Η έκρηξη στις δολοφονίες γυναικών που φτάνουν από τις αρχές του χρόνου στις 12, οι 5.145 δικογραφίες που σχηματίστηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2022 από την Αστυνομία για ενδοοικογενειακή βία και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δραστών αναδεικνύουν το φαινόμενο σε μείζον θέμα για την ελληνική κοινωνία. Στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη παρακολουθώντας τα δεδομένα δημιούργησαν έξι γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας, όμως το πρόβλημα είναι πολυεπίπεδο και δεν αρκεί η δράση των ειδικά εκπαιδευμένων αστυνομικών για να καταπραΰνουν τη μάστιγα στη μετά COVID εποχή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίπτωση της Ζακύνθου, με την άγρια δολοφονία της 41χρονης γυναίκας από τον 49χρονο σύζυγό της, το θύμα είχε πάει στην Αστυνομία, είχε καταγγείλει το συμβάν, αλλά παρά την προτροπή των αστυνομικών να μην επιστρέψει σπίτι της μέχρι να τον συλλάβουν, εκείνη γύρισε πιστεύοντας ότι θα ήταν ασφαλής. Ομως ο δολοφόνος κρυβόταν μέσα στη συζυγική οικία, παραμόνευε και την ώρα που η 41χρονη μιλούσε με τη γειτόνισσά της στη βεράντα, πετάχτηκε μπροστά της, την έσυρε από τα μαλλιά στο μπαλκόνι και την έσφαξε με ένα κουζινομάχαιρο.
Οι αστυνομικοί που έψαχναν να τον βρουν χρειάστηκαν μόλις τέσσερα λεπτά να φτάσουν στο σπίτι, όμως ήταν πλέον αργά. Στην περίπτωση δε του 22χρονου Πακιστανού με το ψευδώνυμο «Σάνι», ο νεαρός δολοφόνος, αφού έπνιξε τη 17χρονη Νικολέτα, βρήκε καταφύγιο σε σπίτια «δικών» του ανθρώπων, οι οποίοι από τη μία έψαχναν δήθεν δικηγόρο για να παραδοθεί στις ελληνικές Αρχές και από την άλλη τον φυγάδευσαν από την Αττική στη Βόρεια Ελλάδα με σκοπό να τον βγάλουν από την Ελλάδα μέσω δουλεμπορικών κυκλωμάτων και να τον στείλουν στο Πακιστάν.
Τα στοιχεία από τις επίσημες εκθέσεις και αναφορές της ΕΛ.ΑΣ. για επιθέσεις, σεξουαλική κακοποίηση γυναικών και περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας στη χώρα μας αποκαλύπτουν μια κατάσταση και σοκάρουν. Τον καιρό της πανδημίας αλλά και μετά το άνοιγμα της κοινωνίας και την επιστροφή στην κανονικότητα παρατηρείται μια κατακόρυφη αύξηση τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με τις καταγγελίες στις αρμόδιες υπηρεσίες, καθώς, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί αναλυτές, η διαφορά είναι χαοτική ανάμεσα στα αδικήματα που τελούνται και στις καταγγελίες που φτάνουν στις Αρχές.
Το προφίλ του δολοφόνου
Για την αύξηση που καταγράφεται, οι αναλυτές καταλήγουν σε διάφορα δεδομένα. Το ένα φυσικά έχει να κάνει με την πανδημία και τις συνέπειες του lockdown, το άλλο με το γεγονός ότι σκιαγραφώντας το προφίλ των δραστών, στην πλειονότητά τους είναι άνδρες, κυρίως μέσης ηλικίας, που δημιούργησαν μια σχέση εξουσιαστική και χειριστική με τις συντρόφους τους, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζονται ως άνθρωποι χωρίς όρια, κενοί συναισθημάτων με άκρως αντικοινωνικό χαρακτήρα. Σε ό,τι έχει να κάνει με τις χιλιάδες καταγγελίες, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το κίνημα #metoo μετά τις αποκαλύψεις της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου. Στους πρώτους 7 μήνες του 2022 κατεγράφησαν 12 δολοφονίες γυναικών σε διάφορες περιοχές της χώρας, με τους δράστες να ανήκουν αποκλειστικά στο πολύ στενό περιβάλλον των θυμάτων.
