Κάτι παραπάνω από δύο χρόνια μετά την τραγωδία της εταιρείας OceanGate, ένας δισεκατομμυριούχος ετοιμάζεται να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα κατέβει στο διάσημο ναυάγιο. Για να το πετύχει αυτό, ξοδεύει αφειδώς δεκάδες εκατομμύρια δολάρια (ήδη έχει πληρώσει τα πρώτα 10 εκατ.) αναθέτοντας στην εταιρεία που κατασκευάζει το βαθυσκάφος να βάλει τα δυνατά της για να αποδείξει ότι η εξερεύνηση του βυθού δεν πρέπει να συγχέεται με την απώλεια ζωών και την τραγωδία.
Τίποτα δύσκολο για την εταιρεία Triton Submarines, η οποία έχει ήδη αρχίσει την κατασκευή του «Abyssal Explorer» (Εξερευνητής της Αβύσσου). Υπόσχεται ότι θα μπορεί να αντέξει την τεράστια πίεση του νερού σε βάθος 4.000 μέτρων, και μάλιστα «εύκολα». Διόλου υπερβολή, αν σκεφτεί κανείς ότι όχι μόνο πρόκειται για τον market leader, αλλά και ότι τα βαθυσκάφη της έχουν κατέβει σε βάθη που κάνουν τα 3,8 χιλιόμετρα του «Τιτανικού» να μοιάζουν… ρηχά, αφού έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι και σε κατάδυση στην Τάφρο των Μαριανών, το βαθύτερο σημείο του πλανήτη, φτάνοντας σε βάθος μεγαλύτερο των 10.900 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου, βέβαια, αφού η κατάδυση αυτή δεν θα στρέψει μόνο τα βλέμματα δισεκατομμυρίων ανθρώπων επάνω στους εξερευνητές και το βαθυσκάφος τους, αλλά και θα το… βουλιάξει σε δολάρια – εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Ταξίδι που θα φέρει εκατομμύρια
Από την ώρα που διέρρευσε ότι ο δισεκατομμυριούχος από το Οχάιο Λάρι Κόνορ είναι ο ένας από αυτούς (καθώς υπάρχει και ένας κρυφός πελάτης) που ετοιμάζονται να ταξιδέψουν στο ναυάγιο του «Τιτανικού» με νέο βαθυσκάφος οι συνειρμοί ήταν αναπόφευκτοι. Οπως και οι συγκρίσεις με την τραγική κατάληξη που είχε το «Titan», το βαθυσκάφος της OceanGate, που ο πιλότος του χειριζόταν με ένα χειριστήριο Xbox στο οποίο δεν είχε γίνει συντήρηση ποτέ.
Ο Κόνορ θεωρεί -και μάλλον όχι άδικα- ότι η τύχη -ή ατυχία, καλύτερα- των πέντε επιβατών του «Titan» που έχασαν τη ζωή τους κατεβαίνοντας προς τον «Τιτανικό», όταν το σκάφος υπέστη ενδόρρηξη και συνεθλίβη στις 18 Ιουνίου του 2023, ήταν μια τραγωδία που περίμενε να συμβεί. Οι άνθρωποι της OceanGate είχαν εγκληματικές αντιλήψεις για τα μέτρα ασφάλειας και αδιαφορούσαν για τους κινδύνους που επέφερε η πίεση στις 400 ατμόσφαιρες σε βάθος 3,8 χιλιομέτρων. Ο Κόνορ είναι, όπως ήταν και ο άτυχος επιβάτης του «Titan», Αμις Χάρντινγκ, ένα μέλος της άτυπης κοινότητας των εξαιρετικά πλούσιων ανθρώπων που έχουν μανία να γίνουν εξερευνητές. Ο ίδιος έχει ταξιδέψει στα όρια του Διαστήματος, έξω από την ατμόσφαιρα της Γης, σε τεράστια βάθη στην άβυσσο, σε απρόσιτα βουνά και βάθη και τώρα ετοιμάζεται να κατακτήσει και αυτό το ορόσημο. Για τους πλούσιους εξερευνητές, η κατάδυση στον «Τιτανικό» μοιάζει με την ανάβαση στην κορυφή του όρους Εβερεστ. Ενα ορόσημο το οποίο ένας εξερευνητής που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να έχει στο βιογραφικό του. Με την επικινδυνότητα να είναι μεγαλύτερη στην περίπτωση του «Τιτανικού» και τα κόστη -και άρα και την αποκλειστικότητα- να είναι απαγορευτικά για όσους δεν είναι billionaires.
