Την τελευταία εβδομάδα, ο πρόεδρος Τραμπ δημοσίευσε ή προώθησε 145 μηνύματα στο Twitter καταδικάζοντας το αποτέλεσμα των εκλογών, τις οποίες έχασε. Ανέφερε μάλιστα τέσσερις φορές την πανδημία του κορωνοϊού, για να πει ότι είχε δίκιο από την αρχή και ότι οι ειδικοί ήταν αυτοί που έσφαλαν. Σπάνια εμφανίζεται πια στο γραφείο του στον Λευκό Οίκο, αγνοώντας την υγειονομική και οικονομική κρίση, ενώ, σύμφωνα με συνεργάτες του, είναι θλιμμένος και ενίοτε σε κατάθλιψη. Τα μόνα που τον ενδιαφέρουν είναι η ανταμοιβή φίλων, η εκκαθάριση όσων τον «πρόδωσαν» και η τιμωρία όσων βρίσκονται στον μακρύ κατάλογο εχθρών, που περιλαμβάνει πλέον Ρεπουμπλικανούς κυβερνήτες, τον ίδιο του τον υπουργό Δικαιοσύνης και το δίκτυο Fox News.
Οι τελευταίες ημέρες της προεδρίας Τραμπ θυμίζουν περισσότερο λογοτεχνικό δράμα, παρά θητεία σύγχρονου αρχηγού κράτους. Η οργή και η αποκομμένη από την πραγματικότητα εμμονή του Τραμπ να αποδεχθεί την ήττα του παραπέμπουν σε σαιξπηρικά δράματα, όπου ο παράφρων μονάρχης επιβάλλει τη δική του εκδοχή της πραγματικότητας στους τρομοκρατημένους αυλικούς. Παρότι εγκαταλείπει την προεδρία σε 40 ημέρες, οι τελευταίες εβδομάδες προμηνύουν τη μελλοντική τακτική του, που θα αφορά επίμονη προσπάθεια αμφισβήτησης της εγκυρότητας της εκλογής Μπάιντεν, αδιαφορώντας για το πλήγμα που καταφέρει στο κόμμα του με τον τρόπο αυτό. Τα ξεσπάσματα του Τραμπ μοιάζουν κατευθείαν βγαλμένα από έργα του Σαίξπηρ, συνδυάζοντας την τραγωδία με τη φάρσα. Είναι άραγε ένας σύγχρονος σαιξπηρικός Ιούλιος Καίσαρας, τον οποίο εγκαταλείπουν οι τελευταίοι πιστοί του (Κι εσύ, Ουίλιαμ Μπαρ;), ή μήπως πρόκειται για έναν Ριχάρδο Γ΄, που πολεμά τους ευγενείς μέχρις ότου ανατραπεί από τον Ερρίκο Ζ΄; Μήπως πάλι είναι ένας βασιλιάς Λιρ, οργισμένος με όσους δεν τον αγάπησαν αρκετά;
«Η συμπεριφορά του είναι αυτή του πρωταγωνιστή στην πέμπτη πράξη. Ο τύραννος έχει κλειστεί στο κάστρο του, αισθάνεται ολοένα και μεγαλύτερο φόβο, αρχίζει να μιλάει αδιάκοπα για τη νόμιμη εξουσία του και κατηγορεί την αντιπολίτευση για προδοσία», λέει ο Τζέφρεϊ Ουίλσον, ειδικός του Σαίξπηρ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Αλλοι συγκρίνουν τη στάση του Τραμπ με αυτήν των αυταρχικών ηγετών της Ανατολής, που προσπαθούν αγωνιωδώς να παραμείνουν στην εξουσία εν μέσω λαϊκών εξεγέρσεων. H Αλίνα Πολιάκοβα, ειδικός της Ρωσίας και πρόεδρος του ινστιτούτου Center for European Policy Analysis, λέει ότι ο Τραμπ της θυμίζει τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, ο οποίος έχει αποσυρθεί από τη δημόσια σκηνή, εν μέσω λαϊκής αποδοκιμασίας εναντίον του γερασμένου καθεστώτος. «Και οι δύο μοιάζουν να ζουν σε πλασματικούς κόσμους, περιστοιχισμένοι μόνο από όσους επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις τους. Ο Πούτιν, όμως, είναι πιο ικανός να αντεπεξέλθει σε αργή και μακρά παρακμή, ενώ ο Τραμπ αντιμετωπίζει ταχεία κατάρρευση και προσπαθεί σπασμωδικά να προστατεύσει την οικογένειά του, τους συμμάχους και φυσικά τον εαυτό του», λέει η Πολιάκοβα.
Από τη μεριά τους, οι μελετητές της αμερικανικής προεδρίας δηλώνουν ανίκανοι να συγκρίνουν τον Τραμπ με παλαιότερους προέδρους. «Καθώς φθάνουμε στην ημέρα της ορκωμοσίας, θυμάμαι απόφθεγμα του Χένρι Ανταμς: Περίμενα τα χειρότερα και τελικά τα πράγματα ήταν χειρότερα από ό,τι περίμενα», λέει η βιογράφος των Χένρι Ανταμς, Θίοντορ Ρούζβελτ και Γούντρο Ουίλσον, Πατρίσια Ο’ Τουλ.
