Οι καταρράκτες Νέδας, ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά αξιοθέατα της Πελοποννήσου, είναι γνωστοί για την εκπληκτική τους ομορφιά και την φυσική τους γοητεία. Βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της Ελλάδας, κοντά στην περιοχή της Φιλιατρών, και αποτελούν δημοφιλή προορισμό για τους λάτρεις της φύσης και των περιπατητικών διαδρομών. Παρά την ακαταμάχητη ομορφιά τους, οι καταρράκτες Νέδας κρύβουν σοβαρούς κινδύνους, οι οποίοι έχουν οδηγήσει σε τραγικά περιστατικά.
Τα ερωτήματα που εγείρονται μετά το δυστύχημα με το 4χρονο αγοράκι που έχασε τη ζωή του ,αρχές Μαϊου όταν γλίστρησε καθώς κατέβαινε με τους γονείς του το μονοπάτι που οδηγεί στους καταρράκτες κι έπεσε από ύψος 25 μέτρων ,είναι κατά πόσο είναι ασφαλής η πρόσβαση στους καταρράκτες της Νέδας, αλλά και κατά πόσο υπάρχει επαρκής ενημέρωση για την επικινδυνότητα του μονοπατιού που έλκει κάθε χρόνο εκατοντάδες τουρίστες πολλοί από τους οποίους έρχονται με τα παιδιά τους.Ποιος συντηρεί το μονοπάτι, ποιος εκπαιδεύει οδηγούς, ποιος έχει ευθύνη για το μονοπάτι;
Η απάντηση που παίρνουμε από τους ντόπιους της περιοχής είναι ότι η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη χωρίς κανένα μέτρο ασφαλείας με αποτέλεσμα το μονοπάτι που οδηγεί στους καταρράκτες, να είναι εξαιρετικά δύσβατο και επικίνδυνο. Οπως οι ίδιοι αναφέρουν σε κάποιο ατύχημα κανείς δεν γνωρίζει εάν υπεύθυνος είναι ο Δήμος,η περιφέρεια ή ακόμη και το δασαρχείο.
Το στενό και συχνά βραχώδες έδαφος, σε συνδυασμό με τις απότομες κλίσεις, αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσεων και ατυχημάτων. Η διαδρομή περνά από σημεία με έντονη υγρασία και ολισθηρές πέτρες, γεγονός που δυσχεραίνει τη διάρκεια της πορείας, ειδικά σε συνθήκες βροχόπτωσης ή υψηλής υγρασίας. Επιπλέον, το μονοπάτι περνά μέσα από χαράδρες και φαράγγια, χωρίς συχνά να υπάρχει σαφής σήμανση, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αποπροσανατολισμό.
Οι θάνατοι και οι σοβαροί τραυματισμοί στην περιοχή συνήθως συμβαίνουν όταν οι επισκέπτες δεν είναι προετοιμασμένοι για τη δυσκολία της διαδρομής ή όταν προσπαθούν να προσεγγίσουν τις επικίνδυνες περιοχές κοντά στους καταρράκτες, όπου η υγρασία και οι γλιστερές πέτρες κάνουν τις συνθήκες εξαιρετικά επικίνδυνες. Ειδικότερα, έχουν καταγραφεί θάνατοι από πτώσεις σε περιοχές με απότομες κλίσεις ή σε σημεία κοντά στα νερά του ποταμού, όπου το έδαφος είναι ασταθές. Σύμφωνα με τους ντόπιους της περιοχής,πριν από μία δεκαετία είχε χάσει τη ζωή του ένας νεαρός ,ο οποίος είχε κατέβει με την παρέα του ένα από τα μονοπάτια που οδηγούν στους καταρράκτες και είχε περάσει τη νύχτα μαζί με τους φίλους του στο Στόμιο-μια σήραγγα 100μετρων μέσα στα βράχια όπου χάνεται ο ποταμός για να βγει από την άλλη μεριά- και σύμφωνα με τους ντόπιους είχε βρεθεί πνιγμένος καθώς είχε ανέβει η στάθμη του νερού του ποταμού ενώ δεν υπήρχε κανείς να αποτρέψει τους νεαρούς να διανυκτερεύσουν στο σημείο .
Όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι της περιοχής δεν υπάρχουν ταμπέλες και οδηγίες για τους τουρίστες που να τους αποτρέπουν από διάφορα ατυχήματα, να είναι προετοιμασμένοι με τα κατάλληλα παπούτσια και εξοπλισμό και να αποφεύγουν τις περιοχές με έντονη υγρασία και ροή νερού. Είναι επίσης σημαντικό να μην επιχειρούν τη διαδρομή χωρίς κατάλληλη ενημέρωση και να μην παραμελούν τις καιρικές συνθήκες, καθώς οι βροχοπτώσεις μπορούν να κάνουν το μονοπάτι ακόμα πιο επικίνδυνο. Μαλιστα ,οι ίδιοι οι ντόπιοι της περιοχής έχουν ζωγραφίσει πάνω σε πέτρες βέλη που να δείχνουν την κατεύθυνση προς τους καταρράκτες με λιγότερη δυσκολία για να μην χάνονται στη διαδρομή.
