Eργα συνολικού προϋπολογισμού 13,6 δισ. ευρώ σκοπεύει να έχει σε εξέλιξη εντός της επόμενης τριετίας το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο αποδύθηκε σε μία προσπάθεια να λυθούν χρονίζοντα προβλήματα, να δημιουργηθεί ένα νέο καθαρό πλαίσιο για τα δημόσια έργα και να δρομολογήσει νέα μεγάλα έργα. Αθροιστικά τα έργα αυτά μπορούν να προσθέσουν περί τις 27 ποσοστιαίες μονάδες στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κατά την επόμενη τριετία, εκτιμούν οι οικονομολόγοι, που υπολογίζουν με πολλαπλασιαστή 2 το όφελος για την οικονομία από την κατασκευαστική δραστηριότητα. Υπό αυτό το πρίσμα γίνονται και ευκολότερα αντιληπτοί οι λόγοι της όψιμης εντονότατης κινητικότητας στον ελληνικό κατασκευαστικό τομέα με την έλευση ξένων επενδυτών αλλά και την επιστροφή μεγάλων πολυσχιδών ομίλων στις κατασκευές. Είναι αυτή η πίτα των έργων που ίσως αποτελεί πρόσθετο θέλγητρο για το ολλανδικό επενδυτικό κεφάλαιο Reggeborgh Invest, το οποίο αφού έχει πάρει σημαντική θέση στη ΓΕΚ ΤEΡΝΑ, τώρα αξιολογεί την απόκτηση ελέγχου και στην Ελλάκτωρ. Ομοίως, οι προοπτικές αυτών των δημόσιων έργων ενθαρρύνουν δίχως άλλο τον όμιλο Μυτιληναίο να στρέψει εκ νέου την προσοχή του στον κλάδο των κατασκευών. Οπως και την Αβαξ, την οποία οι βασικοί μέτοχοι, κατόπιν γενναίων αυξήσεων κεφαλαίου, ανατάσσουν σε διεκδικητή πρωταγωνιστικού ρόλου στον κλάδο.
Ο αγώνας για την πίτα αυτή θα δοθεί σε όλο το φάσμα των κατασκευών, οδικά, σιδηροδρομικά, αντιπλημμυρικά, κτιριακά, έργα αποκαταστάσεων από φυσικές καταστροφές και μάλιστα σε ένα νέο περιβάλλον, αφού μεταρρυθμίζεται το πλαίσιο ανάθεσης και εκτέλεσής τους, προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα και οι καθυστερήσεις του παρελθόντος.
«Η Ελλάδα μπορεί να ανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία της. Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, για να μπει ξανά η οικονομία σε υγιείς βάσεις, είναι αναγκαίο να γίνουν επενδύσεις στους παραγωγικούς τομείς που έχουν μεγάλο πολλαπλασιαστή για τη χώρα, όπως ο τομέας των υποδομών. Για την επόμενη μέρα μετά την κρίση, έχουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που περιλαμβάνει έργα πάνω από 13 δισ. ευρώ», εξηγεί μιλώντας στην «Κ» ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.
Με την ύφεση που έχει φέρει η πανδημία να έχει θέσει την οικονομία σε κρίσιμη καμπή, η επανεκκίνηση των μεγάλων έργων υποδομής, που είχαν βαλτώσει είτε λόγω απραξίας είτε εξαιτίας λανθασμένων χειρισμών, αποτελεί το μεγάλο στοίχημα για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας και την επαναφορά της χώρας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Οι περιπτώσεις έργων, που χρειάστηκαν αλλεπάλληλες παρεμβάσεις προς όλα τα μέτωπα προκειμένου να προχωρήσουν, είναι πολλές. Είναι πασίγνωστο άλλωστε πως στον χώρο των δημοσίων έργων ο επιχειρηματικός ανταγωνισμός είναι σκληρός και δημιουργεί συχνά ζητήματα στην πολιτική ηγεσία.
Πρώτη και πιο σημαντική περίπτωση είναι η ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας για το πρώτο τμήμα της γραμμής 4 του μετρό, συμβατικής δαπάνης 1,2 δισ., μια εκκρεμότητα που έθετε σε κίνδυνο το μεγαλύτερο νέο δημόσιο έργο της Ευρώπης αυτή τη στιγμή, που θα εξυπηρετήσει πάνω από 2 εκατομμύρια Αθηναίους.