Παραβίαση πρωτοκόλλου
Σε αντίθεση με κάθε σύγχρονο προκάτοχό του, ο Τραμπ δεν επικοινώνησε μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος με τον αντίπαλό του και δεν τον προσκάλεσε στον Λευκό Οίκο, παραβιάζοντας το μετεκλογικό πρωτόκολλο. Εχει αφήσει μάλιστα να εννοηθεί ότι δεν θα παρευρεθεί στην τελετή ορκωμοσίας, για να γίνει ο πρώτος πρόεδρος, μετά το 1869, ο οποίος αρνείται να συμμετάσχει στη σημαντικότερη συμβολική τελετή μετάβασης εξουσίας.
Τις εμμονές του Τραμπ τροφοδοτεί η ηγεσία των Ρεπουμπλικανών, αρνούμενη να υψώσει το ανάστημά της απέναντι στον πρόεδρο, παρότι πολλά μέλη της εύχονται κρυφά να μην τον ξαναδούν στα μάτια τους. Την ίδια ώρα, τα μηνύματα του Τραμπ στο Twitter μπορούν να συγκριθούν με πυροσβεστική μάνικα άρνησης της πραγματικότητας. «Δεν γίνεται να χάσαμε αυτές τις εκλογές», έγραψε πριν από λίγες ημέρες. «Νικήσαμε στο Μίσιγκαν με μεγάλη διαφορά», ανέφερε για πολιτεία την οποία έχασε με διαφορά 154.000 ψήφων. Η προεδρική οργή στρέφεται πλέον κυρίως εναντίον του υπουργού Δικαιοσύνης Μπιλ Μπαρ, η θέση του οποίου θεωρείται επισφαλής μετά τη δήλωσή του ότι οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες δεν εντόπισαν κρούσματα νοθείας στην εκλογική διαδικασία. Η απομάκρυνση κάθε φωνής αμφισβήτησης από τον Λευκό Οίκο έχει συντελέσει στην αποστασιοποίηση του Τραμπ από την πραγματικότητα, με τον πρόεδρο να συνομιλεί πλέον μόνο με συγγενείς εξ αίματος, επ’ αμοιβή δικηγόρους και κόλακες.
Στις πέντε εβδομάδες που απέμειναν στη θητεία του, ο Τραμπ θα παραμένει επικίνδυνος και απρόβλεπτος. Ισως απολύσει τον Μπαρ, μπορεί επίσης να χορηγήσει προεδρική χάρη σε όσους είναι ικανοί να τον προστατεύσουν από το επερχόμενο δικαστικό κύμα ή να πυροδοτήσει αντιπαράθεση στο εξωτερικό. Οπως ο βασιλιάς Λιρ, ο Τραμπ ίσως εκτονώσει την οργή του με κραυγές και οιμωγές, εντοπίζοντας νέους στόχους για να διοχετεύσει τον θυμό του. «Αν υπάρχουν αναλογίες μεταξύ κλασικής λογοτεχνίας και σύγχρονης κοινωνίας, αυτό θα πρέπει να μας ανησυχήσει ιδιαίτερα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι μεγάλες καταστροφές γίνονται πάντα στο τέλος του έργου», λέει ο Ουίλσον.
Επιλογές και μηνύματα Μπάιντεν
Παρά τη διόλου εποικοδομητική στάση του προέδρου Τραμπ σε ό,τι αφορά τη μετάβαση εξουσίας, ο Τζο Μπάιντεν συνεχίζει μεθοδικά την αναζήτηση κατάλληλων στελεχών για τις σημαντικότερες ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Σύμφωνα με δηλώσεις του στην αρχή της εβδομάδας, ο Μπάιντεν δεν σχεδιάζει να αντικαταστήσει τον σημερινό διοικητή του FBI, Κρίστοφερ Ρέι, τον οποίο είχε διορίσει ο απερχόμενος πρόεδρος Τραμπ. «Ο Μπάιντεν δεν σκοπεύει να απομακρύνει τον Ρέι, εφόσον ο Τραμπ δεν τον απολύσει πρώτα», ανέφερε στέλεχος της ομάδας Μπάιντεν, υπογραμμίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό ο Δημοκρατικός εν αναμονή πρόεδρος επιθυμεί να στείλει σαφές μήνυμα στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες ότι η εποχή των αλλοπρόσαλλων παρεμβάσεων από τον Λευκό Οίκο έχει παρέλθει. Ανάλογη τακτική αναμένεται να ακολουθήσει ο Μπάιντεν και σε ό,τι αφορά την ηγεσία της CIA, με τον υποδιευθυντή της υπηρεσίας, Ντέιβιντ Κοέν, να θεωρείται φαβορί για τη θέση.