Αξιοσημείωτο είναι ότι παρά τη φήμη τους ως μια από τις ομορφότερες περιοχές της χώρας, οι καταρράκτες Νέδας απαιτούν προσοχή και σεβασμό από τους επισκέπτες τους, καθώς η φυσική ομορφιά τους κρύβει και κινδύνους που δεν πρέπει να υποτιμώνται.
Το μοναδικό ποτάμι της Ελλάδας με θηλυκό όνομα
Η Νέδα είναι το μοναδικό ποτάμι της Ελλάδας με θηλυκό όνομα και αποτελεί το φυσικό όριο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Πέτρα στα ορεινά της Μεσσηνίας, πολύ κοντά στην Ανδρίτσαινα. Τα νερά της, ύστερα από 32 χιλιόμετρα φυσικής ομορφιάς, συναντούν το Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία.
Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στο Λύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της. Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Κοντά στις πηγές βρίσκεται ο Επικούρειος Απόλλων, δημιούργημα του Ικτίνου, που κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με τον Παρθενώνα, καθώς και ο ναός του Πανός. Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας». Στα χωριά Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το πανέμορφο και ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.Την περιοχή κατοίκησαν οι Πελασγοί. Αναφέρεται ο βασιλιάς των Πελασγών ο Λυκάων ως ο ιδρυτής της αρχαίας Λυκόσουρας, και ο πατέρας του Φίγαλου ως ο ιδρυτής της αρχαίας Φιγαλείας. Οι Φιγαλείς στην περιοχή τους έκτισαν με τον Ικτίνο (τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα), τον περίφημο ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο οποίος τους βοήθησε να ανακτήσουν την πόλη τους από τους Σπαρτιάτες.Οι θρύλοι και οι παραδόσεις ήθελαν τους νέους του γειτονικού βασιλείου της Φιγαλείας να λούζονται στα νερά της Νέδας για ν’ αποκτήσουν δύναμη, ενώ η Ιστορία αναφέρει ότι οι Φιγαλιείς είχαν τέτοια δύναμη, ώστε έστειλαν καράβια στον Τρωικό πόλεμο. Το φαράγγι της Νέδας, το οποίο διασχίζει κι ο ομώνυμος ποταμός, αποτελεί μια σπάνια και συνάμα ανεξερεύνητη μέχρι πρόσφατα γωνιά της Ελληνικής φύσης. Οι συνεχείς εναλλαγές του τοπίου, η πλούσια βλάστηση, οι τεράστιες ποταμίσιες πέτρες μέσα στα ανοιχτοπράσινα νερά κι οι επιβλητικοί βράχοι, κάνουν το πέρασμά της αληθινή πρόκληση, αλλά και απόλαυση για τον επισκέπτη Το φαράγγι γίνεται προσπελάσιμο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ενώ την ομορφιά του τοπίου συνθέτουν ελαιώνες, συκιές, πλατάνια, αγριοβελανιδιές και πουρνάρια. Σε διάφορα σημεία της πορείας υπάρχουν συνολικά τρεις καταρράκτες που καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες. Σε μια πλαγιά βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς και λίγο πιο πάνω η εσοχή, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα.
Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Στόμιο (λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από το Στόμιο βρίσκεται η Φιγαλεία) μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, απ’ όπου περνούν τα νερά του ποταμού, μέχρι να καταλήξουν στον παραπόταμο Πάμισσο, στην περιοχή Λεμονιά. Η σήραγγα του Στομίου έχει δυο επίπεδα, εκείνο που βρίσκεται στο ύψος της κοίτης και ένα άλλο, πιο ψηλά, που φαντάζει σαν υπερώο, όπου βρισκόταν η παλιά κοίτη, ενώ έχει τη μορφή σπηλαίου με χαμηλή θερμοκρασία εξαιτίας των νερών των πηγών που τρέχουν από τον ουρανό της σήραγγας και αποτελεί κατοικητήριο χιλιάδων αγριοπερίστερων και νυχτερίδων. Πριν την είσοδο του Στομίου και σε απόσταση 150μ. από την κοίτη της Νέδας, γκρεμίζονται τ’ αφρισμένα νερά του περίφημου καταρράκτη της Φιγαλίας ύψους 50 μ., που ξεπροβάλλει από ένα εντυπωσιακό φαράγγι το οποίο ορίζεται από θεόρατους σαν κρεμαστούς βράχους, που λογχίζουν αγέρωχα τον ουρανό. Δεξιά και αριστερά υψώνονται κατάφυτοι λόφοι και βουνά παραφυάδες του Λυκείου, των Νομίων και του Κωτίλου, ενώ 30 περίπου πηγές και κεφαλάρια αναβλύζουν και εμπλουτίζουν το ποτάμι με κρυστάλλινα νερά, δίνοντας, παλαιότερα, κίνηση σε αρκετούς νερόμυλους, που βρίσκονται ακόμη και σήμερα ερειπωμένοι στις όχθες της Νέδας. Το βάδισμα στην κοίτη είναι επώδυνο και επικίνδυνο από την ολισθηρότητα των βρύων πάνω στις πέτρες, το εκτεταμένο πυκνό σύδεντρο και την έλλειψη μονοπατιού, ενώ σε αρκετά σημεία είναι αναγκαία και η κολύμβηση αφού στο ποτάμι έχουν σχηματιστεί βαθιές λίμνες.