Η διαφορά, έχει εξηγήσει ο Κόνορ, είναι ότι αυτό το ταξίδι που ετοιμάζει δεν είναι κάτι άλλο από μια επανάληψη στις δοκιμασμένες, λεγόμενες και «πραγματικές», μεθόδους της εξερεύνησης της αβύσσου. Τον ενοχλεί που οι άνθρωποι συνειρμικά πια μπερδεύουν τα καταδυόμενα οχήματα, ειδικά τα βαθυσκάφη, με τον κίνδυνο και την τραγωδία. «Αν δεν καταφέρουμε να το κάνουμε “s and s” (σ.σ.: safely and successfully, δηλαδή με ασφάλεια και επιτυχία), απλά δεν θα το κάνουμε. Δεν αναζητούμε τις συγκινήσεις και δεν μας αρέσει να παίρνουμε μεγάλα ρίσκα», έχει δηλώσει ο ίδιος αναφερόμενος με τον β’ πληθυντικό και στον συνιδρυτή της Triton Submarines Πάτρικ Λάχεϊ, στον οποίο έχει αναθέσει την κατασκευή του νέου βαθυσκάφους.
Ο Λάχεϊ έχει βάλει τα δυνατά του να δημιουργήσει το πιο ασφαλές και εντυπωσιακό βαθυσκάφος γι’ αυτή την αποστολή. Υπόσχεται δε ότι έως το καλοκαίρι του 2026 θα έχει έτοιμο ένα εντυπωσιακό όχημα με παρμπρίζ, φτερά, ουρά και ενσωματωμένο χειριστήριο, μεταξύ άλλων, που περισσότερο μοιάζει με διαστημικό σκάφος. Η εταιρεία του Triton Submarines εκτιμά ότι το κόστος εξέλιξης και κατασκευής του βαθυσκάφους ανέρχεται σε «δεκάδες εκατομμύρια δολάρια» και δεν είναι υπερβολική αυτή η εκτίμηση. Στο ερώτημα, ωστόσο, γιατί να ξοδέψει κανείς τόσα χρήματα η απάντηση είναι πολύ πιο σύνθετη από το «επειδή θα τα πάρει πίσω διπλά και τριπλά».
Εχει αποσυντεθεί το ναυάγιο;
Εν πρώτοις, για μια θέση στο διθέσιο, σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, βαθυσκάφος, θα… σφαχτούν δισεκατομμυριούχοι. Ηδη υπάρχουν δεκάδες -δίχως υπερβολή- εξαιρετικά πλούσιοι άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν όσο-όσο -ακόμα κι αν αυτό σημαίνει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια- για να νιώσουν τη συγκίνηση ή να υπερηφανεύονται ότι κατέβηκαν και άγγιξαν το πιο διάσημο ναυάγιο όλων των εποχών. Αμερικανοί, Ευρωπαίοι, Ρώσοι, Κινέζοι επιχειρηματίες και κληρονόμοι διαγκωνίζονται για μια θέση στο ταξίδι προς το σημείο όπου αναπαύεται το πλοίο που αψήφησε τον Θεό και τη δύναμη της φύσης και του οποίου οι επιβάτες πλήρωσαν ακριβά αυτή την ύβρι. Γιατί τίποτα δεν είναι πιο συναρπαστικό και δεν εξιτάρει δισεκατομμύρια ανθρώπους από το ναυάγιο του «Τιτανικού». Υπάρχουν εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια, σελίδες στο Διαδίκτυο, ντοκιμαντέρ, αναλύσεις, φωτογραφίες, βίντεο, γραφήματα, ιστορίες, συνεντεύξεις, μουσεία, ταινίες κ.ά. με θέμα τον «Τιτανικό». Από τη μελέτη του ναυαγίου, τα αντικείμενα που έφεραν μαζί τους οι επιβάτες, τα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγωδία έως τις συγκλονιστικές λεπτομέρειες εκείνης της αποφράδας νύχτας, της οποίας η ησυχία έσπασε από τις απεγνωσμένες κραυγές των χιλιάδων επιβατών του πλοίου. Είναι τέτοια η δίψα του κοινού για το ναυάγιο, που η φρενίτιδα έχει επεκταθεί μέχρι και τον εντοπισμό φωτογραφίας του μοιραίου παγόβουνου στο οποίο προσέκρουσε ο «Τιτανικός», αλλά και σε έρευνες σχετικά με το αν το πλοίο μήκους 269 μέτρων (το μεγαλύτερο της εποχής όταν βυθίστηκε) και εκτοπίσματος 52.310 τόνων κόπηκε στα δύο επάνω ή κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Φρενίτιδα για το ναυάγιο
