Με την αναζήτηση του Μάκη Μεταξά να αποδείξει ότι ο Οδυσσέας υπήρξε πραγματικό πρόσωπο και θάφτηκε στην Κεφαλονιά -ίσως την Ιθάκη του Ομήρου- καταπιάνεται η αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal σε άρθρο της αναφερόμενη στο ντοκιμαντέρ «Ο Οδυσσέας Επιστρέφει» (Odysseus Returns).
Όπως αναφέρει η WSJ, πρόκειται για μία αμφιλεγόμενη θεωρία που προκαλεί αντιδράσεις, κυρίως στους κατοίκους της σημερινής Ιθάκης, ωστόσο ο Μεταξάς πιστεύει ότι τα ευρήματά του επιβεβαιώνουν τη σύνδεση της Κεφαλονιάς με τον μυθικό ήρωα. Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την προσωπική οδύσσεια του Μεταξά, ενός ερασιτέχνη αρχαιολόγου που, από τη δεκαετία του ’90, ακολούθησε τα στοιχεία που άφησε ο ίδιος ο Όμηρος.
Οι φυσικές περιγραφές της «Ιθάκης», όπως η γεωλογία, το τοπίο και τα χαρακτηριστικά της, όπως ένα «μεγαλοπρεπές» βουνό και ένα σπήλαιο νυμφών που αποτελεί «θαύμα για τα μάτια», ταιριάζουν με την Κεφαλονιά λέει η εφημερίδα. Αντίθετα, οι παραλληλισμοί με τη σύγχρονη Ιθάκη είναι ασθενέστεροι.
Στην Κεφαλονιά, το όρος Αίνος και η μπλε σπηλιά του νησιού φαίνεται να επιβεβαιώνουν τον έπαινο του Ομήρου. Η χαράδρα του Πόρου, μια παραλιακή πόλη όπου ο Μεταξάς υπήρξε δήμαρχος, θυμίζει το «λιμάνι του Ρείθρου» της Οδύσσειας. Ακολουθώντας αυτά τα στοιχεία, ο Μεταξάς ανακάλυψε την είσοδο ενός τάφου, κρυμμένου κάτω από τη βλάστηση.
Αν και δεν έχουν υπάρξει αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Ιθάκη που να συγκρίνονται με τις ανασκαφές της αρχαίας Τροίας και των Μυκηνών από τον Χάινριχ Σλήμαν το 1870, οι προσπάθειες του Μεταξά οδήγησαν στην αποκάλυψη ενός βασιλικού θολωτού τάφου, τυπικού για τους ευγενείς. Παρά τη λεηλασία που υπέστη ο χώρος επί αιώνες, ορισμένα αντικείμενα διασώθηκαν, όπως χρυσά κοσμήματα και μια σφραγίδα από κρύσταλλο, την οποία ο κορυφαίος αρχαιολόγος Λάζαρος Κολώνας αναγνώρισε ως τυπική της μυκηναϊκής εποχής.
Η σφραγίδα αυτή, σύμφωνα με τον Κολώνα, είναι ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα της Εποχής του Χαλκού και φέρει σχέδιο που θυμίζει περιγραφή του Ομήρου για ένα αγαπημένο αντικείμενο του Οδυσσέα.
Δείτε βίντεο:
Η Ισμήνη Μιλλιαρέση περιγράφει την ανασκαφή που έγινε στη γη της οικογένειάς της στην Κεφαλονιά το 1992. Η ανακάλυψη ενός μεγάλου τάφου σε σχήμα κυψέλης δημιούργησε ελπίδες ότι ίσως πρόκειται για την τελευταία κατοικία ενός μυκηναίου βασιλιά της εποχής του Χαλκού. Αφού καθάρισαν τα συντρίμμια, οι αρχαιολόγοι περίμεναν να βρουν ταφές. Ωστόσο, το δάπεδο του τάφου ήταν άδειο … μέχρι που συνειδητοποίησαν ότι το δάπεδο δεν ήταν στην πραγματικότητα δάπεδο.
