Ο Εντι Ράμα δεν έκρυψε ποτέ τη φιλοδοξία του να μετατρέψει την Αλβανία από κομπάρσο σε πρωταγωνιστή των εξελίξεων στον ζωτικό της χώρο, τα Βαλκάνια, παρουσιάζοντάς την ως πυλώνα σταθερότητας και χρήσιμο εταίρο σε όλα τα επίπεδα. Σε αυτό το φόντο πρέπει να ερμηνευθεί η πρόσφατη συμφωνία του με την Τζόρτζια Μελόνι για τη δημιουργία στρατοπέδων στο έδαφος της χώρας του, στα οποία θα μεταφέρονται πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν φτάσει στην Ιταλία – για την οποία, μάλιστα, έλαβε τα εύσημα και από τον βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ.
Κάτι ανάλογο φαίνεται πως ισχύει και για το νέο μεγαλεπήβολο σχέδιο που δημοσιοποίησε ο Ράμα την Κυριακή, κατά την παρέμβασή του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Ενα σχέδιο το οποίο, όπως είπε, θα καταλήξει «σε σύντομο χρονικό διάστημα» στη δημιουργία του αποκαλούμενου «Ανεξάρτητου Κράτους του Τάγματος των Μπεκτασήδων», δηλαδή της μικρότερης κρατικής οντότητας στον πλανήτη. Πρόκειται, τηρουμένων των αναλογιών, για ένα Βατικανό του Ισλάμ – για την ακρίβεια, ενός παρακλαδιού του Ισλάμ το οποίο έχει μακρά ιστορία και θεωρείται ως το πιο προοδευτικό και κοσμικό εντός του.
Το «κράτος» προβλέπεται να εγκατασταθεί σε μια περιοχή που βρίσκεται λίγο έξω από τα Τίρανα, με την έκτασή του να είναι λίγο πάνω από 100 στρέμματα. Οσον αφορά τη συγκρότηση και τη δομή του, είναι πιθανό να υπάρξει μια ολιγάριθμη υπηρεσία πληροφοριών – «επειδή έχουμε και εμείς εχθρούς» –, όχι όμως στρατός, συνοριοφύλακες ή δικαστήρια. Παράλληλα, θα έχει δικαίωμα έκδοσης διαβατηρίων, στα οποία θα κυριαρχεί το εμβληματικό για το Ισλάμ πράσινο χρώμα. Επίσης, εντός των ορίων του και σε αντίθεση με όσα ισχύουν στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες, θα επιτρέπεται η χρήση αλκοόλ, ενώ δεν θα ισχύουν αυστηροί «κώδικες» για την εμφάνιση, ειδικά για τις γυναίκες.
«Ο Θεός δεν απαγορεύει οτιδήποτε – αυτός είναι ο λόγος που μας έδωσε μυαλό», είπε στους New York Times ο κληρικός Εντμοντ Μπραχίμαϊ, γνωστός στους πιστούς και ως Μπαμπά Μόντι, ο οποίος είναι σήμερα επικεφαλής του Τάγματος των Μπετακτσήδων και θεωρείται βέβαιο ότι θα αναλάβει την ηγεσία του νέου μορφώματος.
Ο ρόλος του Ερντογάν
Καλά όλα αυτά, μήπως όμως προκλήθηκε πολύς θόρυβος για το τίποτα; Κι αν ναι, γιατί προχώρησε σε αυτή την κίνηση ο Ράμα, ο οποίος είναι (έστω και τυπικά) καθολικός; Η αλήθεια είναι, άλλωστε, πως ο αριθμός των πιστών της συγκεκριμένης «σέχτας» στην Αλβανία υπολογίζεται μόλις σε 120.000 (τέταρτοι μετά τους σουνίτες, τους ορθόδοξους και τους καθολικούς Χριστιανούς), αν λάβουμε υπόψη μας ότι μόνο ο μισός πληθυσμός της χώρας δηλώνει ως θρησκεία του το Ισλάμ, ενώ εξ αυτών μόλις το 10% είναι μπετακσήδες. Η έδρα της μεταφέρθηκε εκεί από την Τουρκία, πριν από περίπου έναν αιώνα, όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ όχι απλώς αθέτησε όλες τις υποσχέσεις που τους είχε δώσει, αλλά εξαπέλυσε εναντίον τους πογκρόμ.
Εδώ ακριβώς είναι πιθανό να κρύβεται μία από τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Κι αυτό διότι οι κινήσεις του Ράμα φαίνεται πως ήταν σε γνώση του Ερντογάν, καθώς οι δύο ηγέτες (που συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη την Κυριακή) διατηρούν εξαιρετικά στενές σχέσεις.
Σε κάθε περίπτωση, ο τούρκος πρόεδρος δείχνει να στηρίζει, έστω και σιωπηρά, την ίδρυση του νέου κράτους, επιδιώκοντας να πετύχει με έναν σμπάρο δύο τρυγόνια: αφενός, να αποδείξει πως είναι πιο κοσμικός και δημοκράτης σε σύγκριση με τον Κεμάλ και όχι ένας αντιδραστικός ισλαμιστής. Αφετέρου, να ενισχύσει τους δεσμούς του με την πολυπληθή κοινότητα των μπετακσήδων στην Τουρκία, που σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς ξεπερνούν τα 10 εκατομμύρια, ενώ στις τάξεις τους υπήρξε έντονη η επιρροή του πρώην ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου.
Από την άλλη, βεβαίως, ο Ράμα υπηρετεί και τις δικές του φιλοδοξίες για τον ρόλο της Αλβανίας. Γι’ αυτό και κατά την ομιλία του στον ΟΗΕ φρόντισε να υπενθυμίσει πως κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Αλβανία πρόσφερε καταφύγιο σε πολλούς Εβραίους από τους Ναζί, όπως και σε Αφγανούς που διώκονταν από το καθεστώς των Ταλιμπάν.
Αντιδράσεις για το κράτος
Οι Μπεκτασήδες θεωρούνται ένα παρακλάδι του σουφιστικού Ισλάμ, που γεννήθηκε τον 13ο αιώνα στην τουρκική Ανατολία και, σε αντίθεση με τα άλλα δύο, είχαν βαθύτερες ρίζες στα κατώτερα και πιο φτωχά στρώματα της κοινωνίας. Οι αναλυτές θεωρούν πως αν και ήταν το δόγμα που κυριάρχησε στις τάξεις των περιβόητων γενίτσαρων κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπήρξαν εξαρχής πολύ πιο ανεκτικοί στις άλλες θρησκείες, ενώ περιβάλλονταν από έντονο μυστικισμό. Επεκτάθηκαν δε στα Βαλκάνια με την κατάκτησή τους από τους Οθωμανούς. Στο παρελθόν δε η δράση των Μπεκτασήδων απαγορεύτηκε δύο φορές. Η πρώτη τον 17ο αιώνα, από τον σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ και η άλλη το 1925 από τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ.
Οσον αφορά τη στάση των εκπροσώπων τους στις ανακοινώσεις του Ράμα, είναι γεγονός ότι υπήρξαν και αρνητικές αντιδράσεις. «Ως Αλεβίτες που ζούμε στην Τουρκία, διατηρούμε τη θέση μας υπέρ της κοσμικότητας. Ο μπεκτασισμός είναι ένα σύστημα πίστης που προέρχεται από την Τουρκία. Δεν καταλαβαίνω ακριβώς γιατί υπάρχει ανάγκη για ένα τέτοιο κράτος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτών Τουρκίας Ζεϊνέλ Αμπιντίν Κοτς.