Αυτή η ύβρις, ωστόσο, για το πλοίο που αψηφά τη δύναμη της φύσης θα πληρωθεί στις 11.40 μ.μ. (ώρα πλοίου) της 14ης Απριλίου, προτού ολοκληρώσει το παρθενικό του ταξίδι. Τότε είναι που θα συγκρουστεί με ένα γιγαντιαίο παγόβουνο, το οποίο θα διαρρήξει τη δεξιά πλευρά του κύτους εκθέτοντας στο νερό πέντε από τα 16 υδατοστεγή διαμερίσματα. Από εκείνη τη στιγμή ο «Τιτανικός» άρχισε το τελευταίο του ταξίδι προς τον βυθό και τον θάνατο παρασέρνοντας μαζί του τουλάχιστον 1.505 από τους 2.224 επιβάτες και πλήρωμα. Κάποιες κυρίες της πρώτης θέσης επιβιβάστηκαν στις λιγοστές, ανεπαρκείς σωστικές λέμβους και σώθηκαν, ενώ τεράστιος αριθμός των «φτωχοδιαβόλων» της δεύτερης και τρίτης θέσης δεν κατάφερε ούτε να βγει από τα έγκατα του πλοίου, αφού το πλήρωμα κλείδωνε τα κατώτερα καταστρώματα για να αποτρέψει το χάος το οποίο ωστόσο ήδη επικρατούσε.
Δύο ώρες και 40 λεπτά μετά τη σύγκρουση ο «Τιτανικός» βυθίστηκε σπασμένος σε δύο κομμάτια. Και θα παρέμενε στον βυθό για 73 χρόνια, μέχρι ο εξερευνητής Ρόμπερτ Μπάλαρντ τον εντοπίσει, στο πλαίσιο μιας μυστικής αποστολής για την ανεύρεση δύο βυθισμένων αμερικανικών υποβρυχίων. Από το 1985 έως σήμερα, ιδιαίτερα μετά το λανσάρισμα της χολιγουντιανής ταινίας με το όνομα του πλοίου, επικρατεί μια αδιάκοπη φρενίτιδα για ό,τι αδφορά το ναυάγιο.
Τα παραπάνω, και ειδικά αυτό το παραλήρημα που περιγράφηκε, έχουν άμεση σχέση με την αποστολή της κατάδυσης που ετοιμάζει η Triton Submarines. Και αυτό γιατί οι άνθρωποι που θα κατέβουν θα μπορέσουν να κινηματογραφήσουν εικόνες από το ναυάγιο που στέκει σιωπηλό, σαν μια βυθισμένη πολυκατοικία στην άβυσσο, αλλά και να δουν με τα ίδια τους τα μάτια αυτό που φοβάται μεγάλη μερίδα του κοινού και των επιστημόνων: ότι ο «Τιτανικός» έχει αρχίσει να αποσυντίθεται με γοργούς ρυθμούς, επιβεβαιώνοντας τους ειδικούς που έλεγαν ότι ενδεχομένως έως το 2030 (για κάποιους έως το 2037 και άλλους το 2050) θα έχει εξαφανιστεί.
Ηδη φέτος, όπως προκύπτει, λόγω της τεράστιας ατμοσφαιρικής πίεσης (400 ατμόσφαιρες) σε αυτό το βάθος, αλλά και των βακτηρίων που τρώνε τη σκουριά, το ναυάγιο έχει υποστεί καταρρεύσεις σε πολλά σημεία του. Η πτώση μέρους της δεξιάς πλευράς του, αλλά και η εξαφάνιση ολόκληρων δωματίων που έχουν συνθλιβεί από τα ανώτερά τους (κατά κάποιους ένα από αυτά είναι το δωμάτιο του τηλέγραφου) επιβεβαιώνουν ότι η δομική αποσύνθεση του κάποτε περήφανου πλοίου έχει επιταχυνθεί.