Το ντοκιμαντέρ του PBS, σε σκηνοθεσία των Σεθ Γουόρντ και Τζέιμς Γιάνγκερ, με αφήγηση του Μόργκαν Φρίμαν από τα έργα του Ομήρου, αποτελεί απόλαυση για τους λάτρεις της αρχαιολογίας και των κλασικών σπουδών. Η Έμμα Γκρίνσμιθ, καθηγήτρια κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, παρέχει σημαντικό λογοτεχνικό πλαίσιο, ενώ ο κορυφαίος ειδικός σε σφραγίδες της Μυκηναϊκής και Μινωικής εποχής, Τζον Γιάνγκερ, φτάνει στην Κεφαλονιά και φεύγει εντυπωσιασμένος. Η Ισμήνη Μηλιαρέση, στην οικογενειακή γη της οποίας βρέθηκε ο τάφος, εμπνεύστηκε να γίνει αρχαιολόγος και η συνεισφορά της στο ντοκιμαντέρ είναι διπλά σημαντική, καθώς οι οικογενειακές βιντεοσκοπήσεις της δεκαετίας του ’90 δείχνουν τις αρχικές τοπικές προσπάθειες ανασκαφής του χώρου.
Το δυσάρεστο κομμάτι της ιστορίας είναι η πολιτική: Ο κ. Μεταξάς, αν και είχε εκλεγεί κάποια στιγμή νομάρχης σε Κεφαλονιά και Ιθάκη, βρέθηκε αντιμέτωπος με τα εμπορικά συμφέροντα της Ιθάκης, λόγω των ανακαλύψεών του.
Επιπλέον, υπάρχει σημαντικός σκεπτικισμός προς τον κ. Κολώνα, καθώς ποτέ δεν έγραψε ή αναγνώρισε επίσημα τη σύνδεση του αρχαιολογικού χώρου της Κεφαλονιάς με τον Όμηρο, τα ευρήματα του νησιού ή την προσφορά του κ. Μεταξά. Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Κολώνας εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ να αφήνει ελπίδες για επιβεβαίωση των ισχυρισμών του κ. Μεταξά για τη σύνδεση της Κεφαλονιάς με τον Οδυσσέα.
Η περιγραφή του καναλιού PBS για το ντοκιμαντέρ:
Είναι ο βασιλιάς Οδυσσέας, η ιδιοφυΐα που κατασκευάζει τον τρωικό ίππο στο επικό ποίημα του Ομήρου. «Ιλιάδα», απλώς μια φιγούρα της αρχαίας μυθοπλασίας; Ή ήταν άνθρωπος με σάρκα και οστά;
Το 1991, ο Μάκης Μεταξάς, ένας τοπικός πολιτικός στο ελληνικό νησί της Κεφαλονιάς, ανακαλύπτει έναν μυκηναϊκό τάφο 3.000 ετών. Σύντομα, ο κορυφαίος αρχαιολόγος της Ελλάδας, ο Λάζαρος Κολώνας, ξεκινά δύο χρόνια ανασκαφών.
Η ανασκαφή κορυφώνεται με την αποκάλυψη ενός αντικειμένου που έχει μια ανατριχιαστική ομοιότητα με ένα αντικείμενο που περιγράφεται από τον Όμηρο ως πολύτιμο αντικείμενο του βασιλιά Οδυσσέα. Αλλά αυτά τα απίστευτα ευρήματα πυροδοτούν μόνο μια θύελλα αντιπαραθέσεων.
Οι κάτοικοι του γειτονικού νησιού της Κεφαλονιάς, της Ιθάκης, πιστεύουν με πάθος ότι ζουν στην πατρίδα του Οδυσσέα. Θυμώνουν με την προοπτική να χάσουν την αρχαία τους διεκδίκηση… και τον σημαντικότερο πόλο έλξης για τον τουρισμό. Οι πολιτικές αντιπαλότητες μεταξύ της Ιθάκης και της Κεφαλονιάς οδηγούν την ανακάλυψη στο περιθώριο, που μαραζώνει ανέκδοτη σε μια σκονισμένη αποθήκη μουσείου.
Τώρα, μετά από τρεις δεκαετίες αποσιώπησης, η ιστορία μπορεί επιτέλους να μοιραστεί με τον κόσμο και τα στοιχεία που βρέθηκαν στον τάφο είναι έτοιμα να αναλυθούν επιστημονικά. Ο Μάκης και η σύζυγός του, Hettie Metaxas-Putman Cramer, αποκαλύπτουν πώς ανακάλυψαν αρχαία στοιχεία στο κείμενο του Ομήρου που τους οδήγησαν στην έρευνα της περιοχής όπου αργότερα βρήκαν τον τάφο. Και ο αρχαιολόγος Λάζαρος Κολώνας επιστρέφει επιτέλους στην περιοχή για να τοποθετηθεί για το αν ο τάφος αυτός ανήκε πράγματι στον θρυλικό βασιλιά Οδυσσέα.
