενώ κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα κουτιά δημητριακών. Ο λόγος που γινόταν αυτό; «Με τις μεγαλύτερες συσκευασίες οι εταιρείες έκαναν εντύπωση στο ράφι, καταλάμβαναν μεγαλύτερο χώρο και στόχο είχαν σε τελική ανάλυση να αφήσουν εκτός ραφιού ανταγωνίστριες εταιρείες και προϊόντα», επισημαίνει στέλεχος του κλάδου των σούπερ μάρκετ.
Βιομηχανία τροφίμων σχεδιάζει να μειώσει κατά 100 γραμμάρια την ποσότητα στις συσκευασίες κατεψυγμένων λαχανικών.
Αμφότερες, βεβαίως, αυτές οι πρακτικές δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν και κυρίως έχουν κάποιο κόστος. Και αυτό διότι απαιτούνται μετατροπές στις γραμμές παραγωγής, καθώς και παραγγελία νέων υλικών συσκευασίας και αλλαγές στις μήτρες εκτύπωσης των στοιχείων που φέρουν πάνω τους οι συσκευασίες των προϊόντων.
Η μείωση των ποσοτήτων με διατήρηση της ίδιας τιμής με πριν δεν συναντάται πλέον μόνο στα τυποποιημένα προϊόντα. Σε μείωση των μερίδων τους –κυρίως αν πρόκειται για ορεκτικά, όπως πατάτες τηγανητές και σαλάτες– προχωρούν αρκετά εστιατόρια, ενώ δεν είναι λίγα τα ψητοπωλεία που πλέον πωλούν λιγότερο «πλούσια» σουβλάκια και μάλιστα σε υψηλότερη τιμή.
Στο εξωτερικό εδώ και αρκετούς μήνες έχουν καταγραφεί πολλά παραδείγματα «shrinkflation» σε προϊόντα πολύ γνωστών εταιρειών. Γνωστή εταιρεία παραγωγής αλμυρών σνακ μείωσε την ποσότητα κατά 15 γραμμάρια. Αλλη εταιρεία που παράγει γνωστό ενεργειακό ποτό άλλαξε τη συσκευασία έτσι ώστε να περιέχει ποσότητα λιγότερη κατά 14%, ενώ διεθνής αλυσίδα γρήγορου φαγητού μείωσε τις μερίδες σε ένα δημοφιλές πιάτο της, τις τηγανητές φτερούγες κοτόπουλου, από 10 σε 8. Επίσης, πολυεθνικός κολοσσός μείωσε το βάρος στις μπάρες δημητριακών, ενώ πολύ γνωστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ στο Ηνωμένο Βασίλειο μείωσε κατά 55 γραμμάρια το βάρος των έτοιμων γευμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλογη πρακτική χρησιμοποιείται όχι μόνο για τα τρόφιμα που καταναλώνουν οι άνθρωποι, αλλά, όπως διαπιστώθηκε, και σε συσκευασίες τροφών για γάτες.
Λιγότερες προσφορές
Ο «εφιάλτης» της απώλειας κερδών, μάλιστα, σε έναν κλάδο που δουλεύει με χαμηλό περιθώριο κέρδους, όπως είναι ο κλάδος του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων, έχει ως συνέπεια και τη σημαντική μείωση των προσφορών τόσο από πλευράς προμηθευτών όσο και από πλευράς αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών αγοράς IRI, στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου 2022 υπό κάποιο είδος προωθητικής ενέργειας έγινε το 24,5% του συνόλου των πωλήσεων των σούπερ μάρκετ, από 25,9% το αντίστοιχο διάστημα του 2021. Ειδικά στα τρόφιμα το αντίστοιχο ποσοστό φέτος είναι 23,8%, από 24,8% πέρυσι, στα είδη νοικοκυριού 23,1%, από 26,4% πέρυσι, και στα είδη ατομικής υγιεινής και ομορφιάς 32,1%, από 34,2% το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2021.