Από τη στιγμή λοιπόν που αποδεδειγμένα ο «Τιτανικός», αργά μεν, αλλά σίγουρα, αποσυντίθεται και εξαφανίζεται, έχει αρχίσει να επικρατεί μια βιασύνη στον κόσμο που αδημονεί να δει το στοιχειωμένο εσωτερικό και εξωτερικό του. Σε τι κατάσταση βρίσκεται το κενό της κεντρικής μεγάλης σκάλας; Θα καταφέρει κάποιος να τραβήξει εικόνες των τουρκικών λουτρών, που εικάζεται ότι βρίσκονται σε τέλεια κατάσταση; Μπορούν να ανασυρθούν αντικείμενα που να παραπέμπουν σε προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που έζησαν την τραγωδία; Ο κόσμος αδημονεί να συγκινηθεί. Αν τα όσα καταγράψουν οι εξερευνητές κατεβαίνοντας στο ναυάγιο του «Τιτανικού» αποτυπωθούν σε ένα ή και περισσότερα ντοκιμαντέρ, είναι βέβαιο ότι θα τους αποφέρουν εκατοντάδες εκατομμύρια. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η ταινία του Τζέιμς Κάμερον «Τιτανικός» κόστισε 200 εκατ. δολάρια το 1997 και έχει αποφέρει 2,26 δισ. (τα περισσότερα χρήματα που είχε βγάλει έως τότε οποιαδήποτε ταινία είχε γυριστεί) και συνεχίζει να αποδίδει…
Τα φαντάσματα
Οι εξερευνητές θα γίνουν οι πρώτοι άνθρωποι που θα κατέβουν στον «Τιτανικό» από το 2023, όταν και συνεθλίβη το βαθυσκάφος «Titan». Θα μπορέσουν να ανασύρουν και περισσότερες απαντήσεις γι’ αυτή την παράπλευρη του «Τιτανικού» τραγωδία. Θα τραβήξουν εικόνες από τα συντρίμμια του μοιραίου βαθυσκάφους και ενδεχομένως από τα προσωπικά αντικείμενα των πέντε επιβαινόντων του. Για παράδειγμα, θρυλείται ότι στην πλώρη του «Τιτανικού» έχει καθίσει ένα κουτάκι αναψυκτικού που έπεσε από το ναυάγιο του «Titan». Είναι άραγε αλήθεια; Πώς συνδέονται οι δύο τραγωδίες που συνέβησαν μόλις λίγα μέτρα μακριά η μία από την άλλη με διαφορά 111 ετών μεταξύ τους;
Αυτό που σίγουρα είναι αλήθεια είναι το γεγονός ότι το βαθυσκάφος «Titan» δεν υπέστη αναίτια δομική αστοχία, η οποία προκάλεσε αιφνίδια ρωγμή και εκρηκτική κατάρρευσή του προς τα μέσα, συνθλίβοντας τους επιβαίνοντες. Ο διευθύνων σύμβουλος της OceanGate Στόκτον Ρας είχε δεκάδες φορές κατεβάσει το μήκους 6 μέτρων βαθυσκάφος στο ναυάγιο του «Τιτανικού» μεταφέροντας σε αυτό βαθύπλουτους εξερευνητές και μη που πλήρωναν έως και 250.000 δολάρια ως εισιτήριο.
Σε μία από αυτές τις τουλάχιστον 30 αποστολές ο Ρας, ο οποίος πάντα παραπονιόταν ότι όσοι «γκρίνιαζαν» για τα ελλιπή μέτρα ασφάλειας -μεταξύ των οποίων και ο Κάμερον- έθεταν την ασφάλεια μπροστά από την καινοτομία, είχε επιχειρήσει να βάλει το «Titan» στη μεγάλη σκάλα. Για την ακρίβεια, στο κενό όπου κάποτε βρισκόταν η περίτεχνη, πανέμορφη ξύλινη μεγάλη σκάλα που συνέδεε τα καταστρώματα μεταξύ τους, ένα από τα διασημότερα σημεία του «Τιτανικού» όχι μόνο λόγω ομορφιάς, αλλά και επειδή εκεί τελειώνει η ταινία του Κάμερον.
Η λεπτομέρεια είναι ότι τότε το «Titan» μπήκε στο κενό της μεγάλης σκάλας, αλλά δεν μπορούσε να βγει. Κόλλησε εκεί για περισσότερο από 20 λεπτά και οι προσπάθειες να ξεκολλήσει και να βγει από το ναυάγιο προκάλεσαν ζημιές στο ανθρακονημάτινο κύτος του. Ζημιές οι οποίες όμως δεν επισκευάστηκαν ποτέ και συντέλεσαν στη γενικότερη φθορά του υλικού, με αποτέλεσμα να επέλθει τελικά η τραγωδία στη διάρκεια εξερεύνησης μιας άλλης, παλιότερης τραγωδίας.
