Η Πάτρα απελευθερώθηκε δύο φορές στην ιστορία της από ξένες κατοχικές δυνάμεις και μάλιστα, συμπτωματικά, την ίδια περίπου ημέρα. Η πρώτη ήταν όταν αποβιβάστηκε στις 5 Οκτωβρίου 1828 το Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα του Στρατηγού Μαιζών στην Πάτρα και τα κλειδιά της πόλης παραδόθηκαν δύο μέρες αργότερα από τους Οθωμανούς Τούρκους, ύστερα από επιθετική κινητοποίηση των Γάλλων προς το Κάστρο. Στο Ρίο δε έγινε μάχη που διήρκησε περίπου 25 ημέρες μετά σφοδρών βομβαρδισμών του Κάστρου του και νίκη των Γάλλων επί των Τουρκολαλαίων υπερασπιστών του. Η δεύτερη ήταν όταν τα Γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Πάτρα, στις 5 Οκτωβρίου του 1944, υπό την πίεση των προελαυνόντων στρατιωτικών μονάδων του ΕΛΑΣ και των Άγγλων συμμάχων μας.
Πολλές πόλεις –ή μάλλον ορθότερα όλες οι ελληνικές πόλεις- απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς, που ήδη οικειοθελώς αποχωρούσαν έτσι κι αλλιώς, υπό τον φόβο να αποκλειστούν στην ελληνική χερσόνησο όταν οι Σύμμαχοι είχαν καταλάβει ήδη μεγάλο μέρος της Ιταλίας και πίεζαν το Τρίτο Ράιχ με προελάσεις από Ανατολή και Δύση. Μυστικές δε συναντήσεις έγιναν μεταξύ εκπροσώπων τους και των Συμμάχων για όσο το δυνατόν αναίμακτη εγκατάλειψη της Ελλάδας προηγουμένως. Κι όμως το Αγρίνιο γιορτάζει τη μέρα αυτή ως σημαντική και ήδη καθιερώθηκε με νόμο ως τοπική αργία. Και είναι σημαντική εννοείται, απλά αν τη συγκρίνουμε με αυτή των Πατρών, υπολείπεται, γιατί εδώ έχουμε και την πρόσθετη επέτειο του 1828.
Το Αίγιο όρισε την 23η Ιανουαρίου κάθε έτους ως τοπική αργία, με νόμο του Κράτους, εορτάζοντας την ιστορικά πολυήμερη Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας, όπου οι Προεστοί και Έλληνες άρχοντες του Μωριά, υπό το κάλεσμα του Παπαφλέσσα, αποφάσισαν τον Ιανουάριο του 1821 να ξεκινήσει η Απελευθερωτική μας επανάσταση. Σημαντικό γεγονός για την έναρξη ενός αγώνα που οδήγησε στο σχηματισμό του σύγχρονου Κράτους μας.
Η Πάτρα προεπαναστατικά ήταν μία εύρωστη πόλη με πληθυσμό αρκετά μεγαλύτερο των 10.000 κατοίκων, που διακινούσε εμπορεύματα στα Ιόνια νησιά, την Ιταλία και σε κάθε μέρος. Το ξέσπασμα της Επανάστασης, στις 21 Μαρτίου 1821, της έδωσε δύο εβδομάδες ελευθερίας και ύστερα από κακοδιαχείριση και ανταγωνισμούς, οδήγησε στις 7 Απριλίου 1821 στην ασύλληπτη και απάνθρωπα βάρβαρη σφαγή άνω των 7.000 κατοίκων της. Ακολούθησε φυσικά η διαφυγή όσων μπόρεσαν και τα σπίτια των κατοίκων της γκρεμίστηκαν και κάηκαν όλα, έγινε δε ο τόπος έρημος και χέρσος για τα επόμενα 7 χρόνια, καθώς ακολούθησε η πολιορκία του Κάστρου και η απελευθέρωσή της σκόνταψε σε κακή οργάνωση και προσωπικούς ανταγωνισμούς παραγόντων των επαναστατών. Στην καθομιλουμένη, η Πάτρα έγινε ένα τεράστιο οικόπεδο, με λίγα παραπήγματα στον περίβολο του σημερινού Κάστρου στην Άνω πόλη. Ο Καποδίστριας άμεσα, το 1828, ανέθεσε στον Σταμάτιο Βούλγαρη, αξιωματικό του μηχανικού στο Γαλλικό Στρατό, να φτιάξει πολεοδομικό σχέδιο βασισμένο στις σύγχρονες πολεοδομικές τάσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων. Σύμφωνα με αυτό η Νέα Πάτρα, με εξάπλωση οικιστική στην Κάτω πόλη, με στοές που προστάτευαν από τις καιρικές συνθήκες, πλατείς και ευθείς δρόμους και οικοδομικά τετράγωνα για καλύτερη κίνηση και προσανατολισμό, προορίστηκε να γίνει η πύλη μας προς τη Δύση, η εικόνα της νέας χώρας και η πιο σύγχρονη πόλη σε ένα κατεστραμμένο και ανήμπορο κράτος, πληγωμένο από τον πόλεμο και τις ανθρώπινες απώλειες. Η πόλη δε άμεσα αναπτύχθηκε με την ανοικοδόμηση 10-11 καλυβών καθημερινά, σύμφωνα με τον αυτόπτη Γάλλο Μανζάρ, από Έλληνες κυρίως εμπόρους που συνέρρευσαν για να καλύψουν τις ανάγκες των Γάλλων στρατιωτών σε εστίαση και διασκέδαση. Φτιάχτηκαν δε και μικρά ξενοδοχεία και ο πληθυσμός της έφτασε γρήγορα να συναγωνίζεται σε αριθμούς τον προεπαναστικό.