Επίσης, σημαντική ήταν η παρέμβαση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επαναφορά της κατασκευής του οδικού άξονα Πάτρα – Πύργος, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 310 εκατ., στη σύμβαση της Ολυμπίας Οδού, χωρίς να παραβιάζεται το κοινοτικό δίκαιο, καταργώντας στην πράξη τη σαλαμοποίηση ενός έργου που μπορεί να μην ολοκληρωνόταν ποτέ, όπως λέγεται στην αγορά.
Πριν από λίγες ημέρες, την 30ή Νοεμβρίου, υπεγράφη η σύμβαση του έργου κατασκευής του αυτοκινητοδρόμου Ακτιο – Αμβρακία, συνολικής αξίας 91 εκατ. Ενός ακόμα ταλαιπωρημένου έργου, μπλεγμένο και αυτό σε δικαστικές διαμάχες, που μπαίνει επιτέλους σε τροχιά υλοποίησης, με ορίζοντα ολοκλήρωσης εντός του 2023.
Ρεαλιστική τεχνική λύση δόθηκε και στο μετρό Θεσσαλονίκης –και ειδικότερα στον σταθμό Βενιζέλου όπου επί χρόνια δεν υπήρχε καμία πρόοδος και είχε μεταβληθεί σε σημείο αντιπαράθεσης–, η οποία εξασφαλίζει και την ολοκλήρωση του έργου και την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων. Για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια, κυβέρνηση, τοπικοί φορείς και Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο εμφανίζονται με κοινή θέση, και το επόμενο διάστημα το θέμα αναμένεται να κριθεί οριστικά στο ΣτΕ.
«Με σαφείς όρους και ξεκάθαρους κανόνες, δουλεύουμε συστηματικά για να αποτελέσει ο κατασκευαστικός τομέας βασικό πυλώνα της ανάπτυξης της χώρας και κυρίως για να προσφέρουμε στην πατρίδα μας τα έργα που έχει ανάγκη», σημειώνει μιλώντας στην «Κ» ο γενικός γραμματέας Υποδομών Γιώργος Καραγιάννης. Το υπουργείο προωθεί ένα νέο μοντέλο σύλληψης και ωρίμανσης νέων έργων υποδομών, μέσω πρότυπων προτάσεων, ή αλλιώς οι λεγόμενες προτάσεις καινοτομίας, που θα υποβάλλονται από τον ιδιωτικό τομέα, κάτι που αποτελεί μια ακόμη καινοτομία για την υλοποίηση των έργων. Στόχος του υπουργείου είναι να δοθεί κίνητρο στον ιδιωτικό τομέα για την υποβολή πρότυπων τεχνικών λύσεων όσον αφορά την κατασκευή των έργων, που θα ελέγχονται από το έμπειρο στελεχικό δυναμικό του υπουργείου εξασφαλίζοντας την ταχύτερη μετάβαση σε μια νέα εποχή.
Αλλάζουν όλα σε αναθέσεις, μελέτες και παρακολούθηση εργασιών
Πριν από λίγες ημέρες κατατέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου υλοποίησης των δημόσιων συμβάσεων έργων (ν. 4412/16), που αποτελούσε από την ημέρα που ψηφίστηκε το 2016, παράγοντα καθυστέρησης και υποπαραγωγής στον χώρο. Χαρακτηρίστηκε από πολλές πλευρές αναχρονιστικό, ένα νομικό πλαίσιο διατάξεων που ίσχυε για διάστημα 45 και πλέον ετών στην Ελλάδα, χωρίς να εισάγει καμία ουσιαστική καινοτομία σε μία αγορά που, με την πάροδο τόσων ετών, είχε αλλάξει και είχε εξελιχθεί. «Στο υπουργείο προχωράμε γρήγορα, εργαζόμαστε εντατικά και με συνέπεια για την ταχύτερη παράδοση και ολοκλήρωση κρίσιμων υποδομών, που εκτείνονται σε όλο το φάσμα του κατασκευαστικού αντικειμένου. Αναθεωρώντας όπου χρειάζεται τον ν. 4412 και σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε το restart της ελληνικής οικονομίας να γίνει με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα, με τα έργα υποδομών σε κομβικό ρόλο», εξηγεί ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.