Κύμα αυξήσεων σε βασικά είδη διατροφής
Ανατιμήσεις έως 16% σε τρόφιμα και άλλα είδη σούπερ μάρκετ αναμένονται το επόμενο διάστημα, καθώς συνεχώς καταφθάνουν στους λιανεμπόρους νέοι τιμοκατάλογοι με τις αυξήσεις τιμών. Το γεγονός ότι οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων δεν αποκλιμακώνονται, αλλά ακριβώς το αντίθετο, φάνηκε άλλωστε και από τα στοιχεία για την εξέλιξη του δείκτη τιμών καταναλωτή τον Αύγουστο του 2022. Στοιχεία που δείχνουν νέα αύξηση τιμών στην ομάδα «Διατροφή», με το φαινόμενο αυτό να καταγράφεται επίσης σε ολόκληρη την Ε.Ε. και στις ΗΠΑ. Ενδεχόμενη, δε, διαταραχή στη ροή του φυσικού αερίου θα προκαλέσει πολύ μεγαλύτερες ανατιμήσεις, αλλά ίσως ακόμη και ελλείψεις στην αγορά, δεδομένου ότι πολύ μεγάλο μέρος της βιομηχανίας χρησιμοποιεί φυσικό αέριο για τη λειτουργία των εργοστασίων.
Σύμφωνα με στελέχη του κλάδου των σούπερ μάρκετ, οι νέοι τιμοκατάλογοι που έχουν φθάσει από προμηθευτές περιλαμβάνουν τις ακόλουθες ανατιμήσεις: 16% στους φρέσκους χυμούς, 15% στα ψάρια, 13% στα τυριά, 6%-12% στα μπισκότα, 12% στα χαρτικά, έως 12% στις σοκολάτες, 9% στα ζυμαρικά, 8% στο γιαούρτι, 6% στα αλλαντικά, 5% στο φρέσκο γάλα, 5% στο ελαιόλαδο, 6% στα όσπρια, 9% στα είδη προσωπικής υγιεινής. Υπενθυμίζεται ότι τον Αύγουστο του 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» κατέγραψε ετήσια αύξηση τιμών 13,2%, από 1,3% σε μηνιαία βάση. Σε επίπεδο Ευρωζώνης οι τιμές των τροφίμων σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 10,6%, από 9,8% τον Ιούλιο. Αντιστοίχως, στις ΗΠΑ παρά την υποχώρηση του δείκτη τιμών καταναλωτή τον Αύγουστο, κυρίως λόγω της μείωσης της τιμής της βενζίνης, ο πληθωρισμός των τροφίμων έφθασε στο 11,4%.
Στην αιχμή των ανατιμήσεων το επόμενο διάστημα αναμένεται να βρεθούν τόσο τα λαχανικά όσο κυρίως τα κρέατα και εν γένει τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, γαλακτοκομικά και τυροκομικά.
Με τις τιμές των λιπασμάτων να παραμένουν στα ύψη και με τον κίνδυνο για ελλείψεις να είναι ορατός, δεδομένου του γεγονότος ότι για την παραγωγή τους απαιτείται η χρήση φυσικού αερίου, κινδυνεύουν με αφανισμό μεγάλες καλλιέργειες σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Στην Ε.Ε. αναμένεται φέτος η παραγωγή δημητριακών να υποχωρήσει κατά 6%-8% σε σύγκριση με πέρυσι, κάτι που σημαίνει πρόβλημα για σχεδόν όλη τη βιομηχανία τροφίμων, λόγω αλεύρων, αλλά και για την κτηνοτροφία, καθώς τα δημητριακά χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ζωοτροφών. Η παραγωγή καλαμποκιού, λόγω και της ξηρασίας που έπληξε φέτος το καλοκαίρι την Ευρώπη, αναμένεται να είναι μειωμένη κατά 20%, του σκληρού σιταριού κατά 7,4% (χρησιμοποιείται για την παρασκευή ζυμαρικών) και του μαλακού σιταριού κατά 2,5%.