Το προηγούμενο έτος σημειώθηκαν 17 ανάλογες περιπτώσεις, γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει αύξηση στις δολοφονίες γυναικών. Ετσι, από τις επίσημες αναφορές, ενημερώσεις και καταγραφές της Ασφάλειας και του Ανθρωποκτονιών, οι αναλυτές κατέληξαν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα σε ό,τι έχει να κάνει με το προφίλ των δολοφόνων. Οι αστυνομικοί, με τη βοήθεια ειδικών συνθέτουν το ψυχογράφημα των δραστών και το πρώτο που διαπιστώνουν είναι ότι δεν ανήκουν σε κάποια ειδική κατηγορία αναφορικά με την καταγωγή, τον τόπο διαμονής και την ηλικία τους. Είναι, με απλά λόγια, άνθρωποι καθημερινοί, που συνήθως δεν δίνουν δικαιώματα και κρύβουν καλά μέσα τους τα προβλήματα και τα ερεβώδη ένστικτά τους. Οπως αναφέρει στο «ΘΕΜΑ» ο ψυχίατρος Δημήτρης Σούρας, «είναι οι λεγόμενες ψυχοπαθητικές προσωπικότητες που χαρακτηρίζονται από αντικοινωνική διαταραχή. Δηλαδή, ένας χαρακτήρας που είναι μέσα στα νεύρα, την ένταση, που πιστεύει ότι τα ξέρει όλα και μπορεί να κάνει τα πάντα.
Δεν δέχεται την αντίρρηση του άλλου γιατί πιστεύει ότι είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού, δεν έχει συναισθήματα και ό,τι κάνει το κάνει επειδή το θέλει, χωρίς ανοχές και χωρίς τύψεις. Αυτός είναι ο ήρωας του κακού. Ο εν δυνάμει δολοφόνος, ο μετέπειτα δολοφόνος. Ενας άνθρωπος καχύποπτος, που δεν αποδέχεται κανέναν, ένα άτομο που στέκεται απέναντί σου, ποτέ μαζί σου, επιβάλλει και θέλει να επιβάλλει τη γνώμη του και την προσωπικότητά του και ο νους του είναι διαρκώς στο κακό. Ενας άνθρωπος κενός συναισθημάτων. Δεν αγαπάει τη ζωή των άλλων, δεν τη σέβεται και γι’ αυτό την αφαιρεί. Είναι δε, άτομο το οποίο εκλογικεύει τις πράξεις του. Βρίσκει δηλαδή δικαιολογίες για τα αδικαιολόγητα. Ο,τι κάνει θεωρεί ότι είναι το σωστό. Σηκώνει το χέρι; “Ερεπε να τη δείρω”, τη σκοτώνει;
“Επρεπε να το κάνω γιατί με προκάλεσε”. Αυτός είναι ο ψυχοπαθητικός, ο αντικοινωνικός, όπως ήταν ο Μπάμπης ο πιλότος, ο δολοφόνος της Τοπαλούδη, ο δολοφόνος της Ανδραβίδας που σκότωσε τέσσερα άτομα, μεταξύ των οποίων και δύο παιδιά, ο δολοφόνος της φαρμακοποιού στη Φολέγανδρο και άλλες τόσες περιπτώσεις που έχουν καταγραφεί». Αναφορικά με τις κοινωνικές τάξεις, ο κ. Σούρας επισημαίνει: «Οταν εγώ γινόμουν ψυχίατρος μιλούσαμε για τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις και για ανθρώπους του υποκόσμου.
Τώρα δεν υπάρχει διάκριση. Αφορούν τον καθένα και όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα και αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει ισοπέδωση των πάντων. Αυτό που πρέπει να γίνει ξεκάθαροείναι ότι μιλάμε για διαταραχή προσωπικότητας η οποία δεν έχει σχέση με ψυχική ασθένεια. Η ψυχική ασθένεια έχει συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία, οι διαταραχές προσωπικότητας σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να θεραπευτούν με θεραπεία και ψυχοφάρμακα, όμως αυτή η διαταραχή, η αντικοινωνική, είναι μία από τις λίγες, αλλά, δυστυχώς, πολύ ισχυρές, που δεν θεραπεύονται γιατί έχει δημιουργηθεί μια προσωπικότητα που δεν άπτεται της ασθένειας, αλλά δεν έχει σεβασμό για τη ζωή του άλλου και κανένα συναίσθημα». Οι αναλυτές της Ασφάλειας εξετάζοντας τα στοιχεία των 12 δολοφονημένων γυναικών διακρίνουν δύο κατηγορίες.