Η Πάτρα έχει συνεπώς όχι μόνο γεγονότα πολεμικών νικών να επικαλεστεί αλλά κυρίως την ίδια της την ύπαρξη, που από οικόπεδο έγινε μια νέα σύγχρονη πόλη.
Η σημερινή Δημοτική Αρχή φροντίζει να προβάλλει την σύγχρονη απελευθέρωση του 1944 και να αποσιωπά την γενέθλια απελευθέρωση του 1828, για καθαρά στενόμυαλους ιδεολογικούς λόγους, καθώς θεωρεί το Γαλλικό Σώμα του Μαιζών, ως στρατό κατοχής, παραβλέποντας ότι αυτό ήρθε με συμφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων και αποχώρησε χωρίς να πολεμήσει ποτέ Έλληνες. Αδυνατεί να δει την ιστορική ευκαιρία για την Πάτρα να γιορτάζει την ίδια της την ύπαρξη, ενωμένη, χωρίς πολιτικούς διαχωρισμούς, και κυρίως να διεκδικήσει δυναμικά το δικαίωμά της να έχει Τοπική Αργία με νόμο του Κράτους, όπως άλλες πόλεις, οι οποίες τη στηρίζουν αντικειμενικά σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα, που όμως συγκρινόμενα με αυτά των Πατρών, υπολείπονται.
Η προσπάθεια για να γίνει η 5η Οκτωβρίου Τοπική Αργία, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται (πχ. Διεθνής Συνάντηση αναβιωτικών ομάδων ιστορίας, προβολή συλλόγων, τουριστικό προϊόν κ.α) έχει ξεκινήσει ήδη από το 2022, με ιδιωτική πρωτοβουλία της πολιτιστικής ΑΜΚΕ «Άγημα Ιστορικής Αναβίωσης Πατρών – Παναγιώτης Καρατζάς» με Δοξολογία και παρέλαση αναβιωτικών συλλόγων από την Ελλάδα. Όμως η διαδικασία μιας επίσημης πρότασης, τυπικά και ουσιαστικά, ξεκινάει από τον δήμο που ενδιαφέρεται και έχει υποστηρικτές τοπικές Αρχές, την Εκκλησία, την Περιφέρεια, Βουλευτές, Δημοτικές Παρατάξεις κλπ.
Η γραφειοκρατία και τα προαπαιτούμενα επίσης χρειάζονται χρόνο πολύ, επιμονή, συγκροτημένο πλήρη φάκελο και προπαντός πίστη των αιτούντων στην κοινή πρόταση της πόλης. Έχει άραγε τη διάθεση η δημοτική αρχή να προσφέρει στους Πατρινούς μια ευκαιρία να δηλώσουν δυναμικά και επίσημα την περηφάνειά τους για την καταγωγή και την ιστορία τους; Ο Δήμος Πατρέων έχει πλείστους όσους λόγους να καταθέσει στην Πολιτεία μια τέτοια πρόταση, γιατί πέρα από τις πολεμικές – ηρωικές επετείους, η γενέθλια ημέρα είναι πάντα πολύ σημαντική. Οι άνθρωποι εορτάζουν τη δική τους με λαμπρότητα, γιατί να μην το κάνει και μία ολόκληρη πόλη, η οποία, σημειωτέων, θα κλείσει σύντομα τα 200 χρόνια σύγχρονης ζωής της;
Φώτης Λουριδάς, Δικηγόρος Πατρών – Μέλος Δημοτικής Παράταξης «σπιράλ»
