«Κι αν χιονίζει και αν βρέχει τ’ αγριολούλουδο αντέχει», τραγουδούσε το 1968 ο Στέλιος Καζαντζίδης, αλλά ίσως ο Πυθαγόρας ξανασκεφτόταν το στιχάκι διαβάζοντας περί πολικού εξπρές, πολικού ποταμιού, πολικής μπάλας(!), πολικού αεροχείμαρρου, λευκής εισβολής, επέλασης χιονιά. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι δεν ήταν η απειλή του χιονιά αυτή που μας θορύβησε τις τελευταίες ημέρες, όσο ο «παλιόκαιρος» που ξέσπασε στις σχέσεις των μετεωρολόγων. Η διχογνωμία και οι αντεγκλήσεις των ειδικών σχετικά με το εάν και πότε θα φτάσει στη χώρα μας το πολικό εξπρές, μέσα από αλλεπάλληλες, αντικρουόμενες αναρτήσεις στα σόσιαλ μίντια, ήταν αυτά που δημιούργησαν κλίμα ανησυχίας.
«Υπάρχει μια παιδική αρρώστια των μετεωρολόγων, ποιος θα προλάβει να αναγγείλει πρώτος απ’ όλους μια κακοκαιρία», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Ζιακόπουλος, επί πολλά χρόνια διευθυντής προγνώσεων της ΕΜΥ, εκπρόσωπος της «σχολής» των μετεωρολόγων που τους χαρακτηρίζει η σοβαρότητα και η μετριοπάθεια. «Αυτό όμως δεν είναι σημάδι ωριμότητας και σύνεσης. Πρέπει να υπάρχει υπομονή και όταν είναι αβέβαιη μια πρόγνωση να μη μεταθέτουμε στους θεατές αυτή την αβεβαιότητα. Από εμάς περιμένουν κάτι σίγουρο, το να μεταφέρεις τη διχογνωμία των μοντέλων δεν λέει τίποτα. Ο μετεωρολόγος θα πρέπει να αποφασίσει ποιο από τα μοντέλα έχει τις περισσότερες πιθανότητες να επαληθευτεί». Στην προκειμένη περίπτωση, το ευρωπαϊκό μοντέλο και το αμερικανικό μοντέλο «έδιναν» διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με την κακοκαιρία, με ορισμένους μετεωρολόγους να λαμβάνουν υπόψη μόνο το ένα. Σε περίπτωση που η πρόγνωση δεν επιβεβαιωθεί συχνά κατηγορούνται τα μοντέλα. Ο Δημήτρης Ζιακόπουλος είναι αντίθετος. «Τα μοντέλα είναι εργαλεία. Δεν είναι τέλεια, είναι όμως αναντικατάστατα γιατί αλλιώς θα γυρίσουμε στον Καζαμία. Ξέρουμε ότι δεν είναι τέλεια γιατί δεν μπορούμε να προσομοιώσουμε απόλυτα τις φυσικές διαδικασίες. Είναι χρήσιμα εργαλεία και δεν πρέπει ούτε να τα θεοποιούμε αλλά ούτε να τα κατηγορούμε για τις δικές μας βιασύνες – ή ανυπομονησίες για να το πούμε πιο μαλακά».
Στην προκειμένη περίπτωση το μήλον της Εριδος ήταν μια χιονόπτωση που θα επηρέαζε την περιοχή από Βόρειες Σποράδες, Ανατολική Θεσσαλία, Εύβοια και Αττική. Κάποιοι υποστήριζαν ότι τα καιρικά φαινόμενα θα εμφανίζονταν από Πέμπτη-Παρασκευή με χιονοπτώσεις ακόμα και στα πεδινά. Aλλοι έκαναν λόγο για «μούφα χιονιά» υποστηρίζοντας ότι δεν θα πέσει χιόνι πιο χαμηλά από την Πεντέλη, ενώ άλλοι είπαν ότι η κακοκαιρία θα έκανε την εμφάνισή της από την Κυριακή. «Χρειαζόταν υπομονή ώστε να προσεγγίσουμε την πρόγνωση με περισσότερες πιθανότητες επαλήθευσης».
Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και μέχρι την περασμένη Πέμπτη η διχογνωμία των μοντέλων συνεχιζόταν. «Κάποιοι βιάστηκαν να βγάλουν προγνωστικά αποτελέσματα πριν την ώρα τους», λέει ο μετεωρολόγος Γιάννης Καλλιάνος. «Τα μισά μοντέλα τάζουν (σ.σ. έως την Πέμπτη) ότι θα θαφτεί το μεγαλύτερο μέρος της Αττικής κάτω από το χιόνι και τ’ αλλά μισά κάνουν λόγο για ήπια κακοκαιρία με βροχές, ίσως χιονόνερο και χιόνια μόνο στα ορεινά. Φαίνεται ότι πράγματι από την Κυριακή (5 Φεβρουαρίου) ο καιρός θα καταστεί πολύ άστατος, χειμωνιάτικος, με τον χιονιά να μπαίνει και στην Αττική και να επηρεάζει μεγάλο μέρος του νομού. Οταν υπάρχουν ερωτηματικά για μια κακοκαιρία δεν είναι λογικό 5-6 ημέρες πριν να μιλάμε για έντονα φαινόμενα. Εναν μετεωρολόγο πρέπει να τον διακατέχει η μετριοπάθεια, ιδίως αν έχει δημόσιο λόγο».
«Υπάρχει μια παιδική αρρώστια των μετεωρολόγων, ποιος θα προλάβει να αναγγείλει πρώτος απ’ όλους μια κακοκαιρία».
Οπως λέει ο κ. Καλλιάνος, συχνά τον καλούν από τις αρμόδιες αρχές. «Με ρωτούν “να κλείσουμε την Αττική Οδό;”. “Να κλείσουμε το ποτάμι;”. “Να στείλουμε εκχιονιστικά στο τάδε μέρος;”. Είναι λεπτή η θέση μας. Δεν μπορώ να βγω να πω στον κόσμο για Αρμαγεδδώνες χιονιού που θα μας θάψουν στα χιόνια. Και να το βλέπω δεν μπορώ να το πω, προτού είμαστε απόλυτα βέβαιοι. Και στις τρεις μέρες, προλαβαίνει η Πολιτεία να λάβει τα μέτρα της. Και ο στόχος είναι πάντα να βοηθήσουμε τους πολίτες. Αλλοι τάζουν καταστροφές κάθε τρεις και λίγο, πέφτουν μέσα τις τρεις από τις δέκα φορές αλλά δεν τους πτοεί αυτό. Προς Θεού, δεν αναφέρομαι σε κάποιον συγκεκριμένα, απλώς πολλές φορές ιστοσελίδες παραποιούν τα λεγόμενα των μετεωρολόγων και ο κόσμος βγάζει λανθασμένα συμπεράσματα».
Εξω από τον κυκλώνα
Η Χριστίνα Σούζη έχει εκτεθεί ουκ ολίγες φορές σε τέτοιες «θύελλες», έχοντας μάθει να παραμένει έξω από το μάτι του κυκλώνα. «Εγώ σε αυτά δεν εμπλέκομαι», λέει η γνωστή μετεωρολόγος. «Κάνω τη δουλειά μου και όταν δω ότι υπάρχει σύστημα που θα επηρεάσει τη χώρα θα βγω να το πω. Φυσικά όχι δέκα μέρες πριν. Ακόμα και σήμερα (σ.σ. Πέμπτη) υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των δύο παγκόσμιων μοντέλων. Οταν ακόμα και τα μοντέλα μπαλαντζάρουν, εγώ γιατί να κάνω τον Θεό; Δεν ντρέπομαι να πω ότι δεν γνωρίζω και να πω ότι χρειάζομαι ένα περιθώριο δύο ημερών για να βεβαιωθώ».
Οπως αναφέρει, τα δυτικά συστήματα, αυτά που έρχονται από Ιταλία, είναι πιο εύκολο να τα προβλέψεις. «Τα βόρεια, αν πάνε μια μοίρα δεξιά ή μια μοίρα αριστερά, έχει πολύ μεγάλη σημασία. Αν πάνε δεξιά για παράδειγμα έφυγαν για Τουρκία, ειδάλλως θα έρθουν στη χώρα μας». Είναι και ο τρόπος που ένας ειδικός μεταφέρει την είδηση. «Ναι, να ενημερώσω ότι ο καιρός θα είναι χειμωνιάτικος, αλλά γιατί να πω ότι θα γίνει χαλασμός; Είναι πάρα πολλοί οι επαγγελματίες που εξαρτώνται από τον καιρό».