Στη μία ανήκουν οι περιπτώσεις γυναικών που δολοφονήθηκαν από τους συζύγους ή συντρόφους τους και στην άλλη ηλικιωμένες κυρίως γυναίκες που δολοφονήθηκαν από τα παιδιά τους, τα οποία αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Οπως οι περιπτώσεις της 77χρονης που δολοφονήθηκε με δύο μαχαιριές από τον 48χρονο γιο της στο Παλαιό Φάληρο, της 73χρονης στην Αίγινα που βρήκε τραγικό θάνατο από τον 46χρονο γιο της ο οποίος μετά τη δολοφονία έβαλε μουσική και χόρευε στην πλατεία του νησιού, της 77χρονης που τη δολοφόνησε ο γιος της στη Σαλαμίνα και της 67χρονης που έχασε τη ζωή της από τον 50χρονο γιο της στην Κρήτη.
Κακοποίηση μέσα στην οικογένεια
Οι αναλυτές της Ασφάλειας σε ανάλογες εκθέσεις και αναφορές ασχολούνται και με το παρεμφερές αδίκημα της ενδοοικογενειακής βίας. Και σε αυτή την περίπτωση το συντριπτικό ποσοστό των θυμάτων είναι γυναίκες, με τα στοιχεία να δείχνουν μια έξαρση των υποθέσεων στον καιρό της πανδημίας. Για παράδειγμα, από τις αρχές του χρόνου κατεγράφησαν 5.145 καταγγελίες σε όλη τη χώρα, οι οποίες μετατράπηκαν σε δικογραφίες και εστάλησαν στη Δικαιοσύνη. Από αυτές, οι δράστες είναι περισσότερο από 80% άνδρες και το υπόλοιπο ποσοστό γυναίκες. Η πλειονότητα των ανδρών είναι ηλικίας 30-45 ετών.
Καθημερινά στην Αθήνα η Αστυνομία δέχεται κατά μέσο όρο 90 κλήσεις κυρίως από γυναίκες, με τις περισσότερες από αυτές να λένε ότι αποφάσισαν να μιλήσουν γιατί φοβούνται ότι ο σύντροφός τους θα τις σκοτώσει. Στην Αθήνα λειτουργούν πέντε γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας στα οποία υπηρετούν 15 αστυνομικοί, ενώ στο καθένα υπάρχει και ένα περιπολικό για προσαγωγές και συλλήψεις δραστών οικογενειακής βίας. Πρώτα σε καταγγελίες -αναλογικά με τον πληθυσμό- είναι τα νησιά του Ιονίου, ακολουθούν του Βορείου Αιγαίου, όπου εκεί όμως πολλές καταγγελίες προέρχονται από οικογένειες προσφύγων, ενώ ακολουθεί η περιοχή της Αττικής.
Οι αναλυτές της ΕΛ.ΑΣ. εκτιμούν ότι οι αιτίες της εκτόξευσης του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας είναι ανάλογες με αυτές των βιασμών και δολοφονιών γυναικών. Δηλαδή, από τη μία σημαντικό ρόλο έπαιξε η πανδημία του κορωνοϊού με τα lockdown και η πίεση του εγκλεισμού και από την άλλη το κίνημα #metoo που ώθησε πολλές γυναίκες, μετά τις καταγγελίες των επωνύμων, να σπάσουν την αλυσίδα του φόβου και της σιωπής. Τέλος, στο κομμάτι της κακοποίησης των γυναικών σημαντικό ρόλο παίζουν και οι 12 δολοφονίες που έγιναν σε όλη τη χώρα από τις αρχές του χρόνου. Πολλές γυναίκες φοβήθηκαν ότι αν δεν καταγγείλουν τα όσα φρικτά περνούν, ίσως κινδυνεύσει άμεσα η ζωή τους.