Ηδη από τον Νοέμβριο του 2019 είχε συγκροτηθεί ομάδα εργασίας, αποτελούμενη από υπηρεσιακούς, νομικούς και εκπροσώπους της αγοράς, με μεγάλη εμπειρία και γνώση στις δημόσιες συμβάσεις, προκειμένου να καταγραφούν τα προβλήματα του νόμου και να καθοριστούν οι κατευθυντήριες αρχές τροποποίησής του. Η συζήτηση κατέληξε και οι προτεινόμενες τροποποιήσεις έχουν αναφορά τόσο στο πεδίο της ανάθεσης, όσο και σε αυτό της εκτέλεσης των δημόσιων έργων και μελετών. Πιο συγκεκριμένα, οι βασικότερες μεταρρυθμίσεις που προτείνονται με το νέο νομοσχέδιο, είναι:
1. Η ενίσχυση του συστήματος μελέτη – κατασκευή, ώστε να μπορεί να εκκινεί η διαδικασία δημοπράτησης των έργων αμεσότερα απ’ ό,τι ισχύει σήμερα. Ενισχύοντας το σύστημα μελέτη – κατασκευή εκτιμάται πως καλύπτεται το κενό που εμφανίζεται, σχεδόν πάντα, ανάμεσα στις εγκεκριμένες μελέτες και στην πραγματικότητα που καλείται ο εκάστοτε εργολάβος να αντιμετωπίσει.
2. Η αντιμετώπιση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στα έργα, που είχαν ως αποτέλεσμα τη δυσκολία ολοκλήρωσής τους. Με την προτεινόμενη τροποποίηση, αποφεύγονται φαινόμενα που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια, με την αποδεδειγμένη αδυναμία ολοκλήρωσης των έργων, λόγω υπερβολικών εκπτώσεων από αναδόχους.
3. Η θεσμοθέτηση της ιδιωτικής επίβλεψη έργων και μελετών, δίνοντας τη δυνατότητα να ασκηθεί επίβλεψη και από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα (φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων), ο οποίος θα διαθέτει τις αναγκαίες εξειδικευμένες γνώσεις. Ιδιαίτερα για τις συμβάσεις μελετών, θα μπορούν να προσλαμβάνονται ιδιώτες εξειδικευμένοι μηχανικοί (checkers) στο στάδιο της παραλαβής.
4. Η ίδρυση ενιαίου συστήματος τεχνικών προδιαγραφών και τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών. Με τη δημιουργία του νέου θεσμικού πλαισίου διασφαλίζεται η ενοποιημένη διαχείριση ως προς την τεχνική και οικονομική διαχείριση των δημόσιων έργων, αποφεύγοντας στρεβλώσεις που επέτρεπαν διαφοροποιήσεις ως προς τις τεχνικές προδιαγραφές και την τιμολόγηση ομοειδών έργων.
5. Ο εκσυγχρονισμός και η ψηφιοποίηση διαδικασιών. Ειδικότερα, καθιερώνεται η υποχρεωτική τήρηση από τον ανάδοχο ηλεκτρονικού ημερολογίου του έργου, σε ελεύθερο λογισμικό ευρείας χρήσης. Με την εισαγωγή των νέων διαδικασιών επιτυγχάνεται η εναρμόνιση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας που αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα. Εκσυγχρονίζοντας θεσμοθετημένες διαδικασίες, δίνεται η δυνατότητα της απομακρυσμένης ενημέρωσης του ημερολογίου του εκάστοτε έργου, οποιαδήποτε χρονική στιγμή απαιτηθεί.
Με την υιοθέτηση του νέου θεσμικού πλαισίου, που αναμένεται να ψηφιστεί ώς το τέλος του χρόνου, επιδιώκεται μεγάλη επιτάχυνση στην κατασκευή ποιοτικότερων έργων, με προστασία του δημόσιου συμφέροντος και των πόρων που δαπανώνται, χωρίς να γίνεται καμία έκπτωση σε επίπεδο διαφάνειας, εμπλέκοντας όμως τον ιδιωτικό τομέα σε όλα τα στάδια παραγωγής έργων, σημειώνει ο γενικός γραμματέας Υποδομών Γιώργος Καραγιάννης.
